Kror paz jông trâu chor nênhs moz phiv liv nhoz tox siêz Sơn La

Tsik so hâur yênhx hnuz, ntơưv Trạm Y têr xar Mường Bú, huyện Mường La (Sơn La), chor nênhs tsênhv chơưv kho chiv zênhk zax zênhz txix yuôx methadone tưz muôx njêx muôs txix lok six nzor chiê hâuk yuôx. Qơư cungz, muôx yuôx no tưz uô hâux lưv muôz yuôx muôx 7 shông ntâu, zos kror qơư paz jông tiv zix trâu chor nênhs muôx zênhk zax zênhz tsênhv chơưv kho ntơưv côngv thôngx. Zơưv Lò Văn Đích – nênhs tsênhv chơưv kho txix yuôx methadone nhoz xar Mường Bú hêik pâuz: thâuv ntêx no sir zôngv zax zênhz, luz chêr tsik muôx jos hlo, zuôs, hnhar tsik tâu muôx 40 cir. Đhâu muôx 5 shông ntâu sir jos chơưv kho, nhiv no zơưv tưz ndê nzir 7 cir, lênhx nênhs cux pov muôx jos đuô, luz nênhx cux tưz tror truôx tuk jux juk:“Hâuk yuôx methadoen mak cur pov zuk muôx jos đuô. Iz hnuz tuôx trạm hâuk iz jiês yuôx, cux muôx six hơưv chiê lok tsêr khưr uô nox, tu zus têx kêiz buô. Chor canr bôv ntơưv no lok six tsov cưv txos, tsik so paz thiêz hêik cov cur hêuk yuôx huv zos cov paz tâu trâu zuk jông tiv zix”.

Xưk zơưv Đích đros 100 ntâu lênhx nênhs tsênhv chơưv kho chiv zênhk zax zênhz sâuv thax tsav, chor y, bác sỹ Trạm Y têr xar Mường Bú tsuv lok six sir jos, muôx txơưx jênhv. Viv y têr ntơưv thax tsav qơư têx hâux lưv uô tưz zênhx lok six phiv liv lơưv; hâux lưv cungz muôx methadone ho tsuv uô yênhx hnuz, tsik xav txos hnuz thưr 7 thiêz hnuz ciêz lok sik têx hnuz ntênhk, tsiêz hlo. Đuô thiêz, chơưv kho chiv zênhk zax zênhz ntơưv côngv thôngx mak sơưr đơưk tsuv sir jos, chiv chir tuôx hâuk yuôx; taz sik, tsik zos lênhx tưs cux uô tâu li co. Bác sỹ Lò Văn Lan, Phưv trưởng trạm Y têr xar Mường Bú thiêz điều dưỡng Hà Thị Hồng, canr bôv trạm phêiz kênh:“Thax tsav xar Mường Bú mak đar, chor nênhs muôx zênhk zax zênhz muôx chôngz lênhx, hâux lưv muôz yuôx methadone cux njiz ntâu phiv liv. Chôngz lênhx nênhs luôs tuôx thâuv tưs mak muôz yuôx thâuv co xưz, têx thâuv zos 5 six sơưr nzor tưz tuôx lơưv. Iz cxiê lênhx nênhs mak tsik tuôx hâuk yuôx lơưr yênhx hnuz tsik so”

“Sơưr đơưk nhoz hâur trạm sik hlôngr tsik so, lênhx tưs sêiz jor ntơưv trạm hnuz tưs mak lênhx nênhs co zuôr muôz yuôx. Viv chor nênhs chơưv kho sâuv thax tsav xar lok six chôngz lênhx, six hơưv lơưr cui tênhv mak txix 7-9 six sơưr nzor taz sik pêz mak tsuv tuôx muôxnjêx muôs nzor đuô. Zuk cux nriêr pâuz lok sơưr đơưk siêz xar, hêik kriê chiê sơưr đơưk uô jông lơưr tsưr ziv chơưv kho, nox hâuk yuôx cov huv zos six hơưv hnuz nhôngs”.

