“Vax chos yuôx” gra luz nênhx tsâu sor trâu tox siêz Lai Châu

          Zos nênhs Cho- mênhx cxưx muôx ntâu jax yuôx jông txix têx tsoz yuôx njuôz, ho uô côngz xưv ntơư Trạm y tế xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, viv li hâux lưv chos thiêz krêz đar têx vax yuôx njuôz ntơưv tsêr nhoz, iz ndis jêx jos zos hâux lưv mak tix lâuk Phản Phu Liêu xar njôngr uô cxôngx nzor. Đhâu têx jiês muk ndis shuôk, nriêr pâuz pox nhuôs hâur thax tsav li têx trâur nuv uô muôx chêx cuk, shông 2018 tix lâuk cuiz tênhv chos siv 4 cxênhz ntâu tsoz tam thất, nhiêx txiêx yưv qir thơưx zos muôx nhos 600 tsov đeiv. Nhiv no, tix lâuk li trâur nuv tưz tso lok phênhv sâu 200 tsov đeiv ntâu iz shôngk thiêz luz bê “tix lâuk Liêu tam thất” tâu lok six ntâu lênhx nênhs pâuz txos. Tix lâuk Liêu pheiz kênh:   “Zuôr sir jos yưv pênhr uô trâur nuv chiê tuôr tsês Việt Nam li têx tsoz yuôx njuôz jông. Tiv 2 zos heik kriê pox nhuôs uô kinh têr, chuôz cxaz phênhv sâu trâu chuôz zis. Yuôx njuôz no hâur ntu tsoz phưz thiêz huôv tsar mak lok six kênhz, muôx têx zos 6-7 shông thiêx tâu 1 las viv li six hơưv tsoz phưz lok six ntêr”.

          Jênhv pov têx chêx cuk txix chos yuôx njuôz thiêz cux khov têx pheiz kênh, paz max txix tix lâuk Liêu, zơưv Tẩn Chin Xu, trạm tsar trạm y tế xã Sì Lở Lầu cux tưz hlôngr zuk chuôz zis li vax chiê chos yuôx njuôz. Nda vax, trur vax tsênhv lok six yiêz, taz sik têx nôngz yuôx hâur vax tưz qir tuôx câus, têx nôngz yuôx co muôx tam thất huôv tsar kênhz, thiêz cux tsi yuô siêz, taz sik kok mak lox đhâu yênhx shông, viv li uô tsiv grê zav yuôx no zav chuôz ndê. Zơưv Tẩn Chin Xu puz pâuz:        “Chos yuôx njuôz phênhv ntâu zos zuk seiz njôngr qênhx shênhx ntux nas, viv lok nas ntâu mak uô đêx ngaz zôngx ziv trâus lưx kok. Zos nyar ntux cuz sor, tsuôk iz hnuz zưs iz jiês cux txâuk chiê yuôx hloz lox”

          Xã ntus đriv Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ nhoz faz Bắc, kuôk tsênhv qơư huyện Phong Thổ 80 ntâu cei cêr. No tâu seiz zos “qơư chos yuôx njuôz ntâu tiv zix” nhoz tỉnh Lai Châu, thâuv pox nhuôs mênhx cxưx Cho nhoz no khênhr zôngv têx zav yuôx njuôz pêv har jôngr chiê kho têx zav moz. Têx blôngx yuôx, tsoz yuôx chiê râuz hâuk, chiê plênhr, chiê nzuôr chêr tưz lok six shưv đros tsôngv box nhoz no thiêz tâu seiz zos zav huv jông txix har jôngr:Zơưv Tẩn Lao San, Phưv Chủ tịch UB xã Sì Lở Lầu, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu puz pâuz: “Xã cux tưz krêz lớp kriê cxaz trâu 60 ntâu lênhx tsôngv box cxaz chuôz chos Tam Thất thiêz Thất diệp nhất chi hoa. Xã cux nriêr têx doanh nghiệp, HTX chiê sik côngv sâu zuôr trâu tsôngv box. Têx trâur nuv tsoz yuôx njuôz shông 2021 xã tưz krêz uô puôr lênhx jông pir đros têx shông tov ntêx”

          Lơưr chêx cuk nhênhz chơưv, tỉnh Lai Châu nhiv no muôx zuôr xar 900 zav yuôx njuôz, đros têx tsiv grê kinh têr siêz. Tas nro tỉnh nhiv no cux tưz chos tâu 17 cxênhz 800 hecta tsoz yuôx, muôx: ciêv fix, txir tuz ziz, sa nhân, txir hơưk, sâm Lai châu....Ciêv fix thiêz txir tuz ziz tsôngv box uô lơưr tỉnh li đề án thôngz đhâu; yuôr têx zav yuôx txơưr tsôngv box chiv chir chos, lok sik tỉnh paz lơưr têx tsaz yênhx, dự án chos yuôx.     Zơưv Vương Thế Mẫn, Chủ tịch UB huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu puz pâuz: tiv phaz thâuv tưs cux cxơưz cxiz, paz cxuô zav chiê tsôngv box cxơưz tiês chos, tsiv uô yuôx cov muôx tâu xiv huv tax tsơưr lươngv jông:“Huyện muôx têx thax tsav ar, thax tsav qiv hơưv jông chiê chos yuôx njuôz. Nhiv no sâuv thax tsav muôx têx zav yuôx tsiv grê li sâm Lai Châu, sa nhân thiêz têx zav yuôx txơưr. No zos kror jông huyện tsuv huôv tsar chiê chox lok liv zix trâu pox nhuôs. Pêz tsov cưv uô têx xiv huv OCOP chiê cxiv tsa bê, nriêr niêv ciêz sâu zuôr, paz chuôz cxaz tsiv grê trâu xiv huv”

          Chos thiêz huôv tsar têx vax yuôx nhoz têx jêx jos tox siêz, cê taz por tuôv zênhv niêv ciêz li zoz qơưx ziv hnuz ziv chuôz ndê, cê gôngr phênhv tuôr tsês têx nôngz yuôx tsiv grê, txu grês hâux lưv uô hiêv txos trôngz jôngr ntông. No zos têx cấp nganhx thiêz tsôngv box Lai Châu li siêz sir jos uô./.

