Gri buô tsar ndê, lênhx nênhs tu zus shir phaz, lênhx nênhs sir zôngv cxênhx txuôs sir zôngv

Tix lâus Nguyễn Đức Chinh nhoz jok Đoàn Kết, xã Âu Lâu, TP Yên Bái, chuôz zis tu zus ntâu buô txix ntâu shông lok no heik pâuz, ciêz uô ntêx chuôz zis nhiv kruôr muôs iz tênhr ntâu buô, gri 66 cxênhz đeiv iz cir. Txos ciêz no, gri buô khênhx ho tror tsar ndê mê njik nzir thiêz.

Trơưk li tix lâu Chinh, ntu no nhiêx txiêx tu zus tsar ndê tiv têx krâur civ đuô 2 bâus pir li thâuv ntêx viv li gri buô khênhx cux iz zav li nhiv no chor chuôz zis tu zus txơưr đuô thiêx tsi pôngz pênhr:

“Gri buô tsuv iz zav li no mak lênhx nênhs tu zus thiêx tso siêz huôv tsar zus đuô. Txos iz jiês no, cur chuôz zis cux sir jos huôv tsar zus têx buô, tsênhv xar tiêk cxiv uô nzir qơư cov lox đar mê njik chiê zus nzir chor niêv buô thiêz buô grêix ntơư”.

Ntơưv têx ciêz lox, ciêz mê hâur thax tsav tỉnh Yên Bái, ntâu lênhx tuz luôv zuôr muôs grêix buô heik pâuz, qir txix hâur ciêz uô ntêx gri buô khênhx tưz tsar ndê tsi so hâur niêx hnuz thiêz txos nhiv no tưz ndê txos 70 cxênhz đeiv, muôx kênh jiês zos 72 cxênhz đeiv iz cir. Ndê li no siêz đuô pir li shông uô ntêx. Pos Nguyễn Thị Yên, zuôr muôs têx grêix buô hâur ciêz Yên Thịnh, TP Yên Bái heik pâuz: Gri buô khênhx ndê siêz taz sik ho tsi yuô muôx buô, uô ntâu lênhx tuz luôv zuôr tsi tâu têx buô grêix:

“Hnuz no heik gri li no, hnuz tov heik gri txơưr lok cux zok nriêr tsi tâu zuôr, muôx kênh lênhx tsênhv zuôr tsi tâu buô chiê muôs thiêz”.

Phênhz lok qir tiv têx buô khênhx tsar ndê gri, ntâu chuôz zis tu zus heik, nhiêx txiêx yưx tu zus hâur six hơưv đhâu tas ntâu viv li ntâu chuôz zis lơưr tsi huôv tsar zus nzir, uô trâu muôx tsi txâuk buô muôs. Iz chas co, gri fax thâux cux civ, uô gri buô khênhx tsar ndê siêz.

Gri buô khênhx tsar ndê hâur niêx hnuz, uô chor tuz luôv tsuv ndê gri têx grêix buô tsi so. Grêix buô nyir, grêix iz đraz trol đraz nyir  nhiv no zos 125-130 cxênhz đeiv iz cir. Têx li heik co uô phiv liv trâu hur si ntâu lênhx tuz luôv thiêz lênhx nênhs sir zôngv, viv thâuv gri tsar ndê siêz, lênhx nênhs sir zôngv zuôr tsơưs, chor nênhs uô luôv zuôr muôs grêix buô cux muôs tsi yuô pôngz. Niêv lâul Nguyễn Thuý, nhoz phường Đồng Tâm, TP Yên Bái heik pâuz:

“Grêix buô civ, cur zuôr lưv zav grêix, jâuz txơưr đuô. Iz zav li nox tsơưs grêix, tsar ndê nox ntâu têx tâuv pax, jâuz uz no ntơư”.

Nhiv no, têx buô hâur thax tsav tỉnh Yên Bái muôx nhos 542 cxênhz tus; tsar ndê zuôr xar 7% pir li shông uô ntêx thiêz tax xar muôx 90% tsưr ziv tso tơưv hâur shông. Têx buô khênhx muôs grêix cux tsar ndê zuôr xar 7% pir li shông uô ntêx. Txơưv gri buô khênhx tâu njuôk xav muôx têx zuôr tror tsar ndê siêz, taz sik trơưk li ngênhx muôx vax huôv, lênhx nênhs tu zus tsi cxoz siz zâuv huôv tsar zus ntâu thiêz tsuv tiz jông njuôk xav. Zơưv Ninh Trần Phương, Phưv Chi cục tsar Chi cục tu zus thiêz kho moz tsiêx cxu tỉnh Yên Bái heik:

“Gri buô khênhx tsar ndê taz sik gri têx uz no, hâur co muôx krâur tsiêx cxu cux tsar ndê siêz, chênhr viv li thâuv uô đaz tsi, lênhx nênhs tu zus tsuv muôx tsưr ziv tsênhz mênhx li uô tâu trơưk siêz xar”.

Gri buô khênhx tsi so tsar ndê viv ntâu qir tiv nhiêk txơưr nhiêk tsi siz thôngx, tưz paz lênhx nênhs tu zus txix trâul pôngz pênhr, jux juk uô trâu muôx liv, muôs tâu gri, trơưk tsưr ziv xar. Co chênhr zos ntu lênhx nênhs tu zus shir phaz đuô hur si đhâu iz ntuk ntêr têx buô tsi tâu gri, lênhx nênhs zus njiz trâul ntâu phiv liv, lar heik zos hâur ntu têx krâur tu zus tsi so tsar ndê siêz./.

