Hêir nênhs K’Ho nhoz Lâm Đồng txi đruôl tôngx

“Hu tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk hâur jêx jos! Đhâu iz shông sir jos khưr uô têx liêx têz, hnuz no jông hnuz, jông nhôngs, têx kôngz tưz pur cxaz, chơưr xơưk tưzpur huz txos hnuz kriz hâuk. Pêz sik đros tuôx no chiê uô tsâus đaz xênhz têz xênhz  qơư, đaz car đêx car ar, muôx ntux yar ntux nas,kôngz lôngk hloz lox jông, tsiêx cxu pur guôx. Sơưr đơưk tuôx no krêz hnuz hội”.

Txos six hơưv, hnuz nhôngs jông, lâul jok K’Thế nhoz jok Srê Nhắc, thị trấn Đinh Văn, huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng yuôz iz pak ntêr thiêz hu lơưk cxuô lênhx cxuô tus tuôx đros côngv cêr jông siêz, shir phaz. Têz lâul jok têx luk hu, tsôngv cưr tix nênhx tsa siz zâuv txar lok nhoz jê iz ndis tus nxông cxok hâur yar tiêx uô ntênhs txi côngv. Thâuv cxuô lênhx sơưr đơưk tưz tuôx cxix nhoz cxuô, lâul jok K’Thế qir txi hu li no: “Đaz đruôl tôngx đruôl hlâu, nxêz tôngx nxêz hlâu! Tsênhv nhoz gâuv hâur têx đruôl lox đruôl mê; đruôl niêv đruôl txir, đruôl tuz đruôl nxeik. Jêx jok muôx nox muôx tsês, khưr uô tâu kôngz lôngk, pâuz mnôngs pâuz uô trơưk têx jông, thor uô tsâus thiêz hu txos nêx têx đaz đruôl tôngx đruôl hlâu lok đros nox đros hâuk, đros jêx jok côngv cêr shir phaz, lov jêv. Hnuz no jêx jok krêz ntênhs hội, zuôr muôx shaz ntơưr, muôx grêix hno, chơưr xơưk, sơưr đơưk shir phaz lưz lus lok đros nox hâuk, đros por hưv por zơưv. Thor đaz đruôl tôngx đruôl hlâu krêz cêr, tso chei zuôr ntâuk đruôl côngv lov jêv trâu hnuz hội”.

Hu tas li ntơư, lâul jok zuôr muôz iz tus lâu keiz lok txi; đros trâu têx txir shôngz txir ntông, grêix njêl kruôr, mor blâuv, njêr, cxur. Txi uô têx cxênhx cxênhv li heik ntơư zos chiê thor muôz têx đruôl tôngx, nxêz tôngx lok zôngv ntâuk uô lov jêv thiêz phôngv cxuô lênhx cxuô tus tuôx đros côngv ntênhs hội puôr lênhx muôx jông đas jos, khưr uô tâu nox tâu hâuk. Txuôk nzir co zos txo iz luz đruôl tôngx jux juk lol thiêz muôz choz trâu 6 lênhx tuz hluôk chiê qir ntâuk hu zâuv tsôngv cưr tix nênhx tsa, têx lênhx kruô đros côngv cêr lov jêv. Đhâu txo tâu têx đruôl lok thiêz ntâuk suôz đruôl uô lov jêv ntưk zos qir krêz uô ntênhs hội. Lâul jok K’Thế heik pâuz: “Heir nênhs tưs zos lâul jok lok sik hâur jok muôx gơưv đruôl tôngx nxêz tôngx mak têx đaz đruôl tôngx nxêz tôngx zuôr nhoz hâur jok co. Txux chi, cxênhx cxênhv txo đruôl zos chiê thor đaz đruôl tôngx đruôl hlâu tso chei lok đros jêx jok côngv cêr lov jêv, cxiv uô tsêr yiêz, zuôr nhaz zuôr vâur trâu têx tuz nxeik..... Tas nro têx jax đruôl ntơư puôr lênhx thor tâu chei, pêz thiêx tâu ntâuk”.

