Têx lênhx pox niêv uô bluô nux trâu jêx jos nhoz Lào Cai     

          Tâu xênhz zus hâur iz chuôz zis nênhs Cho nhoz jos Làng Câu, xã Tân Hợp, niêv lâuk Đặng Thị Thêm, xênhz shông 1986 txix ciês thâuv tsênhv zâu tưz shưv đros hâux lưv chos ciêv fix- zav tsoz chos chox lok kinh têr siêz nhoz niêv lâuk têz qơưk. Gruôs uô hâux lưv, viv li txix ciês thâuv tsi tâu zuôr txir, niêv lâuk tưz muôx trâu zuk têx trôngz ciêv fix thiêz chox lok phênhv sâu tâu siêz.

          Ciês thâuv zuôr txir, niêv lâuk Thêm đros zuk tul txir tror chos ciêv fix sâuv mênhv chêx ar têz tâu niêv txir pheiz, thôngx cxix cxênhx txuôk nhiêx txiêx zuôr cxaz ar chiê krêz đar mênhv chêx chos. Txos nhiv no, niêv lâuk chuôz zis tưz muôx 50 hecta ntâu ciêv fix hữu cơ, iz shông sâu lok muôx nhos 300 tsov đeiv txix muôs blôngx, txiêr chês...Thâuv muôx hâux lưv tưs zuôr trâus txos, niêv lâuk txiêr muôs tas nro thiêz tror chos đuô. Khov co, niêv lâuk chuôz zis tưz cxiv uô tâu tsêr yiêz jông nhoz, zuôr tâu yêz ô tô, mê nhuôk tâu muk cơưv ntơưr cxix cxuô.

          Tsi taz uô bluô nux trâu zuk, niêv lâuk Thêm tsênhv muôz hâux lưv uô yax six trâu 6-8 lênhx nênhs lox tôngv, pheiz kênh chênhz zênhv huôv tsar uô nox trâu pox niêv hâur jos. Niêv lâuk Thêm puz pâuz, pox nhuôk nhoz no lênhx tưs cux gruôs chos ciêv fix, têx lênhx muôx ntâu, têx lênhx muôx tsơưs, tsi muôx ar mak ntiêr ar chiê chos, viv li luz nênhx ziv hnuz ziv truôx tul, tsi tsuv muk uô nox đêz thiêz. “ Phênhv ntâu pox niêv nhoz no lênhx tưs cux sir jos cơưv shâuv thiêz sik đros cơưv shâuv chênhz zênhv. Khov co, iz lênhx lênhx nhiês muôx nhiês hâux lưv uô truôx, tsi tsuv muk uô ntơưv têx công ty nhoz đêz. Txơưv phênhv sâu tsi tâu siêz, taz sik muôx hâux lưv uô cxuô, txâuk chiê cxơưx trâu chuôz zis xênhz li, li tưz zos lok six jông lơưv”

          Cux nhoz xã Tân Hợp, niêv lâuk Triệu Thị Linh xênhz shông 1989, nhoz jos Gốc Gạo, muôx ntu njiz ntâu phêv liv chiê huôv tsar uô nox, thâuv cơưv tiêr nganhx sư phạm taz sik tsi muk uô cưk kriê. Thâuv cxiv tsa chuôz thênhx, shông 2016, niêv lâuk oz niêv txir cuiz tênhv txeik pênhr huôv tsar uô nox txix iz luz yêz teiv thâux chuôz zênhx cxiv tsa trâu tsôngv box hâur thax tsav. Txix tsênhv tsênhz hâux lưv uô, niêv lâuk Linh jênhv pov zoz qơưx lok chuôz zênhx cxiv tsa ziv hnuz ziv ntâu. Shông 2019, đros mê njik nhiêx txiêx cxênhx txuôk tâu, niêv lâuk Linh yênhx lix Công ty TNHH Hải Linh Văn Yên, muôv muôs chuôz zênhx cxiv tsa, luôv ar, uô têx côngz tsinhx mê.

