Têx lênhx pox niêv car xar, car hlôngr yiêz tsưr ziv huôv tsar uô nox nhoz Yên Bái

Đhâu iz ntuk uô têx luôs hâux lưv jông txơưr tsi siz thôngx, niêv lâul Ngô Thị Thuận nhoz jok Cửa Hốc, xã An Lạc, huyện Lục Yên (Yên Bái) chuôz zis seiz pov uô têx zuz tsoz chos zos luôs hâux lưv uô huv đros, viv li đhâu tsiêz shông 2010, niêv lâul 2 niêv txir quyết tinhv uô luôs hâux lưv no. Xuz thơưx tiv pênhr tsơưs, 20 cir qir lok tsênhv kir txeik thiêz, viv li niêv lâul 2 niêv txir tsuôs uô iz kro mê njik têx zuz ntông keo, ntông bồ đề xưz. Txos shông 2016, thâuv cxênhx txuôs tâu ntâu têx pênhr đuô, niêv lâul 2 niêv txir quyết tinhv hlôngr tsưr ziv uô zuz ciêv fix zos phênhv ntâu, đros thiêz 5 qơư uô têx zuz ntông, iz qơư muôx 30 vạn tus iz shông. Khov sir jos cơưv shâuv têx tsưr ziv, đhâu 2, 3 shông, ciêv fix thiêz têx zuz ntông hâur chuôz zis li qơư uô zuz ntông tâu ntâuk grê siêz, ntâu lênhx nênhs pâuz txos thiêz njênhs njôngr zuôr muk chos.

 Nhiv no iz shông, chuôz zis muôz muôx nhos iz tsov ntâu tus zuz ntông cxuô zav trâu tsôngv pêx xênhv hâur thiêz đrâuv luôs 2 chas tỉnh chos, gra lok phênhv sâu tâu txix 250-300 tsov đeiv đhâu yưx tas têx nhiêx txiêx uz no. Niêv lâul qơư uô zuz ntông co cux muôz hâux lưv trâu ntâu lênhx nênhs hâur jok; zos qơư njênhs njôngr trâu ntâu lênhx pox niêv vir dnâuk tuôx cơưv shâuv, uô trơưk. Niêv lâul Thuận heik kriê têx tsưr ziv uô zuz ntông li no:“Xuz thơưx tsuv xeir ar jông, ar nxênhr ntiv hnaz, li muôz nôngz tsâu cov tuôx câuk, thâuv tuôx câuk mav ntiv trâu hâur hnaz uô zuz co, zưs đêx tsi so cov tsoz zuz ntông hloz lox jông gâux. Txos thâuv muôx caz hmoz huôv xênhz, zuôr tho nox uô ruôr hiêv tsuv tsuôs yuôx tuô lov zênhx max. Txos thâuv tưs têx zuz ntông lox jông muôs, tsuôk đei fiêx trâu ntơưv qơư uô zuz xưz, sơưr đơưk ho  chiv chir hu thiêz nus zuôr txos. Viv cux uô tâu troưk tsưr ziv xar, zos lênhx tưs xar cơưv shâuv, uô trơưk cur cux jông siêz kriê têx tsưr ziv uô”.

Niêv lâul Lương Thị Ánh, heir nênhs Tày chuôz zis nhoz đros uô cê ntơưv jok Cửa Hốc, xã An Lạc, xuz thơưx luz nênhx lok six txov nhêv. Hâur ntu yưv pênhr chiê huôv tsar kinh tế, niêv lâul chuôz zis cux njiz trâul ntâu phiv liv li: Muôx tsi txâuk pênhr, tsi muôx tsưr ziv, tsi muôx qơư sâu zuôr têx xiv huv, lok sik trâul caz hmoz tho nox uô ruôr hiêv…. Đhâu thâuv zok nriêr, cơưv shâuv têx tsưr ziv uô nox yiêz, chuôz zis tưz quyết tinhv yưv pênhr huôv tsar tu zus nôngk đrax, co zos zav nôngk muôx ntâu kror jông đuô pir li zus lưv zav nôngk txơưr đuô. Txix têx gơưv đrax xuz thơưx, nhiv no niêv lâul chuôz zis tưz muôx nhos 500 tus nôngk đrax iz fâuv; cê muôz nôngz, cê muôs nôngk grêix trâu tsôngv pêx xênhv hâur thax tsav đros thiêz 600 cxênhz đeiv iz gơưv nôngk nôngz thiêz txix 170 txos 200 cxênhz đeiv iz cir nôngk grêix:“Zav nôngk no zôngx ziv tu đuô viv li cur zus chor nôngk co. Nôngk ntêk kê cux ntâu đuô, nox krâur tsơưs, grêix chênhr thiêz ntâu đuô pir li keiz. Thâuv chox muk muôs cux sei, luôs lưv tus pâuz, lơưr cux chiv chir tuôx zok nriêr zuôr txos ntơưv qơư”.