Iz hâur têx txux chi jông đuô hur si hâur ntênhs txi đruôl tôngx nxêz tôngx zos sik tưr ntâuk jông. Thâuv sơưr đơưk nox tsâu, hâuk kâus, chor hluôk tuz zuôr sik tưr ntâuk đruôl, lênhx tưs txơưx ntâuk ntâu jax đuô mak tus ntơư zênhx. Siz tưr ntâuk đruôl, siz zâuv hâuk chơưr xơưk li ntơư đros suôz đruôl đror lov jêv ntưk. Tix lâus Kra Jan K’Rông, nhoz jok Bồ Liêng, thị trấn Đinh Văn, huyện  Lâm Hà heik pâuz, đruôl tôngx nxêz tôngx thiêz têx ntênhs hội lov jêv thâuv tưs tưz zuôr tsuv muôx hâur nênhs K’Ho luz nênhx xênhz huôx: “Txix Đảng, têz qơưk moz siêz txos, tưz cxơưz cxiz pêz tsôngv box por hưv, tuôr tsês tâu jông têx txux chi vênhx huôv tsi chiê pôngz plox. Co zos pêz heir nênhs iz txux chi di sản vênhx huôv jông thâuv tưs tưz zuôr muôx hâur luz nênhx niêx hnuz”.

Têx đruôl tôngx nxêz tôngx cux xưk li tiz nênhs, muôx njux đuôz njux plis, nênhs K’Ho lok six seiz hloz txos, tsi lav tâuk lav zôngv têx đruôl tôngx tsi trơưk chei. Zơưv K’El, nhoz jok Ryông Srê, thị trấn Đinh Văn, huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng heik: Đruôl tôngx muôx đreiv đros têx ntênhs uz no cik txos lênhx nênhs luz nênhx thiêz têx ntênhs hội zov chênhr hâur côngv thôngx: “Nênhs K’Ho têx đruôl tôngx mak muôx 6 luz, nxêz tôngx 8 luz. Hâur gơưv đruôl tôngx co muôx têx ntâuk tâu lok six ntâu jax, sir zôngv hâur têx hnuz ntênhs lox, iz zav li: Nox yôngz cok, têx ntênhs zov chênhr mak pêz puôr lênhx zôngv đruôl tôngx. Đruôl tôngx zos heir nênhs K’Ho iz zav chuôz zênhx muôx grik”.

Hâur nênhs H’Ho têx ntênhs hội, ntênhs txi đruôl tôngx zos ntênhs krêz uô ntêx hlo chiê thor đaz đruôl tôngx nxêz tôngx tso cêr txo chor đruôl tôngx nxêz tôngx lok sir zôngv, nthuôr uô cêr lov jêv...... No cux zos iz txux chi, vênhx huôv jông chiê krêz uô ntênhs hội, cêr lov jêv./.  

Hờ Xíu VOVTN-Riê Lâux cxeik, nhênhv 

Lênhx nênhs khơưk tsês chiê hêir nênhs Khmer têx suôz trax, suôz gâux cxôngx nzor

Zơưv Thạch Thia Sê Rây nhoz đrôngl Châu Thành, tỉnh Trà Vinh, tưz 60 ntâu shông hnuz nhôngs, 45 shông đros đrêiv hêir nênhsKhmer têx suôz trax, suôz gâux cxôngx nzor. Txơưv nhoz trâu thax tsav qơư tưs, hêir nênhsKhmer têx suôz trax, suôz gâux cxôngx nzor thâuv tưs tưz nhoz đros đrêiv hâur zơưv Thia Sê Rây đruôz siêz tsik plox. Hâur iz ntu ntêr,zơưv Thia Sê Rây tưz paz trâu ntâu tsênhv qơư khơưk tsês tâu hêir nênhs co têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor thiêz muôx ntâu jax pax vuôs, sênhr chêr, suôz gâux, suôz trax chox muk tưr tâu hâur tỉnh thiêz tưr trâu thax tsav Nam Bộ, tax tâu ntâu ntơưr kruôk: “Txix thâuv tsênhv zâu, cur tưz nhiêv zuk hêir nênhs têx suôz gâux, suôz trax cxôngx nzor thiêz cơưv shâuv yuôz trax. Hmôngr jông, tâu lênhx cưk kriê đros nhoz uô cê hâur jos kriê cur cơưv trax cò, trax khưm… Txix ntơư, tưz uô trâu cur nhiêv txos cxuô suôz gâux, suôz trax đuô. Co cux zos iz zav hâux lưv uô muôx liv-huôv tsar truôx zuk hêir nênhs tsơưs têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor tsik chiê pôngz plox”.

