Huyện tox siêz Mù Cang Chải huôv tsar truôx cxuô hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông

Kênhx Hmôngz zos iz zav txux chi, vênhx huôv jông tâu sir zôngv đhâu ntâu tiêv; taz sik, hâur oz pêz shông đhâu lok no, chuôs li chor hluôk muôx tsơưs lênhx thiêx pâuz txos pêz hêir nênhs Hmôngz têx txux chi kênhx cxôngx nzor. Chênhr zos li hêik ntơư, hâur ntu đhâu, tưz muôx chôngz lênhx hluôk tưz cxiv tsa qơư khơưk tsês thiêz huôv tsar cov tâu truôx pêz Hmôngz têx txux chi kênhx cxôngx nzor.

          Qơư khơưk tsês têx txux chi kênhx tưz muôx 12 lênhx hluôk Hmôngz nhoz cxuô luz jêx jos hâur thax tsav xã sik côngv đas jos tsưr ziv khơưk tsês thiêz cơưv shâuv pêz Hmôngz têx txux chi kênhx tsik chiê trâus pôngz plox. Tus cưr Lở A Thông, nhoz Xã Lao Chải, huyện Mù Cang Chải shir phaz lul hêik pâuz: “Pov chor hluôk nhiv no tsik cơưv shâuv pêz Hmôngz têx kênhx; cur thiêx xar tiêk, tsuv cxiv tsa qơư khơưk tsês têx txux chi kênhx cxôngx nzor, tsik chiê trâus pôngz plox”

          Zơưv Lở A Trừ, nhoz xã Lao Chải, huyện Mù Cang Chải cux hêik pâuz tiêk: Trơưk li pêz Hmôngz chor lâuk piêr tsês, kênhx zos iz zav txux chi, hêik cxiv cxuô lok pêz hêir nênhs Hmôngz luz nênhx nox nhoz muk lok txix thâuv ntêx đros đrêiv luz nênhx đhâu ntâu tiêv thiêz kênhx tâu sir zôngv trâu thâuv muôx iz tus lâuk pur 120 shông tâu tas siv nênhx, chiê xa lênhx nênhs tâu tas siv nênhx co muk thơưx thiêz, muk chuôs pox côngz zơưv côngz. Iz chas ntơư, kênhx cux tâu yuôz hêik txos cêr gâux cêr đrâuv, nthuôr uô cêr lov jêv, đhiê pax vuôs  hâur têx hnuz kriz nênhk hội, hâur têx hnuz tsiêz huv đros hâur luz nênhx: “Chor hluôk nhiv no, chuôs li muôx tsơưs lênhx thiêx cơưv shâuv, khơưk tsês pêz Hmôngz têx txux chi kênhx cxôngx nzor. Taz sik, hâur ntu đhâu, cux pov muôx iz cxiê lênhx hluôk cxiv uô qơư tsês pêz Hmôngz têx txux chi kênhx”

          Ntơưv tsêr cơưv cxênhx 1 thiêz cxênhx 2 xã Mồ Dề, cưk kriê hâur tsêr cơưv ntơưr tưz kriz lớp kriê cơưv shâuv yuôz kênhx, đhiê kênhx, cơưv shâuv ntok ntâuz. Shuv xênhz Suôr xênhv Zax, cơưv lớp 9 A1 shir phaz lul hêik pâuz: “Cur tưz đros cơưv hâur lớp kriê cơưv lok cxuô hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor thiêz ntơư cux zos iz kro muôx liv chiê sđ khơưk tsês thiêz huôv tsar truôx zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông tsik chiê trâus pôngz plox”

          Cưk kriê Phạm minh Dũng, thơưx sêiz car tsêr cơưv cxênhx 1 thiêz cxênhx 2 Xã Mồ Dề cux hêik pâuz tiêk: cxuô lênhx shuv xênhz thiêz cưk kriê puôr lênhx truôx siêz kriê thiêz cơưv cov tuôr tâu truôx cxuô hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông nhoz cxuô tsênhv qơư: “Hâur ntu têz qơưs hlôngr yiêz nhiv no, têx tuz nxêik shuv xênhz nhiêv cơưv shâuv lok ntâu zav yiêz, tsik ndo txos zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor. Chênhr zos li hêik ntơư, cưk kriê hâur tsêr cơưv tưz tso tơưv luôs hâux lưv chiê kriê cxuô lênhx shuv xênhz hâur tsêr cơưv khơưk tsês sđ têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor”

          Mù Cang Chải zos huyện tox siêz muôx 95% zos pêz hêir nênhs Hmôngz nhoz huôv tsar cêr uô nênhx. Chênhr zos li hêik ntơư, luôs hâux lưv khơưk tsês thiêz huôv tsar cxuô hêir nênhs tsơưs têx txux chi, vênhx huôv jông zos iz luôs hâux lưv zov chênhr tsuv uô cov tâu truôx, muôx đros đrêiv hâur luz nênhx, paz phênhv cxiv tsa thax tsav qơư nhoz cov ziv hnuz ziv jông jav huv đros hâur luz nênhx./.