          Txix iz luz yêz teiv mê, txos nhiv no niêv lâuk li doanh nghiệp tưz tax phênhv sâu 3-5 tỷ đeiv iz shông, muôz hâux lưv uô truôx trâu 10 lênhx nênhs lox tôngv tiv phaz. Niêv lâuk Linh heik: “ Cur huôv tsar uô nox tsuôk đros iz luz yêz teiv, chiv chir muk thâux gra hax huv trâu pox nhuôk li têx côngz tsinhx. Hâur ntu uô, cur thâuv tưs cux xar muôz cxaz hâux lưv uô trâu ntâu lênhx nênhs, tâu pox nhuôk tiv phaz thôngx ziv. Khov co, oz niêv txir truôx siêz yưv pênhr zuôr cxaz yêz, meir thiêz yênhx trus krêz đar muôz hâux lưv uô trâu ntâu lênhx nênhs đuô...”

          Txix têx lênhx pox niêv jông li niêv lâuk Linh, niêv lâuk Thêm, phongz yaox pox niêv sik đros paz max huôv tsar uô nox, txu grês cêr pluôk truôx tul nhoz xã Tân Hợp ziv hnuz ziv krêz uô đêz đar.

          Tas nro xã Tân Hợp nhiv no muôx 2 cxênhz ntâu lênhx hội viên pox niêv, đros muôx 100 ntâu trâur nuv huôv tsar uô nox zos pox niêv uô tsưr, huôx tôngv muôx chêx cuk li chos ciêv fix, tu zus nhux tưv nhux đas, tu zus buô sha nhuôk, muôv muôs cxuô zav...Têx trâur nuv no tsi taz chox lok phênhv sâu mak tsênhv gôngr phênhv tuôr truôx cêr sik côngv siêz jông hâur jêx jos, paz têx pox niêv chiv chir sir jos hla đhâu cêr yeiz pluôk, huôv tsar uô bluô nux. Pos Đặng Thị Đinh, Chủ tịch Hội LH pox niêv xã Tân Hợp, tỉnh Lào Cai puz pâuz: “Ntu zuôr txos, pêz zuôr tror yax mông, muôz siêz jênhv pâuz trâu hội viên lok pox niêv li pưs txux hâur huôv tsar kinh têr, krêz tơưv chinhz yênhx truôx siêz thiêz xar tơưv jông, car xar, car uô hâur cán bộ, hội viên. Hội zuôr sik côngv tsưr tsix kriê cxaz, choz KHKT, hlôngr yiêz tsoz chos, tsiêx tu zus cov huv đros tiv phaz. Thôngx cxix, vênhv tôngv pox niêv zôngv ứng dụng hlôngr yiêz số hâur tsiv uô thiêz muôv muôs xiv huv.”./.

Trịnh Xuân-Txâur Vax cxeik nhênhv

Iz lênhx hluôk Hmôngz sir jos huôv tsar uô bluô nux

          Muk txos xã Khun Há, tỉnh Lai Châu lênhx tưs cux pâuz txos Chinh Xênhv Cưr, heir nênhs Hmôngz nhoz jok Ma Sao Phìn Cao txơưx huôv tsar uô nox uô hâuk. Nhiv kruôr 30 shông taz sik Chinh Xênhv Cưr tưz uô tsưr iz qơư chos yuôx đrox njuôz lox đar muôx iz ha ntâu, iz chas chos yuôx đrox njuôz, Chinh tsênhv sir jos huôv tsar tu zus tsiêx cxu, uô kôngz gra lok sâu tâu ntâu. Chinh zos iz hâur têx lênhx hluôk nênhs uô ntêx nyuôs cơưv shâuv thiêz uô trơưk Lâul Hôx kriê.

