Chuôz tsar cungz xor mông trâu têx lênhx txir ndâux txir luk mênhx cxưx tsơưs nênhs

         Hâur jiês njiz têx lênhx txir ndâux txir luk nhoz tiv phaz jê ntơưv no, zơưv Đỗ Trọng Hưng, Bí thư tỉnh ủy Thanh Hóa ntâuk grê, têx lênhx txir ndâux txir luk hâur tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs tưz sir jos cxaz chuôz thiêz vênhv tôngv tsôngv box cxaz chuôz têx huôx tôngv côngv thôngx, muôx ntâu gôngr côngv tsênhv tsênhz trâu huôv tsar KTXH. Txix têx chênhz zênhv muôx tâu, têx lênhx txir ndâux txir luk thâuv tưs cux uô ntêx nyuôk, sir jos yax mông, vênhv tôngv tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs uô jong Đảng, têz qơưk li chủ trương, cêr chei; cxiv tsa cêr niêv côngv siêz mênhx cxưx thiêz tuôr truôx txiv ngaz xã hội hâur côngv thôngx, huôv tsar kinh têr, tuôr truôx phongz cxưx cêr uô nênhx jông, phuôx huiz mênhx cxưx li vênhx huôv jông. Zơưv Đỗ Trọng Hưng thix ziv:

         “Cur thix ziv têx lênhx txir ndâux txir luk hâur tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs tror phuôx huiz pưs txux zos lênhx nênhs uô ntêx nyuôk hâur huôx tôngv luz nênhx niêx hnuz, tôngv vênhx, kruôz kriê chuôz zis, nênhs cxênhz jê thiêz tsôngv box nhoz qơư zuk nhoz uô nênhx uô jông Đảng, têz qơưk li chủ trương cêr chei, sir jos cxaz chuôz têx phongz yaox nhiêv têz nhiêv qơư, huôv tsar kinh têr xã hội, cxơưz tiês uô nox chiê hla đhâu cêr pluôk truôx vênhs. Yax six sik côngv jông đros cấp ủy chính quyênx thiêz lưx lươngv muôx txơưx jênhv hâur tơưv txênhz phax tar nênhs phamv cxâuv, tuôr truôx thiêz phuôx huiz mênhx cxưx li vênhx huôv jông”.

         Têx shôngk đhâu, tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs thiêz tox siêz li luz nênhx chinhz yênhx tâu hlôngr yiêz tsênhz mênhx, chor ziv chuôz zis pluôk hâur tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs txu grês sei đuô; tsôngv box ziv njênhs njôngr lok Đangv li lênhs tov, têz qơưk li coar lik. Muôx tâu têx co zos khov muôx têx lênhx txir ndâux txir luk li têx gôngr côngv jông. Lơưr cuiz tênhv số 12/2018/QĐ-TTg, têx lênhx txir ndâux txir luk zuôr tâu paz txưv lok chuôz zênhx chuôz tas, tôngv vênhx chinhz yênhx hâur têx hnuz Tsiêz, tsiêz mênhx cxưx tsơưs nênhs, seiz nis, paz txưv thâuv muôx moz gênhs; njiz trâus têx phêv liv; tâu cungz xor mông thôngz đhâu têx lớp kriê cxaz yênhx tưv; muk ndis shuôk, cơưv shâuv chênhz zênhv thiêz tâu cungz ntơưr pov tsir....

         Đrâuv co, têx cấp ủy Đangv, chính quyênx, MTTQ, đoanx thêv chính trị-xã hội tưz tsưr tsix muôz ntơưr pov tsir Mênhx cxưx thiêz huôv tsar thiêz pov tsir tiv phaz trâu phênhv ntâu têx lênhx txir ndâux txir luk sâuv tas nro têz qơưk; tsưr tsix 4 cxênhz ntâu phêv ziv heik kriê, cungz xor mông; tsưr tsix zuôr xar 2 cxênhz tsaz yênhx kriê cxaz yênhx tưv; tsưr tsix 24 cxênhz ntâu jiês muk ndis shuôk cơưv shâuv chênhz zênhv ntơưv têx tỉnh, thành thiêz ntơưv niêv đrôngs Hà Nội trâu têx lênhx txir ndâux txir luk sâuv tas nro têz qơưk.