Co tsuôk zos 2 hâur yênhx châuv tsưr ziv huôv tsar uô nox zos chor pox niêv vir ndâuk nhoz xã An Lạc uô tsưr tưz thiêz tsênhv uô tâu jông.

Pos Vũ Thị Hồng Duyên, Chủ tịch Hội Liên hiệp pox niêv xã An Lạc, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái heik pâuz, tas nro xã nhiv no muôx 500 ntâu lênhx pox niêv, hâur co zuôr xar 30 trâur nuv kinh tế zos pox niêv uô tsưr tưz thiêz tsênhv uô tâu jông li: Qơư uô zuz ntông, têx yuôx đrox njuôz, njuôs shôngz, zus nôngk, tu zus tsiêx cxu….., txix ntơư chor pox niêv vir ndâuk luz nênhx xênhz huôx ziv hnuz ziv hlôngr yiêz jux juk:“Đros hâux lưv paz max têx lênhx pox niêv vir ndâuk huôv tsar uô nox uô hnar hâur six hơưv zuôr txos, zuôr cê zos cxiz sơưr đơưk sir jos khưr uô nox uô hâuk, cê zok nriêr têx pênhr jos paz, li: Chor pox niêv vir ndâuk zuôr trâul txos pênhr mak zuôr thôngz đhâu tsêr nhiêx tsênhv chei lok sik cuiv nhiêx hội cxênhx txuôs tâu tsês; hok têx lênhx xar cơưv tsưr ziv uô nox mak Hội zuôr đros zok nriêr têx faz tsưr ziv kriê cêr huôv tsar uô nox uô hnar trâu sơưr đơưk, zok nriêr qơư sâu zuôr xiv huv…../.

                                                                   (Trịnh Xuân-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Tsoz chos sâu tâu nhiêx tiv nhoz Lai Châu

Shông 2018, Hợp tác xã Sâm Lai Châu-Khun Há (huyện Tam Đường) tâu yênhx lix, đros muôx 8 lênhx nênhs zos chor nênhs nhoz ntơưv thax tsav qơư chiv chir sik côngv pênhr nhiêx chiê zuôr pêx xênhv chor sâm chox lok chos. Txix oz pêz châuv thiêr ndis chos sâm xuz thơưx, txos nhiv no hợp tác xã huôv tsar chos tâu muôx 1.000 ntâu thiêr ndis. Tưz tsik zos chiv chir uô zuz nôngz chiê chos nzir, hợp tác xã tsênhv tsoz phưz, tuôr chiê chor sam muôx 3 txos 20 shông. Tix lâus Chinh Xênhv Cưr, zos iz lênhx uô hâux lưv hâur hợp tác xã Sâm Lai Châu-Khun Há, huyện Tam Đường hêik:“Nhiv no zos xav chor tsoz chos hâur 10 triệu chos hâur vax mak hợp tác xã muôx 300 ntâu tsoz; xav tas nro chor tsaz chos lox zau mak pêz njuôk xav muôx txix 5.000 txos 6.000 tsoz. Hâur vax nhiv no muôx chor tsoz tsiv gri siêz tiv zix zos 60 txos 70 triệu dêiv iz tâur, iz tsoz. Cur vax mak xav zuôr uô zuz trâu hợp tác xã txix 1 vạn txos 10 vạn tsoz iz shông. Ciês shông nhiv kruôr đhâu pêz tưz uô tâu muôx 5.000 tsoz zuz thiêz sâu tâu lok 250 triệu đêiv”.