Tưz tsik zos cungz muôz yuôx ntơưv trạm, chor y, bác sỹ Trạm Y têr xar Mường Bú tsênhv tsês six hơưv muk trâu yênhx jêx jok, yênhx chuôz zis chiê njuôk shuôk đas jos trâu nênhs muôx zênhk zax zênhz đas jos trâus txo grêk. Tiv zix zos sir jos tsov cưv, paz trâu chor nênhs muôx zênhk thiêz chuôz zis sir jos chơưv kho, sir jos por vêv đas jos, phax tar têx zav caz moz siz cik li HIV, viêm gan C, viêm gan B… Pos Cầm Thị Lan, jok Phiêng Bủng 2, xar Mường Búmuôx tuk txir tsênhv chơưv kho chiv zênhk zax zênhz txix yuôx methadone thiêz chơưv kho ARV (HIV), phêiz kênh:“Cur tuk txir mak tsik muôx jos, muk lok tsik tâu lơưv, chuôz zis cux loksix txov nhêv… Hmôngr jông tâu chor y, bác sỹ tsov cưv txos paz, tsik so tuôx sêiz nus, njuôkshuôk đas jos trâu cur tuk txir thiêz kriê trâu chuôz zis tsưr ziv tsoz phưz, chơưv kho thiêz phax siz cik caz moz, uô tsâus chor bác sỹ lok six ntâu”.

Zos thax tsav qơư muôx chor nenhs cxaz chuôz chơưv kho txix yuôx methadone hâur côngv thôngx chôngz, xar muôx 420 lênhx nênhs, tsav xar muôx 40% tas nro tỉnh Sơn La, huyện Mường La nhivno muôx iz kror qơư chơưv kho ntơưv Tsênhv qơư y têr thiêz 5 kror qơư cungz muôz yuôx methadone ntơưv chor  trạm y têr xar – zos têx qơư muôx chôngz lênhx nênhs muôx zênhk zax zênhz uô nenhx nhoz; paz trâu lơưr txo grêk tsơưs têx phiv liv thiêz tâu buôs ti ntâu đuô trâu têx dịch vụ tsoz phưz đas jos. Bác sỹ chuyên khoa II Nguyễn Mạnh Thắng, Giám đốc Tsênhv qơư Y têr huyện Mường La, tỉnh Sơn La puz pâuz:“Pêz đros Ủy ban chor xar, thiv trấn, công an, chor trạm y têr nriêr pâuz chor nênhs muôx zênhk zax zênhz ntơưv yênhx jêx jok, tso nênhs muk heiek kriê chiê chor nênhs co tuôx cxaz chuôz chơưv kho. Nênhs muôx zênhk zênhz đhâu thâuv nox , hâuk yuôx methadone txix 7-10 hnuz ntơưv Tsênhv qơư y têr, pêz zuôr yêv lok chiê sêiz shuôk ntơưv chor qơư cungz muôz yuôx nhoz têx Trạm Y têr xar, paz zôngx ziv trâu chor nênhs moz. Hâur ntu co pêz zuôr hêik pâuz tsik so chiê muôz yuôx nox cov huv đros”.

Chor canr bôv y têr ntơưv têx thax tsav qơư nhoz đêz, tox siêz tỉnh Sơn La li têx sir jos tưz paz chơưv kho, chiv zênhk zax zênhz trâu chôngz lênhx nênhs, txo grek tsơưs sir zôngv têx zav yuôx muôx zênhk tsik huv zos cêr chêi, txo grêk tsơưs siz cik moz HIV hâur côngv thôngx. Taz sik, hâux lưv chơưv kho txix methadone tsênhv yuôr ntâu kror phiv liv. Viv li, chor y, bác sỹ nhoz no vav tiêk tas nro côngv thôngx zuôr sik côngv têk, sir jos paz đuô thiêz chiê chơưv kho tâu trâu chor nênhs trâus moz têx zav moz phiv liv no./.

                                                                      Lê Hạnh-Lik Thox cxêik nhênhv