Por vêv qênhx liv huv đros pox niêv thiêz mê nhuôk mênhx cxưx tsơưs nênhs

Niêv lâuk Y Hương, mênhx cxưx Xơ Đăng nhoz tỉnh Kon Tum puz pâuz, têx shôngk jê lok no tâu Hội liên hiệp pox niêv tỉnh Kon Tum tsưr tsix ntâu Hôiv thik li: Yax mông viên txơưx lok cxiv tsa lênhx pox niêv hâur ntu têz qơưs hlôngr yiêz nhoz thax tsav mênhx cxưx, tôn giáo; taz por trâu pox niêv thiêz mê nhuôk...viv li niêv lâuk thiêz ntâu lênhx pox niêv txơưr tưz pâuz tâu têx yênhx tưv lok vênhv thix mênhx cxưx, tôn giáo, Chei fênhx zav txir nênhx thiêz pox niêv, Chei siz zuôr thiêz chuôz zis...“Đhâu ntâu Hôiv thik cur bax tâu ntâu yênhx tưv lok pox niêv, têx njiêz luv lok tsaz yênhx têz qơưk li qơư tsov txos nhoz thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs, tox siêz ntu 2021-2030. Têx yênhx tưv lok tín ngưỡng, tôn giáo. Đảng thiêz pêz têz qơưk li tsưr ziv uô côngz xưv mênhx cxưx. Phuôx huiz tâu pox niêv li pưs txux, truôx siêz đuô hâur têx huôx tôngv xã hội...”

          Tiv zix nhoz Kon Tum shông no, têx mênhx cxưx tsơưs nênhs cux tâu cxaz chuôz tsaz yênhx sik thav hâur “Hội đồng mê nhuôk zâu thiêz thường trực HĐ tỉnh Kon Tum. No zos jiês chiê tỉnh li chor mê nhuôk tâu heik tơưv têx siêz xar chiê thường trực HĐ tỉnh cux xưk têx cấp chính quyênx tso pov têx cêr tsov cưv, mnôngs mê nhuôk li luk heik. Mê nhuôk Phan Phúc Phú, cơưv lớp 8C2, tsêr cơưv cxênhx 2 thiêz cxênhx 3 Liên Việt Kon Tum puz pâuz: “Cur tưz nus 3 lo luk nus muôx lênhx coaz txos vênhv thix mạng xã hội internet, hâux lưv zuôv mê nhuôv nxeik uô đaz uô tuôs, ntâuk tsiv hâur tsêr cơưv thiêz tsêr vêv xênhz nhoz hâur tsêr cơưv tưz trâus puôk tsuôx ntâu. Thôngz đhâu têx cưk kriê li luk têz mak cur pâuz tâu tiêk hâux lưv sir zôngv mạng internet tsuv muôx tsưr ziv. Vênhv thix zuôv nhuôv nxeik uô đaz tuôs lok sik ntâuk tsiv hâur tsêr cơưv mak cur cux pâuz tiêk têx nganhx cux tưz tsov cưv txos. Thôngz đhâu jiês sik thav no cur pov lok six jông”.

          Têx shôngk đhâu, đros têx huôx tôngv paz txưv cêr uô nox chiê paz pox niêv huôv tsar kinh têr, têx cấp hội pox niêv nhoz Đăk Lăk tsênhv sir jos krêz uô têx huôx tôngv cxênhx txuôk nhiêx txiêx chiê zuôr BHYT khơưk muôz trâu hội viên txov nhêv. Huôx tôngv no tưz paz cxaz trâu ntâu lênhx pox niêv tâu zôngv jix vưv y tế, tsoz phưz đas jos, txu grês têx phêv liv lok kinh têr thâuv môngr tsi jông trâus moz gênhs. Xưk li Đặng Thị Bình, nhoz jos 1, xã Ea Kpam, huyện Cư Mgar thâuv jênhv tâu đeiv ntơưr BHYT zos Hội liên hiệp pox niêv xã khơưk muôz, jông siêz heik: “Cur chuôz zis luz nênhx tsênhv txov nhêv, tâu Hội pox niêv xã paz ntơưr BHYT mak cur uô tsâus ntâu hênhr, muôx ntơưr BHYT mak muk seiz njuôs thiêz kho moz cux txu grês phênhv tưs têx nhiêx txiêx, cur tso siêz đuô thâuv muk seiz njuôs thiêz kho moz trâu zuk”.

          Zos thax tsav tsôngv box mênhx cxưx tsơưs nênhs nhoz tỉnh Lai Châu muôx ntâu phongz cxưx, cêr uô nênhx mak pox niêv li pưs txux hâur luz nênhx tsuôk zos lênhx nênhs uô hâux lưv, lênhx nênhs xênhz zus mê nhuôk. Têx cêr uô nênhx pôngz kaz co tưz muôx txix nzor, txix ntâu cxênhx nênhs txos nhiv no, xar tso tsês cux lax uô tâu. Hâux lưv no lênhx nênhs uô côngz xưv yax mông tsuv pâuz tsênhz vênhx huôv yênhx mênhx cxưx, pâuz luk mênhx cxưx. Khov co thiêx muôx tsưr ziv yax mông huv đros, txos nhiv no pox niêv sâuv thax tsav li pưs txux cux tâu hlôngr yiêz ntâu.

          Niêv lâuk Ma Thị Chư, nhoz jos Phìn Chải, xã Giang Ma, huyện Tam Đường puz pâuz: “Hnuz tưs cur li hâux lưv cux zos muk uô têz, uô liêx, zus buô, zus ok, zus keiz, zus nhux thiêz uô chơưr. Sơưr nzor muk uô hâux lưv lok, pox niêv tsi tâu uô mor mak tul txir lok paz uô, tos 3 niêv tuz lok txơưv nox mor. Hnuz thứ 7, hnuz ciêz tâu so mak cur tul txir cux muk paz pos zơưs, paz pox niêv uô liêx têz. Nhiv no chuôz zis muôx luz nênhx phênhv sâu ngaz tul, cur tul txir cux tsi ntâuk tsi chêv pox niêv chuôz zis lok six shir phaz”.

          Đros têx bộ, nganhx, đoanx thêv thiêz cấp ủy, chính quyênx têx tiv phaz li sik côngv uô, pox niêv thiêz mê nhuôk mênhx cxưx tsơưs nênhs tsênhv ziv hnuz ziv tâu por vêv thiêz têx liv zix tsiv grê. Pox niêv, mê nhuôk mênhx cxưx tsơưs nênhs tâu muk cơưv shâuv, muôz siêz jênhv pâuz, cxaz chuôz côngz xưv xã hội, tâu tsoz phưz đas jos, por vêv qênhx liv huv cêr chei...Tiv zix đros mê nhuôk mênhx cxưx tsơưs nênhs muôx luz nênhx txov nhêv tâu nhoz uô nênhx hâur têx luz tsêr cơưv taz por, tsi muôx ntâuk tsiv./.

(VOV4-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Uô lơưr khoa học-công nghệ hâur huôv tsar  kinh tế thax tsav Tây Nguyên

Khoa học công nghệ muôx pưs txux jông, sik côngv cxuô pênhr jos chiê chor tỉnh Tây Nguyên huôv tsar truôx, yênhx thax tsav kinh tế zov chênhr hâur têz qơưk. Chênhr zos li heik co, cxiz nhênhz chơưv, uô lơưr khoa học công nghệ hâur uô nox uô hâuk tsênhv tâu sir jos fuô uô nhoz cxuô tỉnh Tây Nguyên. Lar heik li ntơưv huyện Đức Trọng thiêz Đơn Dương, 2 huyện chos ntâu thiêz uô đreiv têx jâuz muôs. Khov sir jos uô lơưr têx tsưr ziv yiêz tưz paz kôngz nuv  2 huyện no ziv hnuz ziv uô tâu jông thiêz huôv tsar trơưk tsưr ziv, siêz xar. Cux khov uô trơưk têx tsưr ziv heik sâuv, Đức Trọng thiêz Đơn Dương ntâu xiv huv kôngz nuv tưz uô tâu trơưk cui tinhv VietGAP, cux iz zav li tâu lo chiv suôz bê jông Đà Lạt.

Ntơưv Đơn Dương, zos huyện muôx ntâu liêx têz chos jâuz đuô hur si hâur tỉnh Lâm Đồng, xav tas nro iz shông tsêz chos 27 cxênhz ha. Uô lơưr hlôngr yiêz zuz nôngz tsoz chos, huyện Đơn Dương tưz sir jos huôv tsar têx kôngz jông. Xav txix shông 2015, txix chos 2, 3 châuv ha jâuz, txos nhiv no huyện Đơn Dương tưz muôx 10 cxênhz ntâu ha jâuz tâuv tâu uô trơưk li têx tsưr ziv yiêz. Uô ntêx shông 2015, xav kror đruôz đraz iz ha jâuz uô muôs lơưr chor lâul thâuv ntêx tsưr ziv tsêz chos mak iz shông sâu tâu nhos 180 tsov đeiv, txos shông 2019 tsôngv box uô têx jâuz muôs lơưr tsưr ziv yiêz, xav kror đruôz đraz iz shông muôx phênhv sâu tâu txix 250-300 tsov đeiv. Muôx iz cxiê trâur nuv huôv tsar chos jâuz hur thiêz truôx tuk trơưk tsưr ziv yiêz mak iz shông muôx phênhv sâu tâu txix 1,2-1,5 tyv đeiv. Zơưv Nguyễn Đình Tịnh, Phưv Chủ tịch Ủy ban huyện Đơn Dương heik pâuz: “Hâur ntu txix 2019 txos nhiv no, xav hur si têx pênhr nhiêx têz qơưk yưx uô tas muôx 17 tyv đeiv ntâu, hâur co pêx xênhv kêr txeik uô ntêx zos 20 tyv đeiv ntâu thiêz uô ntâu trâur nuv chos jâuz, zuôv qir lơưr tsưr ziv uô nox yiêz. Đros thiêz Đơn Dương, jông iz kro zos muôx suôz bê tâu tỉnh Lâm Đồng cxiv tsa, co zos suôz bê “Đà Lạt-sik đros huôv tsar uô nox txix têx muôx jông ntơưv qơư”, viv li cux zôngx ziv hâur piêr kriê suôz bê cux iz zav li muôs Đơn Dương têx xiv huv trâu luôs 2 chas tỉnh nhoz jê iz ndis”.

Qir huôv tsar uô nox txix chiv chir lav tuôv uô têx qơư zôngx ziv chos jâuz  shông 2004. Txos kaz shông 2010, tâu tỉnh paz yưv pênhr cxiv uô têx qơư chos jâuz tâuv lơưr tsưr ziv yiêz, tưz paz kôngz nuv nhoz huyện Đức Trọng jux juk huôv tsar thiêz uô tâu trơưk cui tinhv, siêz xar. Txos nhiv no huyện Đức Trọng muôx 10 cxênhz ha liêx têz uô kôngz nuv trơưk têx tsưr ziv yiêz. Muôx phênhv sâu tâu ntâu đuô 2, 3 bâus, hâur co, uô têx jâuz hur xav kror đruôz đraz tax txix 300-400 tsov đeiv iz ha. Chos têx pax lơưr tsưr ziv yiêz xav kror đruôz đraz tax txix 500 tsov đeiv txos iz tyv đeiv iz ha, têx phênhv sâu tâu xav kror đruôz txix 30-35%. Pos Phạm Thị Thanh Thủy, Phưv Chủ tịch Ủy ban huyện Đức Trọng, tỉnh Lâm Đồng heik pâuz: “Uô lơưr tsưr ziv yiêz hâur uô kôngz nuv cux zos iz hâur têx hâux lưv zov chênhr ntơưv qơư hâur ntu zuôr txos. Viv li, ntơưv qơư tưz tso tơưv iz cxiê tsưr ziv, tiv iz zos zuôr tror yưv pênhr uô trơưk têx tsưr ziv yiêz hâur uô iz cxiê xiv huv zov chênhr hâur thax tsav, li: Jâuz tâuv, pax, jâuz caz thiêz iz cxiê zav tsoz chos txơưr đuô chiê uô tâu têx jâuz tâuv hur thiêz truôx tuk muôs hâur ciêz đrôngs. Tiv 2, tror paz max chiê cxiv uô têx tsưr ziv sik đros huôv tsar chos, sâu zuôr têx xiv huv thôngz đhâu têx kênh zos doanh nghiệp HTX, tổ hợp tác”.

Têx tsưr ziv huôv tsar uô kôngz lơưr tsưr ziv yiêz tưz krêz hâu cêr uô bluô nux trâu yênhx cxênhz lênhx pêx xênhv 02 huyện Đức Trọng thiêz Đơn Dương. Huôv tsar kôngz nuv trơưk tsưr ziv heik sâuv, zos lok six zuôr trâul txos, paz gra siêz tsiv gri ngênhx kôngz nuv hâur ntu têz qơưk hlôngr yiêz nhiv no./.

(VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)