Zơưv Mang Xênhv Shôngx, Phưv Chủ nhiệm Hợp tác xã sâm Lai Châu-Khun Há, huyện Tam Đường hêik: Txơưv tiêk zos tsoz chos muôx nhoz hâur har jôngr, taz sik sâm Lai Châu cux zôngx ziv chos, viv tsik tas zuôv ntâu qir thiêz tsik thav muôx ntâu kỹ thuật. Chiê chor sâm huôv tsar jông tsuv xêir tsov ar sâuv têx saz poz jêz, muôz chor ar đuz muôx ntâu tsơưr lok chos. Đhâu thâuv chos mak muôz iz chor ar vâuv trâu saz sâuv, qênhz yuôx tsik so, thâuv pov tsoz chos muôx caz hmoz ruôr hiêv txos lok sik caz uz no tho nox mak tsuôk kriz uô têx tsưr ziv chiê por vêv xưz:“Chiê chor sâm huôv tsar jông, zuk tsuv muôz chor ar đuz sâuv têx poz jêz chox lok chos. Fênhx six mak sâm tsik so trâus lưx hâur pâuk; muôx têx tsoz trâus lưx mak tsiv gri txix 100-300 triệu đêiv. Đhâu ntu xuz thơưx trâus hiêv, nhiv no hợp tác xã tưz muôx tâu chênhz zênhv zos xêir tsov chor ar xâu đêx sêiz đuô, hlôngr chiê chos trâu hâur têx têik, tơưz thiêz txos chêi ntux nas mak thêir vor chiê nas tsik ntuz trâu têx hâur pâuk”.

Txos nhiv no, tas nro tỉnh Lai Châu tsênhv tuôr chiê xar muôx 1.200 tsoz sâm lox muôx hâur har jôngr, uô chos siv 1.600 tsoz thiêz huôv tsar tâu muôx 50 héc ta. Tivchor sâm Lai Châu zos nhoz hâur har jôngr viv li thax tsav tâu xêir tsov chiê huôv star zos chor har jôngr lâul. Đrâuv 200 ntâu ziv chuôz zis li thax tsav chos, nhiv no tưz za zâuv tâu xar muôx 30 doanh nghiệp hâur thiêz đrâuv têz qơưk yưv pênhr chiê chos.

Tỉnh Lai Châu nhiv no muôx thax tsav jôngr chos zos 479.000 ntâu héc ta, hâur co muôx zuôr xar 445.600 héc ta hâur har jôngr, tsêx trung ntơưv chor huyện: Mường Tè, Phong Thổ, Sìn Hồ, Tam Đường. nhiv no sâuv thax tsav muôx 38.000 ntâu héc ta jôngr zuôr huôv tsar tâu chos sâm Lai Châu; hâur co, thax tsav jông trâu huôv tsar zos xar muôx 10.000 héc ta. Khov trâu kror co, chor huyện, doanh nghiệp, hợp tác xã thiêz pêx xênhv sâuv thax tsav tưz thiêz tsênhv sir jos cxaz chuôz chos, huôv star thax tsav lơử rtsưr ziv uô hax huv. Zơưv Nguyễn Trọng Lịch, Phưv giám đốc Sở Kôngz nuv thiêz Huôv star jêx jok tỉnh Lai Châu puz pâuz: Chiê huôv star chor sâm Lai Châu, paz txo grêk cêr yêiz pluôs, paz trâu pêx xênhv uô bluô nux, nhiv no  tỉnh tsênhv hêik Bôv Kôngz nuv thiêz huôv tsar jêx jok muôz sâm Lai Châu trâu hâur tsaz yênhx huôv tsar sâm Việt Nam. Thâuv tâu chinhr phuv tso tơưv zuôr zos kror paz thơưz huôv star kinh têr-xar hôiv sâuv thax tsav:“Tsuv hêik tiêk tỉnh Lai Châu zuôr paz huôv tsar tâu tsoz sâm no. Tiv iz zos Lai Châu zos tỉnh muôx ntâu sâm Lai Châu. Tiv 2 zos đêx, ar, qiv hơưv, tiv zix zos Lai Châu muôx thax tsav jôngr lox đar, zôngx ziv trâu huôv tsar tsoz sâm. Chor thax tsav qơư zuôr huôv tsar tâu tsoz sâm mak puôr lênhx muôx thax tsav jông jav, zôngx ziv chiê huôv star du lịch sinh thái mak zuôr paz piêr pâuz txos tsoz sâm no. Tiv zix, nhiv no sâuv ciêz đrôngs tsênhv muôx zoz qơưx lox lok tsoz sâm thiêz têx hax huv txix tsoz sâm viv no zos zav yuôx đrox njuôz muôx tsiv gri”.

Sâm Lai Châu tsênhv tâu pêx xênhv kriz đar ar chos đros siêz xar tiêk zuôr zos tsoz chos paz huôv tsar uô bluô nux./.

(Khắc Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv)