Trax tính tâuv, hlôngr trâu nênhs Poz Ziz đơưz Quỳnh Nhai li têx luk pax hêik  lok cêr gâux đrâus

   Zơưv Điêu Văn Minh, lênhx nênhs pâuz ntâu lok phongz cxưx, vênhx huôv tsôngv box Poz ziz đơưz Quỳnh Nhai puz pâuz: Txix thâuv muôx jêx muôx jos, nênhs Poz ziz đơuz Quỳnh Nhai tưz pâuz txos trax tính tẩu, seiz trax tính tẩu zos iz chuôz lov tsiv grê hâur tsêr thiêz tâu tuôr tsês txix cxênhx nênhs no txos cxênhx nênhs tov kaz. Thâuv ntêx, têx hluôk tuz hâur jos khênhr gra trax tính tẩu muk ntâuk chiê paz heik tơưv zuk têx cêr hluz txos tul hluôk gâux zuk hluz zuk nhiêv hâur jos. Khov suôz trax tính tâuv mak lênhx hluôk gâux co pâuz tâu lênhx hluôk tuz hluz thiêz nhiêv zuk. Cux txix suôz trax tính tâuv co mak ntâu gơưv hluôk tuz hluôk nxeik tưz yênhx txix gơưv tâu uô niêv txir. Tiv zix, tsi xưk li nênhs poz ziz đuz, nênhs poz ziz đơưz tsi muôx trax tính tâuv mak heik tsi tâu cưr cxiêx. Trax tính tâuv tâu ntâuk thâuv nênhs poz ziz đơưz heik cưr cxiêx trâur lâuk, cê ntâuk cê heik siz lơưr liês:

          "Trax tính tâuv tâu ntâuk lơưr 3 zav cưr cxiêx heik. Tiv iz zos heik cưr cxiêx Long Te; tiv 2 zos heik cưr cxiêx Then; tiv 3 zos heik cưr cxiêx siz lưr. Hâur co ntâuk trax tính tâuv heik cưr cxiêx Then zos lax tiv zix. Chênhr viv li thâuv heik cưr cxiêx tsuv muôx trax tính tâuv, viv trax tưz muôx đros đreiv hâur luz nênhx, paz cxuôv por tsês têx cêr pôngz siêz, cêr khưr hâur luz nênhx, tiv zix zos thâuv hâur shôngk shông".

          Trax tính tâuv tâu tsôngv box lok six nhiêv, coaz tsôngv li ntơưv, taz sik chiê uô tâu iz luz trax tính tâuv đror jông mak tsi zos lênhx tưs cux uô tâu. Tiv zix đros thiêz cxênhx hluôk nênhs nhiv no, hâux lưv uô trax tính tâuv ziv lax uô đuô. Viv hâux lưv no phênhv ntâu zos têx zơuv lâuk, têx txir hloz tưz muôx hnuz nhôngs siêz, muôx ntâu chênhz zênhv thiêz moz siêz txos zav trax no thiêx li uô tâu, taz sik têx nghệ nhân li no nhoz Quỳnh Nhai nhiv no yuôr tsi ntâu. Zơuv Điêu Chính Lả, iz hâur têx lênhx nênhs txơưx uô trax tính tâuv nhiv no nhoz jos nghe Toỏng, xã Mường Giàng, huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La puz pâuz:

          " Chuôz zênhx chiê uô tâu iz luz trax tính tâuv, tiv iz zos muk nriêr ntông lok uô car. Uô tâu tsuv tsês hâur tsêr muôx nhos 6 luz hlik cov kruôr thiêx tsi trâus caz tho nox. Tâuz chiê uô mak tsuv muôz đei 6 luz hlik txos 1 shông cov kruôr jông, zos zôngv tâuz mos mak khênhr trâus caz tho nox. Tsuv zôngv luz tâuz lâuk, ziv lâuk ziv jông. Thâuv chox lok tsuv khơưz tas chor plơưr thiêz nôngz por tsês thiêx li đror jông, txiêr por tsês 1/4 luz tâuz, thiêz tho kror chiê tâuz đror jông".