(Khắc Kiên-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Huôv tsar tsoz chos chênhr, kôngz nuv Lào Cai txuôk đros ntiêx têz

Tỉnh Lào Cai li 6.800 ntâu héc ta tsoz chos yuôx zêx, hâur co muôx zuôr xar 6.000 héc ta tsênhv sâu đê njik hâur yênhx shông. Shông 2021, chor njik yuôx zêx nhôngk sâu tâu muôx 35.000 ntâu tấn. Muôx txos 90% chor yuôx zêx kruôr hâur tỉnh tâu muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk. Tiv zix, tas nro chor yuôx zêx hữu cơ xar Bản Liền, huyện Bắc Hà lok sik thax tsav chos tsoz chos yuôx zêx Kim Tuyên nhoz chor xar Cao Sơn, Tả Thàng, huyện Mường Khương puôr lênhx tâu muôs muk trâu Châu Âu, paz muôx phênhv sâu tâu siêz trâu pêx xênhv thiêz doanh nghiệp. Tix lâus Dũng Xênhv Vax, nhoz jok Đôiv 3, xar Bản Liền, huyện Bắc Hà puz pâuz:“Pox nhuôs hâur jok tsik zôngv yuôx hóa học uô hiêv txos chor yuôx zêx, mak zôngv qir hữu cơ, qir vâuv. Thâuv ntêx pox nhuôs cux pluôs, taz sik nhiv no luz nênhx tưz muôx đuô lơưv”.

Tỉnh Lào Cai zos thax tsav chos cuêv fix ntâu hâur tas nro têz qơưk thiêz tưz zos yênhx thax tsav qơư chos tâu cuêv fix jông. Txos nhiv no thax tsav ciêv fix ntơưv Lào Cai zos 45.000 héc ta. Muôx nhos 12 txos 15 shông, iz héc ta zuôr paz trâu pêx xênhv sâu tâu muôx tiv đêiv nhiêx txiêx txix muôs chês, blôngx yênhx shông txos thâuv muôz txiêr muôs ciês.

Thâuv tâu chor tsưr tsix ntiêx têz paz, pêx xênhv iz cxiê thax tsav qơư tưz cxiv tsa tâu muôx 3.630 héc ta cuêv fix tax tâu côngz jênhv hữu cơ ntiêx têz, zos kror paz trâu chor cuêv fix tâu muôs muk trâu têx ciêz đrôngs lox jông đuô. Uô têx hax huv, đros sir zôngv khoa học công nghệ, paz thơưz thương mại tsênhv paz muôx nzir côngz bê, tsiv gri siêz trâu chor hax huv chênhr ntơưv thax tsav qơư. Pos Tạ Thị Hợi, Giám đốc HTX cuêv fix Tân Hợi, huyện Bảo Thắng puz pâuz:“HTX tưz yênhx lix chor tôv, paz nênhs ntơưv tas nro cxuô thax tsav qơư, kruôz kriê trâu chor chuôz zis uô ciês ntơưv tsêr. Tiv iz zos paz trâu pox nhuôs muôx nzir phênhv sâu; uô ntơưv tsêr mak yênhx chuôz zis cux zuôr sir jos uô jông đuô, tsơưr lươngv cux jông đuô”.

Đros qiv hơưv, đêx ar huv đros thiêz têx zav tsoz chos huôv tsar jông huv đêx ar ntơưv thax tsav qơư, Lào Cai tsênhv sir jos huôv tsar kôngz nuv hax huv, đros têx zav tsoz chos chênhr, chiê paz trâu kôngz nuv Lào Cai tâu muôs trâu ntâu ciêz đrôngs sâuv ntiêx têz, paz trâu pêx xênhv uô bluô nux ciês sâuv zuk thax tsav qơư nhoz. Zơưv Đỗ Văn Duy, Giám đốc Sở Kôngz nuv thiêz Huôv tsar jêx jok, tox siêz puz pâuz:“Zuôr txos no, chor thax tsav qơư huôv tsar hax huv chênhr zuôr tror tâu kriz uô lox đar đuô, chiê paz muôx tâu ntâu hax huv txâuk trâu uô thiêz muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk; oz zos tror gra siêz tsơưr lươngv thax tsav chos. No zos cuêz tênhv cik txos têx ciêz đrôngs lox, viv tsuôk muôx tâu tsơưr lươngv jông, hax huv ntâu thiêz li zuôr zaz zâuv tâu doanh nghiệp tuôx sik côngv đros thiêz paz sâu zuôr trâu pêx xênhv”.

  Tsoz chos yuox zêx thiêz cuêv fix zos oz zav tsoz chos chênhr hâur tỉnh Lào Cai li Tsưr ziv huôv tsar kôngz nuv hax huv txos shông 2030, tsưr ziv uô txos shông 2050. Đros muôx ntâu tsêr mêir, qơư uô thiêz muôx ntâu zav hax huv, yuôx zêx thiêz cuêv fix tâu muôs tơưv saz đrâuv têz qơưk  truôx tuk, paz trâu pêx xênhv Lào Cai uô tâu bluô nux truôx đrênhk hâur ntu nênhx tov ntêx no./.

(TTTB-Lik Thox cxêik nhênhv)