(Đinh Tuấn-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Lênhx nênhs uô bluô nux txix tu zus gruôz

Tsôngv pox nhuôs sơưr đơưk hmor yuô! Tuôx txos xar Thái An (Quản Bạ, Hà Giang), nus zuôr gruôz mak sơưr đơưk puôr lênhx kriê muk trâu zơưv Ma Xín  Hầu nhoz jok Cán Hồ ziv chuôz zis. Viv zơưv zos iz hâur chor nênhs uô ntêx hlo hâur huôv tsar kinh têr chuôz zis đros uô tsưr ziv tu zus gruôz. Chiê pâuz tsênhz lok zơưv Ma Xín Hồ li tsưr ziv uô nox zos li chak, zâuv pox nhuôs sơưr đơưk đros mnôngs jax sâu đrav kaz.

Xênhz zus thiêz hloz lox ntơưv xar Thái An, zos mênhx cxưx Hmôngz, txix thâuv zâu tưz zênhx pâuz txos luz nênhx txov nhêv, tsuôk tok khov trâu chor têz poz cưk, muôx shông mak cux txâuk nox, muôx têx shông ntux kruôr mak uô tâu lok cux tsik txâuk nox. Viv li, đros sir jos txo grêk cêr yêiz pluôs, shông 2018, thâuv Hôiv Nôngx mênhx huyện muôx tsaz yênhx puz txêik pênhr tsik zuôr nhiêx liv lơưr “tsưr ziv 100 đêiv”, zơưv Ma Xín Hầu ziv chuôz zis kir txêik 15 triệu đêiv. Đros chor nhiêx co, zơưv Hầu tưz muôz yưv pênhr chiê tu zus gruôz, xuz thơưx zơưv tu zus muôx 100 gơưv gruôz. Đhâu 2 shông txos nhiv no, khov uô lơưr tsưr ziv tu zus trơưk yênhx paz thiêz zuôr mêir puôs kê chiê muôx tâu chor gruôz nôngz, zơưv Hầu tsưr ziv tu zus gruôz tưz ndê txos muôx 200 gơưv, ntu muôx ntâu tiv zix mak ndê txos 400 gơưv, iz shông paz sâu tâu muôx 100 triệu đêiv ntâu.

Muk sêiz shuôk ciês zơưv Hầu chuôz zis li tsưr ziv tu zus gruôz, pêz njiê pov tâu kror qơư tu zus tâu cxiv uô truôx jông, tâu thêir uô yênhx qar qơư tu zus. Iz qơư  tu zus txix 6-8 tuk thiêz puôr lênhx muôx têx têik chiê trâu zav nox trâu chor gruôz nox, đêx hâuk hur jông. Yênhx hnuz, zơưv chuôz zis tsik so uô vêv xênhz tsêr guôx, paz trâu tsêr guôx hur đu lus, lax nziês paz trâu chor gruôz hloz lox thiêz huôv tsar jông. Zơưv Ma Xín Hầu hêik pâuz lok tsưr ziv tu zus nôngs gruôz li no: Tu zus gruôz mak cux lok six zôngx ziv taz sik tsuv tsik so sêiz shuôk, tsoz phưz. Chiê chor gruôz hloz lox, huôv tsar jông, hâur ntu tu zus tsuv nxaz nzir vitamin chiê paz trâu chor gruôz muôx đas jos viv gruôz tsik so ntês kê, tsơưs trâus muôx moz, nox tsơưs thiêz tsik xêir zav nox. Taz sik, cux tsik cxoz tso siêz thiêz tsuv tsês six hơưv sêiz shuôk, qênhz yuôx yênhx hnuz, zos pov chor gruôz muôx yưv têx phiv liv mak tsuv muôz chêik trâu iz kror qơư txơưr chiê tsoz phưz.

Zơưv Hạng Văn Minh, Chủ tịch Hôiv Nôngx mênhx xar Thái An, puz pâuz: Hôiv Nôngx mênhx xar tưz phuôx huiz jông pênhr nhiêx hâur “tsưr ziv 100 đêiv” trâu chor hôiv viên kir txêik chiê huôv tsar kinh têr. Hâur co, ntơưv jok Cán Hồ muôx zơưv Ma Xín Hầu li tsưr ziv tu zus gruôz muôs grêix tưz paz muôx tâu kinh têr siêz. Pêz tsênhv cxơưz cxiz cov zơưv Hầu tror kriz đar thax tsav qơư tu zus chor gruôz thiêz sêiz no zos tsưr ziv uô kinh têr jông hâur xar chiê chor hôiv viên txơưr cơưv shâuv thiêz uô trơưk.

Đros tsưr ziv tu zus gruôz muôs grêix txix 200-300 gơưv nhoz thax tsav qơư kik zos kror zênhx muôx viv pêx xênhv zuôr buôs ti tâu cxix cxuô têx chuôz zênhx tu zus jông. Taz sik, zos thax tsav nhoz đêz, tox siêz thiêz zos mênhx cxưx tsơưs nênhs li zơưv Ma Xín Hầu tưz sir jos huôv tsar uô kinh têr chiê paz hla đhâu yêiz pluôs mak zos iz kror lok six jông sâuv thax tsav xar Thái An hêik taz thiêz chor xar, huyện nhoz iz ndis hêik cxuô chiê sơưr đơưk cơưv shâuv thiêz uô trơưk.

Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” ciêz no tsuôk xâuk li no xưz. Phênhv no zos Đaix nta suôz Việt Nam nhoz thax tsav faz Bắc uô đros muôx Tsênhv qơư cxơưz cxiz uô kôngz Têz qơưk đros uô./.

Thào Ly BT-Lik Thox cxêik nhênhv)