          Nhiv no, zos ntu cơưx mênhv 4.0, muôx tsi ntâu hluôk nênhs txơưx ntâuk trax tính tâuv chiê paz heik tơưv lơưr li txox cêr siz hluz li thâuv ntêx thiêz, taz sik trax tính tâuv cux tâu pox nhuôs Poz ziz đơưz Quỳnh Nhai sir zôngv yax six hâur têx ntênhs phêv lox hâur jos li ntênhs kin pang then, tsiêz síp sí, hơưv tsêr yiêz, nox yôngz, vênhx ziv…Thâuv txos tsiêz yiêz, nhoz cxuô jêx jos nênhs poz ziz đơưz, pox nhuôs muk txix ziv no txos ziv uz chiê phôngv tsiêz mak cux tsuv gra lơưr trax tính tâuv chiê ntâuk cov lov jêv, chuôz cxaz cêr sik côngv siêz hâur côngv thôngx. Zơưv Điêu Chính Hiến, nhoz thax tsav 3, thị trấn Quỳnh Nhai, huyện Quỳnh Nhai puz pâuz:

          "Txos tsiêz, ntâuk trax tính tâuv, đhiê pax vuôs mak nhoz cxuô jêx jos lok six lov jêv. Kuôk nor 10 shông tiv ntêx, tiv txar qơư nhoz yiêz chiê zuôr qơư kuz uô tsêr meir đêx tênhv Sơn La, ntâu ziv chuôz zis txar muk nhoz iz cxiê huyện txơưr li Mai Sơn, Sông Mã, Mộc Châu, Yên Châu taz sik pox nhuôs cux ndo njôngr gra lơưr luz trax tính tâuv. Txơưv tsi muôx lênhx nênhs pâuz uô trax, lok sik trax trâus liêv taz sik pox nhuôs cux nriêr lok kuz têz kuz qơư chiê heik têx nghệ nhân paz kho lok sik nriêr chiê zuôr cov tâu iz luz trax tính tâuv gra lok tsêr, tuôr tsês zuk mênhx cxưx li cêr chax chês jông".

          Txơưv lơưr six hơưv muôx ntâu hlôngr yiêz hâur luz nênhx, taz sik iz lênhx nênhs tsôngv box mênhx cxưx Poz ziz đơưz Quỳnh Nhai cux seiz jông trax tính tâuv chuôk li jos li iz chuôz lov tsiv grê muôx đros đreiv hâur luz nênhx, tuôr tsês trax tính tâuv txix cxênhx nênhs no txos cxênhx nênhs tov kaz./.

Tòng Anh- Txâur Vax cxeik nhênhz

Đắc Lắc: Tror kriê vênhx huôv đruôk tôngx cxêz tôngx trâu chor hluôk

          Hâur têx hnuz kaz ciêz, ntơưv tsêr cơưv vênhx huôv côngv thôngx đrôngl Trấp, huyện Krông Ana, tỉnh Đắc Lắc, tưz muôx 20 lênhx nxêik muôx txix 6 txos 12 shông, tuôx cơưv shâuv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx Jhô. Muôx 3 lênhx cưk kriê, iz lênhx lâuk, 2 lênhx hluôk tsênhv taz tov shir phaz lul kriê cxuô lênhx nxêik co cơưv shâuv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx. Lênhx nxêik H Doanh Êban, muôx 12 shông, đros cơưv lớp kriê cơưv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx shir phaz lul hêik:

          “Cur hnor niêv têik hêik kriê, cur thiêx pâuz lớp kriê cơưv no,  cur nhiêv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx, nhiêv cơưv shâuv đhiê pax vuôs, cur thiêx li tuôx cơưv. Tuôx trâu lớp cơưv no, cur tâu cơưv đhiê pax vuôs, sênhr chêr, cơưv shâuv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx”

          Tus niêv lâuk H Lâm Hmo, sêiz car lớp kriê cơưv no shir phaz lul hêik pâuz tiêk:  hâur oz luz hli cơưv, cxuô lênhx nxêik tâu cơưv 3 jax khoz đruôk tôngx cxêz tôngx, đhiê pax vuôs, sênhr chêr tok kruô, hơưv tok blêx yiêz siêr, phôngv jông đas jos. Ntơư zos hêir nênhx Êđê Bin nhoz Krông Ana têx jax đruôk tôngx cxêz tôngx, đhiê pax vuôs, sênhr chêr cxôngx nzor, kriê trâu cxuô lênhx nxêik cơưv shâuv.