Hâur ntu đhâu, ntâu luz tsêr mnov Khmer hâur thax tsav tỉnh tưz tuôx thor cov cur muk kriê cơưv suôz trax. Txơưv lâuk hnuz nhôngs siêz, taz sik cur cux shir phaz lul muk kriê zuk hêir nênhs têx vênhx huôv, txux chi jông cxôngx nzor trâu tsôngv tuz nxêik hluôk sđ.Lar hêik zos kriê cơưv trax khưm, trax tà khê, trax cò, trax gáo, đruôk têk, yuôz trax…vv.

Zơưv Thạch Chom Rong zos iz lênhx nhiêv zuk hêir nênhs têx vênhx huôv jông cxôngx nzor, tưz tâu cưk kriê Thia Sê Rây shir phaz lul kriê têx suôz gâux, suôz trax, đhiê pax suôs, sênhr chêr…tâu chox muk tưr trâu ntâu thax tsav qơư: “Cur tâu cơưv suôz trax no txix shông 2014, xuz thơưx cur cơưv trax cò, đhâu co cur thiêx cơưv yuôz trax. Cur muôx luk uô tsâus cưk kriê Thạch Thia Sê Rây, thiêz cur tsênhv zuôr sir jos cơưv shâuv zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor cov muôx đros đrêiv luz nênhx hâur niêx hnuz”.

Truôx siêz bo cơưv shâuv, khơưk tsês zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor, nhiv no zơưv Thạch Chom Rong tưz pâuz tsiv uô tâu trax yuôz đror jông, huv đros, muôx chôngz lênhx tuôx zok nriêr zuôr chox muk sir zôngv. Zơưv Thạch Thia Sê Rây shir phaz lul hêik pâuz: “Cur jông siêz hênhr, viv Chom Rong zos iz lênhx hâur chor muôx tsưr ziv cơưv shâuv tâu sêi suôz gâux, suôz trax. Iz chas co, tsênhv pâuz tsiv uô tâu ntâu zav trax cxôngx nzor, muôx chôngz lênhx tuôx zuôr txos. Cur zos iz lênhx cưk kriê, cur cux jông siêz trâu têx luôs hâux lưv uô tâu truôx jông, muôx liv trâu luz nênhx”.

Đros co, zơưv Thạch Thia Sê Rây tsênhv xar tơưv ntâu jax gâux, cưr cxiêx muôx njiêz luk hêik lok cxiv kho têz qơưs, jêx jos hlôngr yiêz jông jav thiêz ntâu jax gâux, cưr cxiêx hêik lok cêr gâux đrâus, huôv tsar cêr uô nênhx jông, muôx luz nênhx truôx tuk, tsâu sor.

Hêik lok têx luôs hâux lưv zơưv Thạch Thia Sê Rây uô tâu tiêr co, zơưv Thạch Hoàng Nam, Phưv Bí thư đảng ủy xã Phú Cần cux hêik pâuz tiêk: hâu nov ntơưv qơư thâuv tưs cux moz siêz huôv tsar-khơưk tsês hêir nênhs Khmer têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor. Hâur ntơư, muôx zơưv Thạch Thia Sê Rây zos iz lênhx nto bê paz khơưk tsês têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor. Zơưv Thạch Hoàng Nam hêik pâuz nzir:  “Zơưv Thia SêRây tưz paz zok nriêr, khơưk tsês zuk hêir nênhsKhmer têx suôz trax, suôz gâux, suôz cưr cxiêx, sênhr chêr…muôx đros đrêiv hâur luz nênhx thiêz tâu chox muk tưr nthuôr uô cêr lov jêv trâu cxuô tsênhv qơư. Co cux zos iz kro uô trâu chor tuz nxêik hluôk cơưv shâuv uô trơưk”./.

Tsu cxêik nhênhv-Ngọc Tươi/ VOV ĐBSCL