                                         Tsu cxêik nhênhv-Đinh Tuấn, CQTT Tây Bắc

Chơưr Har Tsor-Iz zav chơưr kaz nhoz tox siêz Sơn La

Tix lâus Giang Xênhv Zax luz tsêr nhoz pêv hâur jok Pa Cư Sáng, xã Har Tsor, huyện Bắc Yên (Sơn La), hnuz tưs cux hnor têx blêx, chơưr tsư kaz nziês. Iz chas chuz tơưk chis tsuk, iz tus uô nuv bo têx blêx tsâu hâu chơưr, fmông xaz,  iz tus jâuv seiz, kho tơưk trâu tsu chơưr tsênhv taz tov chuz. Txơưv phiv liv uô thiêz chuz taz sik cux shir phaz, viv uô chuz tâu bâuv li chas luôs lưv tus zuôr tas bâuv li co: “Thâuv ntêx tsuôk zos uô chuz trâu chuôz zis tâu hâuk thâuv muôx kruô tuôx thiêz muôs iz kro mê njik trâu tsôngv cưr tix nênhx tsa hâur jok, hâur xã xưz. Taz sik nhiv no tưz muôx HTX sâu zuôr, chênhr viv li, chuz uô tâu pêk tsơưs mak muôs tas bâuv li ntơư. Xav mak iz hnuz tsuv chuz tâu 100 lir”.

Chơưr Har Tsor zos tsôngv box Hmôngz nhoz no tsiv uô. Têx zuôr muôz lok uô chơưr, ntơư zos: Blêx têz, blêx liêx chênhr tsôngv box uô ntơưv Har Tsor. Tsưr ziv uô cux zôngx ziv, taz sik tsuv pôngz ntâu six hơưv, hnuz nhôngs, côngk đas jos. Tix lâus Giang Xênhv Zax heik pâuz nzir: “Uô chơưr, zov chênhr zos tsuv muôx blêx txuô, têx blêx blâuv mak uô tsi tâu. Bax tâu blêx, tsuv muôz chor blêx tsâus cov hur, đhâu co li gra muk hâu muôx nhos 2-3 luz six hơưv. Hâu tâu siêr thiêx đâuk muk lav cov mêx njik txiêk, li fmông xaz trâu, vâuv tsês txix 25 hnuz txos iz hlik, chuz tâu chor chơưr thiêx kaz, jông hâuk tsi moz tâuz hâu. Iz hnuz hâu, vâuv tâu txix 3-4 thôngz, zos muôx  tơưk ntâu mak cux hâu, vâuv tâu 5-6 thôngz li ntơư”.

Tsi pâuz mênhx, shor lênhx tưs zos tus qir uô luôs hâux lưv hâu, chuz chor chơưr Har Tsor co, tsuôk pâuz no zos iz zav nuv uô thâuv nzor lok, tâu kriê tsês trâu chor tuz nhuôs, cxênhx hluôk iz fâuv đhâu iz fâuv, iz tiêv đhâu iz tiêv, tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk hâur jok siz kriê tsưr ziv huôv tsar uô xưz. Đros thiêz tsôngv box, chơưr blêx zos iz zav jông hâur chuôz zis thiêz thâuv tưs muôx kruô, cưr tix nênhx tsa tuôx shuôs li muôz lol hâuk; lok sik tâu zôngv hâur tsôngv box Hmôngz têx hnuz ntênhs, hnuz tsiêz. Tix lâus Hux Xênhv Hơưx, nhoz xã Hang Chú heik: “Cur xênhz thiêz hloz lox nhoz Har Tsor no, txix thâuv tsênhv zâu tưz pov chor lâul, pos zơưs lơưr uô chơưr lơưv. Xaz uô chơưr mak zuk uô zuk têx xaz Hmôngz viv li lok six tsư ha thiêz kaz jông hâuk”.

Tsi tiêk zos thax tsav tox siêz li txux chi vênhx huôv jông, xã Har Tsor têx chơưr blêx tsênhv yênhx xiv huv tâu ntâu tus chôngz lênhx pâuz txos, zos tsư ha, kaz jông hâuk. Lar heik txix thâuv HTX Tiến Hưng, huyện Bắc Yên yênhx lix, sik côngv đros têx chuôz zis pêx xênhv huôv tsar uô nox thiêz sâu zuôr pêx xênhv têx chơưr. Shông 2021, HTX li chơưr Har Tsor tưz tâu côngk nhav zos tỉnh Sơn La xiv huv công nghiệp tox siêz jông; shông 2022, tâu côngk nhav zos xiv huv OCOP. No zos xã tox siêz txov nhêv, cux iz zav li 30 ntâu chuôz zis tsôngv box Hmôngz tsênhv uô đreiv, tuôr tsês luôs hâux lưv uô cxôngx nzor co li cêr jông siêz, shir phaz. Zơưv Đruôl Xênhv Hơưx, Chủ tịch Ủy ban xã Har Tsor, huyện Bắc Yên, Sơn La heik pâuz: “Chơưr Har Tsor zos chơưr iz txưv uô thâuv nzor lok lơưv. Chiê uô đreiv thiêz tuôr tsês jông chor chơưr no, xã cux heik têx chuôz zis cov uô jông trơưk chor lâul tsưr ziv uô chơưr thâuv ntêx, tsi tâu muôz tor li uz li no. Xã cux zuôr sir jos piêr kriê hâur thiêz đrâuv luôs 2 chas tỉnh chiê ntâu tus chôngz lênhx pâuz txos đuô, tsar ndê phênhv sâu tâu trâu pêx xênhv”./.

Hạnh-Ly-Riê Lâux cxeik, nhênhv