Chêir ntux sor sor chiê cxuô lênhx nxêik tuôx uô cê, cơưv shâuv khoz đruôk tôngx, cxêz tôngx, cơưv shâuv đhiê pax vuôs, sênhr chêr tsik chiê zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông trâus pôngz plox. Taz sik cux tsik zôngx ziv cơưv shâuv tâu, tsuv max mav kriê iz thênhv jux juk thiêz tsuv pâuz khoz đruôk tôngx cxêz tôngx li chas; đhiê sênhr chêr li chas cov huv đros suôz đruôk tôngx cxêz tôngx”

  Ntơưv tỉnh Đắc Lắc, tsuôk zos huyện Krông Ana thiêx muôx iz paz nxêik cơưv shâuv khoz zuk hêir nênhs Êđê Bin têx txux chi, vênhx huôv đruôk tôngx, cxêz tôngx. Têx suôz đruôk tôngx, cxêz tôngx đror uô lov jêv lul huv đros côngv thôngx hêir nênhs Êđê luz nênhx nox nhoz cxôngx nzor.  Trơưk li zơưv Văn Đức Tuấn, phưv chủ tịch uỷ Ban đrôngl Trấp, huyện Krông Ana cux hêik pâuz tiêk: Viv tâu hâu nov ntơưv qơư moz siêz yax kriê, thiêx muôx paz nxêik nhoz jos Trấp cơưv shâuv zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor tsik chiê pôngz plox. Paz nxêik no cux tâu muk nthuôr uô cêr lov jêv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx, sênhr chêr trâu cxuô tỉnh hâur thax tsav thiêz tâu tuôx nthuôr uô cêr lov jêv oz luz hli iz jiês trâu ntơưv tsênhv qơư vênhx huôv tỉnh Đắc Lắc:

“Nhiv no hâur thax tsav đrôngl Trấp muôx oz fâuv nênhs tuôr tâu truôx txux chi, vênhx huôv đruôk tôngx cxêz tôngx;  fâuv uô ntêx zos xênhz shông 1950 txos shông 1960. Nhiv tưz kriê zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông trâu fâuv tiv oz tsênhv huôv tsar tâu truôx txos trâu nhiv no tsênhv kriê têx txux chi, vênhx huôv jông co trâu têx nxêik zâu xênhz txix shông 2010 tror lok no cơưv shâuv, tuôr cov tâu truôx têx txux chi, vênhx huôv jông hâur jos Trấp tsik chiê pôngz plox”

  Lớp kriê cơưv khoz đruôk tôngx cxêz tôngx Jhô nhoz đrông Trấp, huyện Krông Ana, zos iz hâur 3 lớp kriê cơưv khoz đruôk tôngx, cxêz tôngx, tâu sở vênhx huôv tỉnh Đắc Lắc kriz cơưv hâur chêix so sor shông no. Đros co cux muôx oz lớp kriê cơưv zos tsênhv qơư sik côngv đros Quốc tế tỉnh Jeo la bu, Hàn Quốc paz trâu tỉnh Đắc Lắc chiê huôv tsar truôx txux chi, vênhx huôv đruôk tôngx cxêz tôngx hâur thax tsav tỉnh. Zơưv Đặng Gia Duẩn, phưv Giám đốc Sở vênhx huôv tỉnh Đắc Lắc hêik pâuz:

“Têx thax tsav qơư tsuv tror cxiv kho đuô têx jax đruôk tôngx, cxêz tôngx cxôngx nzor chiê kriê trâu fâuv nhiv no; taz sik muôx iz cxiê thax tsav qơư cux njiz trâus têx phiv liv, txơưv njiz têx phiv liv co, tỉnh cux muôz nhiêx paz max chiê tror cxiv kho, huôv tsar cov tâu truôx têx txux chi, vênhx huôv đruôk tôngx cxêz tôngx cxôngx nzor, cov muôx đros đrêiv hâur luz nênhx tsik chiê pôngz plox”

  Đhâu oz shông so tsik muôz têx txux chi, đruôk tôngx, cxêz tôngx, đhiê pax vuôs, sênhr chêr chox lok nthuôr uô lov jêv, viv caz moz Covid-19 huôv xênhz uô phiv liv. Taz sik chêix so sor shông no, tưz muôx ntâu lớp kriê cơưv shâuv khoz đruôk tôngx, cxêz tôngx, cơưv shâuv sênhr chêr nhoz cxuô luz jêx jos hâur thax tsav tỉnh Đắc Lắc tưz tror kriz kriê cơưv trâu chôngz lênhx nxêik zâu./.

                                                  Tsu cxêik nhênhv-VOV Đông Bắc