           Xar muk tâu txos trâu Chinh Xênhv Cưr qơư chos yuôx đrox njuôz heik sâuv mak tsuv tas muôx iz six hơưv ntâu cê muk yêz, cê muk tơư. Hâur xuz jôngr lâul, thax qơư chos yuôx đrox njuôz tâu muôz huk, cêv uô yênhx hax, yênhx tâur lok six jông, sâu bê, sâu ntơưr heik pâuz hnuz nhôngs chos, hloz lox hur si. Iz ndis mak puôr lênhx xor thêir kuôr hlâu por hưv truôx khor. Đhâu Chinh heik kriê, pêz tâu pâuz: Kuôk no zuôr xar 10 shông, têx lênhx pêx xênhv hâur qơư nhoz tưz pâuz txos tsoz têx yuôx đrox njuôz nưk tuôx nưk hâur têx xuz jôngr lâul thiêz muôs tâu gri. Taz sik, chor yuôx co ziv hnuz ziv tsơưs thiêz pôngz nôngz jux juk. Chiê por hưv tâu tsês chor yuôx đrox njuôz jông ntơư, Chinh tưz quyết định kêr txeik pênhr chiê huôv tsar uô zuz ntâu chos. Cê chos, cê sir jos zok nriêr, cơưv shâuv luôs lưv tus muôx tsưr ziv chos, tu tâu jông cêr uô nox thiêz cơưv shâuv đhâu sâuv ntơưr pov tsir, hâur mạng internet....chiê uô trơưk, krêz đar qơư huôv tsar chos. Txos nhiv no, Chinh Xênhv Cưr vax yuôx đrox njuôz tưz vav muôx iz ha ntâu đros thiêz 2 cxênhz ntâu tsoz zuz. Tsi tas li, ntâu tsoz tưz chos tâu xar muôx 10 shông, Chinh muôs trâu ciêz drôngs thiêz sâu tâu lok yênhx châuv tsov đeiv. Chinh heik kriê: Xar chos tâu têx yuôx đrox njuôz, zuk tsuv truôx siêz, max mav uô txix xeir nôngz, uô zuz, chos thiêz tu. Thâuv tu ntơư tsuv pâuz tu, seiz shuôs njôngr seiz têx ar pok nông hênhr lok sik kruôr hênhr, zos nông đhâu lơưv têx yuôx cux tuôs, tsi hloz lox, taz sik zos kruôr hênhr cux kruôr njưk tuôs tas.....

              Iz chas chos yuôx đrox njuôz, Chinh Xênhv Cưr chuôz zis tsênhv yưv pênhr chos 04 ha kok kriêr, muôs tâu 120 tsov đeiv ntâu; tu 03 ha têz txir hơưk iz shông sâu đê, muôs tâu muôx 50-60 tsov đeiv. Nhiv kruôr tsi ntêr no, Chinh tsênhv yưv pênhr cxiv uô 02 qơư huôv tsar tu zus njêl đêx txiêk thiêz uô qơư tu zus buô muôs grêix..... Đros trâu luôs hâux lưv uô nox li heik sâuv, iz shông Chinh Xênhv Cưr chuôz zis muôx phênhv sâu tâu đhâu yưx tas têx nhiêx txiêx ntiêr nênhs đros tu, zuôr krâur puz tsiêx cxu tsênhv tâu liv 200 tsov đeiv ntâu.

           Tsi tiêk uô ntêx nyuôs huôv tsar uô nox, Chinh tsênhv zos iz lênhx hluôk nênhs uô ntêx nyuôs hâur cxuô luôs hâux lưv, moz siêz cxaz chuôz têx phôngz yaox hâur thax tsav qơư phuôx tôngv. Iz chas ntơư, tsênhv paz 07 lênhx hluôk nênhs hâur xã huôv tsar uô nox uô hnar, đros chos têx yuôx đrox njuôz.

            Heik lol Chính Xênhv Cưr cêr uô nox uô hâuk coz, uô ntêx nyuôs co, tix lâus Lưr Xênhv Cưr nhoz xã Khun Há, tỉnh Lai Châu heik pâuz: Tix lâus Chinh Xênhv Cưr zos lênhx hluôk nênhs uô ntêx nyuôs hâur cêr huôv tsar uô nox. Xuz thơưx, iz cxiê lênhx hluôk nênhs tsi tâu pâuz txos chor yuôx đrox njuôz no, taz sik đhâu pov tix lâus Chinh huôv tsar uô tâu, lơưr iz cxiê lênhx tưz tuôx cơưv shâuv thiêz uô trơưk. Cur  vav chiê siêz, zuôr muôx nzir ntâu hâux lưv uô jông li no chiê cxơưz cxiz huôv tsar kinh tế hâur thax tsav qơư”.

            Khov sir jos huôv tsar uô nox, nhiv no Chinh Xênhv Cưr tưz yênhx iz chuôz zis bluô nux hâur jok thiêz yênhx tsov iêr chi cax uô ntêx nyuôs car xar car uô chiê huôv tsar bluô nux sâuv chênhr zuk qơư nhoz.

           Phênhv “nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no, zos cơ quan Đeix nta suôz Việt Nam thax tsav faz Bắc đros Tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

Lầu Chia-Riê Lâux cxeik, nhênhv