         Hâur têx phêv ziv cungz xor mông, têx lênhx txir ndâux txir luk tâu mnôngs lok qênhx shênhx chinhr trị, KTXH hâur tỉnh shông tov ntêx thiêz tsưr ziv hâur shông zuôr txos; tâu thôngz xor mông lok qênhx shênhx txiv ngaz chinhr trị, taz por xã hội nhoz tiv phaz thiêz sâuv tas nro têz qơưk; lok têx nênhs fêv li têx tsưr ziv tir tar têz qơưk Việt Nam thiêz qênhx shênhx uô côngz xưv mênhx cxưx, chính sach mênhx cxưx hâur ntu zuôr txos. Tiv zix, Ban mênhx cxưx tỉnh tsênhv tsưr tsix trâu ntâu lênhx txir ndâux txir luk, tiv zix zos têx lênhx hluôk nênhs muk cơưv shâuv, seiz shuôk têx trâur nuv huôv tsar kinh têr. No zos têx kror jông chiê huôv tsar, krêz đar têx tsưr ziv xar tơưv, trâur nuv kinh têr jông, muôx chêx cuk hâur tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs. Zơưv Nguyễn Văn Sài, Phưv tsar phongx lox tôngv thương binh thiêz xã hội-mênhx cxưx huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn puz pâuz:

         “Pêz zuôr sir jos chêx chôngk chox kriê muôx tsưr ziv uô li chas cov phuôx huiz tâu têx lênhx txir ndâux txir luk li pưs txux, tiv zix zos têx lênhx hluôk nênhs, muôx ntâu lenhx zuôr gôngr côngv đas jos, tiv zix zos lơưr sei đrơưv đuô hâur huôv tsar kinh têr ziv chuôz zis thiêz tsưr tsix vênhv tôngv pox nhuôs...”

         Đhâu têx lớp kriê cxaz cungz xor mông, têx lênhx txir ndâux txir luk tâu heik kriê, cungz xor mong yiêz lok Đangv thiêz têz qơưk li chủ trương cêr chei; qênhx shênhx KTXH reik đros tuôr truôx txiv ngaz côx phax; cungz xor mông lok vênhx huôv jong thiêz cêr niêv côngv siêz mênhx cxưx nhoz tiv phaz. Tiv zix, têx lênhx txir ndâux txir luk tâu bax, pâuz tsênhz lok yênhx tưv, njiêz luv, tsưr ziv yax mông, vênhv tôngv hâur thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs chiê uô côngz xưv vênhv tôngv tsôngv box nhoz tiv phaz. Lơưr pos Ma Thị Như Trang, Phưv Chủ tịch MTTQ huyện Hàm Yên, Tuyên Quang:

         “ Nhiv no tas nro huyện muôx 195 lênhx txir ndâux txir luk hâur tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs, no zos têx lênhx nênhs jông hâur uô côngz xưv yax mông, vênhv tôngv pox nhuôk nhoz ntơưv qơư uô Đảng, têz qơưk li chủ trương, cêr chei, tiv zix zos hâur tsaz yênhx cxuôv yeiz thiv pluôk, cxiv tsa nôngx cxênhz yiêz”.

         Hâux lưv cungz xor mông trâu têx lênhx txir ndâux txir luk zos têx cxeix laov jông chiê lơưr uô jông côngz xưv yax mông Đảng, têz qơưk li chủ trương, cêr chei txos tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs; heik kriê chênhz zênhv lok huôv tsar KTXH, cxuôv yeiz thiv pluôk thiêz gôngr phênhv lok hâux lưv tuôr tsês, phuôx huiz têx mênhx cxưx sâuv thax tsav li cêr vênhx huôv jông./.

(VOV4-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Kriê tsưr ziv chos lưk suôr chiv ntux tsâus

Six hơưv chos:

Chiv ntux lax: Tsêz uô zuz txix hnuz 15/8-05/9; chiv ntux no chênhr: Tsêz uô zuz txix hnuz xiêz 05/9-20/10; ntu lưk suôr hloz lox đhâu tsêz uô zuz tas muôx 120-130 hnuz.

Nôngz lưk suôr:

Nôngz lưk suôr VT5: Zos chor lưk suôr tir tâuk ntux kruôr gis, tsi yuô xeir ar têz. Chor txir tsi yuô lox, khênhx, muôx tsơưs nôngz. Thâuv siêr luz txir liêz jông gâux thiêz tsi yuô trâul caz hmoz tho nox uô ruôr hiêv têx blôngx.

Nôngz lưk suôr VT1: Zos zav lưk suôr jông chos, uô tâu ntâu chiv. Chor txir tsi yuô lox, luz lưk khênhx, tsi yuô muôx nôngz. Thâuv siêr luz txir liêz, mê njik đôngs. Tsi yuô trâul caz hmoz tho nox uô ruôr hiêv.

Zav nôngz lưk suôr Savior: Zos zav lưk suôr tsi yuô trâul caz hmoz tho nox uô ruôr hiêv têx blôngx. Chor txir tsi yuô lox, luz lưk mêx njik ntêr thiêz khênhx….

Zav nôngz lưk suôr VL3500: Zos zav lưk suôr tir tâuk ntux kruôr gis, luz txir tsi yuô lox, xav kror đruôz đraz iz luz txir muôx 90-110gam, khênhx thiêz ntêr, thâuv siêr luz lưk suôr liêz yiêz, jông gâux.

Tsưr ziv uô zuz:

Iz ha zuôr uô txix 3 las- 3 las 5 cir nôngz.

Uô zuz lưk suôr chos uô lơưr công nghệ, tsưr ziv yiêz: Qơư uô zuz zos uô hâur têx têik zak zưr, uô 50 lok sik 80 tus zuz lưk hâur iz têik, iz xưv phaz ar têz chos muôx 530 tus lok sik 800 tus lưk.

Tsiv uô zuz lưk suôr trơưk li tsêz nôngz hâur liêx têz thâuv ntêx: Thoz huk ar uô têx hax đar iz thiêr, siêz zuôr xar iz đok, tiêx, zơưv têx ar đuz, jông lok uô.

Têx zuz lưk tuôx jông chos: Siêz txix 1, 2 zak ntir têk, muôx 4-5 đeiv blôngx, lox siz luôs, tsi trâul caz tho nox uô ruôr hiêv.

Tsưr ziv uô ar:

Xeir ar: Xeir uô trâu têx ar têz nxênhr, jông, bax đêx zưs thiêz uô qơư cov đêx ntưk tâuk.

Uô ar, thoz huk uô têx hax: Ar têz ndơưk lêix cov jông, nxênhr, tiêx; iz hax  ntơư đar 1,4-1,5 thiêr, siêz xar muôx iz đok….

Tsưr ziv chos:

Chos uô 2 caz sâuv iz hax, iz ha ntơư chos muôx 2,5-2,8 vạn tus zuz lưk. Đhâu chos tas, zưs đêx trâu thiêz zưs tsi so cov ar nông jơư chor zuz lưk co thiêx hlar tâuk chas thiêz jông tuôx.

Zuôv qir: Iz ha zuôv 5 tênhr qir hữu cơ, 250-300 cir qir urê, 500-600 cir qir supe lân, 250-280 cir qir kali, muôx têx zuôv nzir têx hmôngr jêz siz zos tiêk kror ar têz co mê njik tsuôs.

Tsoz phưz:

-Txiêr yiz têx chês, blôngx: Txiêr hur si chor chês ndâu trâu 2 saz, tsês iz tus car lox thiêz iz tus chês phưv ntơưv trêr pax tơưs xuz thơưx xưz.

-Trâu đrênhs, uô txax: Đhâu chos tas muôx 25-30 hnuz (thâuv chor lưk suôr qir tơưs pax) mak trâu đrênhs trâu, thâuv têx lưk suôr hloz lox jông, muôx ntâu blôngx mak tsi so cxênhv, muôz hluô par cov thiêx tsi vâu, por hưv chor txir tsi trâul lo ar, kiêk nênhs, caz tho nox.

-Txiêr yiz têx pax, txir mê por tsês: Chor lưk suôr co tơưs pax ntâu, txi txir ndư, viv li tsuv txiêr yiz têx txir mê, tsi jông gâux por tsês, iz ntưs txir tsuôk chiê 4-5 luz xưz. Zuôv nzir qir paz trâu têx txir đhâu chos tas 80-90 hnuz cov chor txir lưk suôr lox siz luôs, jông gâux, siêr cxix.

Iz cxiê zav caz hmoz tho nox chênhr thiêz tsưr ziv phax tuô:

Hlôngr suôz: Caz tho nox uô lưx têx txir: Tsuôs yuôx tuô lov thâuv caz tho nox, lar heik tsuôs trâu thâuv zar hnuz kêix, zuôr tsâuk ntux ntơư.

-Tuôs no, tuôs tê: Sơưr đơưk zôngv chor yuôx Mancozeb 90BTN 0,25 tsuôs trâu chor lưk suôr thâuv tưs ntux nxông, pok huôz, muôx lưs, tê.

Sâu đê thiêz por hưv:

Sâu đê trơưk cheix, trơưk fâuv txir siêr, tsi uô têx txir njôngs, to. Sâu đê tâu muôz tso trâu ntơưv têx qơư lax nziês.

Têx tsưr ziv kriê tsôngv pêx xênhv uô kôngz zos Đeix nta suôz Việt Nam iz suôv faz Tây Bắc đros Tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

(Bích Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv)