Suôz gâux Then hâur tsôngv box Tày, Nùng li luz nênhx vênhx huôv

Nền then tính……

Trơưk li chor lâul thâuv ntêx têx tsưr ziv, siêz xar, Then zos xa heik lênhx tiz nênhs sâuv zax li têx tsưr ziv xar txos trâu pox sâuz zơưv sâuz, chor lâul tâu tas siv nênhx. Chênhr viv li, thâuv tưs txos têx hnuz ntênhs lox, uô đaz uô kruô, thor côngz hmôngr, txênhv tsêr yiêz, txi pos zơưs, têx lâul tâu tas siv nênhx… puôr lênhx muôx Then. Pos Đàm Thị Sinh, nhoz huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng heik pâuz: “Thâuv tưs txos luz iz hlik niêx shông, cur chuôz zis ho hu txir nênhz tuôx uô nênhz seiz tas nro iz tsêr nênhs cov sơưr đơưk nhoz khax kha, tsi muôx moz gênhk, uô tâu nox tâu hnar. Thiêz uô nênhz seiz têx tuz nhuôs cov cxuô lênhx cxuô tus nhoz shir phaz lus, luôs nxi. Phênhv ntâu sơưr đơưk pov jông viv li cux lok six ntâu chuôz zis lơưr hu têx txir nênhz tuôx uô nênhz seiz cov sơưr đơưk nox kaz hâuk luôs, muôx đas jos jông. No zos iz chei, txux chi vênhx huôv thâuv tưs txos luz iz hlik phênhv ntâu chuôz zis tưs cux uô”.

Đros trâu pâuz thôngz têx txux chi, chei đaz kruôs, chor txir nênhz txơưx heik Then muôx têx hu heik bliês lênhk txix sâuv zax txos trâu đaz têz, txix ntơưv qơư txos trôngx ntus….; lênhx txir nênhz zuôr pov, pâuz tâu lênhx tsưr tsêr txi hu niêv thiêz txir, pos zơưs, têx lênhx tâu tas siv nênhx ntơư lok đros nox hâuk, đros por hưv por zơưv trâu iz tsêr nênhs tsi muôx moz gênhk, uô tâu nox tâu hâuk, njiz ntâu kror jông hâur luz nênhx….. Thâuv lênhx txir nênhz ndê thax uô nênhz zos qir muk chuôs njiz têx lâul, chor pos zơưs tâu tas siv nênhx….chiê thor lơưr por hưv por zơưv, muôz shaz ntơưr, nhiêx txiêx , keiz buô kho, pâux têx tsi jông, uô zuôv chei….

Nguyễn Văn Thọ, nhoz huyện Tràng Định, Lạng Sơn zos iz hâur têx lênhx hluôk nênhs muôx ntâu côngz đas jos paz por hưv, tuôr tsês têx txux chi jông co heik:“Hâur nênhs Tày, Nùng luz nênhx xênhz huôx txix thâuv nhiv kruôr xênhz zus tâu lok txos trâu thâuv tâu tas siv nênhx, luôs khênhr uô têx chei li heik sâuv. Muôx moz gênhk, luz nênhx njiz trâul têx tsi jông li uz li no, lơưr khênhr hu txir nênhz tuôx uô nênhz seiz cov nox kaz hâuk luôs, khưr uô tâu nox tâu hnar, tsi txiêz moz tsi txiêz njax. Chor lâul têx txux chi uô thâuv ntêx zos uô chei đaz kruôs, kho moz kho hlâur, kho moz kho gênhk”.  

Txix têx chei hâur xênhz huôx niêx hnuz, muôx têx pov tâu ntâu kror jông reik đros nênhs Tày, Nùng luz nênhx vênhx huôv thâuv ntêx. Iz zav li seiz hloz txos chor lâul, ndo txos têx lâul li txiêx njis côngz đas jos lok sik hluz chor tuz nhuôs, lơưr hu lênhx lâul co plis chơưr xênhz, hu tus nhuôv co plis pur shông, uô nênhz seiz….., thor pos zơưs, pox côngz zơưv côngz đros por hưv por zơưv nhoz pur niêx puôk shông tsi muôx moz gênhk. Zơưv Vi Hồng Nhân, lênhx pâuz thôngz lok nênhs Tày, Nùng nhoz tỉnh Lạng Sơn li txux chi vênhx huôv heik pâuz: “Pêz tsôngv box Tày, Nùng iz txưv chor lâul chox nox chox uô lơưr zênhx uô đreiv têx chei phôngz cxưx li heik sâuv hâur shôngk shôngk yiêz, kaz shông chiê thor côngz hmôngr, têx jông trâu chuôz zis, tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk hâur jok cxuô lênhx nox nhoz shir phaz lus, tsi muôx moz gênhk. Tsôngv box sơưr đơưk siz zâuv, siz hu tuôx mnôngs heik gâux Then, siz chuôs njiz chiê muôx cêr sik thôngx siêz, siz hluz siz paz đuô. Thiêz hu heik Then li co nưk cux muôx iz kro jông zos kho moz gênhk, thor têx lâul, pos zơưs tâu tas siv nênhx đros por hưv por zơưv cov tus nênhs moz ntơư iz hnuz khax jux juk, muôx đas jos huôv tsar uô nox”.

Muôx đros đreiv hâur nênhs Tày, Nùng li cêr xênhz huôx niêx hnuz, viv li Then tâu tuôr tsês hâur luz nênhx côngv thôngx tsi chiê pôngz plox. Taz sik, iz chas lok sâuv khênhr zôngv uô têx chei li heik tas ntơư, Then cux tâu sênhr suôz heik uô si hâur têx ntênhs nthuôr uô cêr lov jêv, chor tuz nxeik heik siz lưr, siz qiz….. Zơưv Đặng Hoành Loan, Kuz Phưv viện trưởng Viện hu gâux, heik cưr cxiêx (Học viện hu gâux têz qơưk VN) khav tinhv: Then zos iz txux chi vênhx huôv, muôx ntâu kror jông lol tsôngv box Tày, Nùng li luz nênhx xênhz huôx thiêz zuôr tuôr tsês đreiv tsi chiê pôngz plox: “Nhiv no, cxuô heir nênhs têx txux chi vênhx huôv jông cux tsênhv tuôr tâu chiê. Li ntơư, nênhs Tày, Nùng, Poz Ziz têx chei, cêr nênhx phôngz cxưx cux li iz zav li co, cur xar sơưr đơưk đros por hưv, tuôr tsês têx jông tsi chiê pôngz plox”.

Nền nhạc tính Then…..

Then zos zav txux chi vênhx huôv muôx liv, uô muôx cêr lov jêv. Then muôx ntâu kror jông trâu luz nênhx xênhz huôx niêx hnuz, tuôr tâu tsês chor lâul thâuv ntêx, zuk heir nênhs li txux chi cêr nênhx phôngz cxưx jông tsi pôngz plox./.

(Nông Diệp VOVĐB-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Kôngz nuv txuôk đros qơư uô ju lix nhoz Sơn La

          Nhạc nền dân tộc………………….

          Hâur têx hnuz kaz ciêz, têx vax chos jâuz caz Tây Ma bu ru fam nhoz hợp tác xã kôngz nuv công nghệ thiêz du lix Na Lun, huyện Mộc Châu tưz muôx chôngz lênhx kruô tuôx ndis uô si, sêiz shuôk. Trơưk li tix lâus Ngô Minh Hiếu, phưv Giám đốc Hợp tác xã kôngz nuv công nghệ thiêz du lix Na Lun, Mộc Châu, hâur luz chêix txir jâuz caz Tây siêr jiês xuz thơưx hâur shông 2019, Hợp tác xã tưz chos 6 cxênhz thiêr txuôk đros huôv tsar du lix thiêz ntơư zos luôs hâux lưv uô huv đros tsôngv kruô hâur têz qơưs thiêz kruô sâuv ntiêx têz. Pâuz tâu têx muôx liv co, Hợp tác xã tưz chos nzir 2 ha tsoz chos jâuz caz Tây txuôk đros huôv tsar uô du lix: “Têx vax chos txir jâuz caz  no txơưr đuô pir li têx vax jâuz caz oz chas thax tsav. Viv zuk tsik chos li đrav ntêx, tsuv chos trơưk oganíc cov muôx tâu têx txir jông huv đros tsôngv kruô siêz nhiêv”

          Huôv tsar uô du lix jôngr ntông ntơưv jos Noong Đúc, phươngx Chiềng Sinh, đrôngl Sơn La thiêz qơư co tưz hêik kriê lok côngv thôngx hêir nênhs poz ziz nhoz Sơn La têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor huv đros hêir nnênhs co li luz nênhx hâur niêx hnuz. Pos Trần thị Gấm, Giám đốc sêiz car qơư du lix jôngr ntông jos Noong Đúc shir phaz lul hêik pâuz: “Pêz tsênhv taz tov huôv tsar jux lix jôngr ntông txuôk đros cxuô zav hax huv cov huv đros tsôngv kruô siêz nhiêv. Kror tiv iz, pêz huôv tsar uô txuôk đros têx tuz nxêik hâur thax tsav nthuôr uô cêr lov jêv trâu tsôngv kruô sêiz. Kror tiv oz, pêz tsênhv taz tov chos tsoz chos ntông pax lâus txuôk đros cxuô zav tsoz chos hâur thax tsav cov huv đros qơư ndis uô si, cxêik đuôz. Thâuv pêz huôv tsar du lix kôngz nuv, cux tso siêz, viv muôx chôngz lênhx kruô tuôx sêiz shuôk ziv hnuz ziv tsar ndê siêz”

          Hâur têx shông đhâu, tỉnh Sơn La tưz huôv tsar uô tâu ntâu zav hax huv du lix txuôk đros kôngz nuv, txux chi, vênhx huôv hâur thax tsav qơư. Hâur ntơư zos cxuô ntênhk hội du lix thiêz hêik kriê cxuô zav hax huv ntơưv qơư trâu tsôngv kruô sđ pâuz txos. Pir li hnuz hội đê txir ntông, đê blôngx njik yuôx zêx ntơưv huyện Mộc Châu; hnuz hội txir ntông lưv tsiz huyện Sông Mã; txir mo môngk huyện Yên Châu…Đhâu ntơư, tsôngv kruô cux tâu muk sêiz shuôk têx qơư chos txir khơưz kaz jiz; trôngz yuôx zêx đros trâu nox siv cxuô zav txir ntông thiêz đros nthuôr uô cêr lov jêv, đhiê pax vuôs. Nguyễn Ngọc Hưng, iz lênhx kruô nhoz tỉnh Thái Bình tuôx ndis uô si, sêiz shuôk têz qơưs shir phaz lul hêik pâuz: “Pêz tuôx ntơưv no ndis uô si, sêiz pov cxuô thax tsav jông jav nziv tsôngv kruô sđ siêz nhiêv thiêz thax tsav qơư co jông txơưr thax tsav tiêx đras. Hur si cxuô qơư du lix zos đrêiv tsôngv pêx xênhv hâur thax tsav luz nênhx nox nhoz muk hâur niêx hnuz”

          Thôngz đhâu iz xã iz zav hax huv, tỉnh Sơn La tưz paz tâu oz zav hax huv du lix jông, ntơư zos du lix côngv thôngx Ngọc Chiến, xã Ngọc Chiến, huyện Mường La thiêz du lix Pha Đin, xã Phổng Lái, huyện Thuận Châu. Zơưv hà Như Huệ, Giám đốc sở kôngz nuv huôv tsar tox siêz, tỉnh Sơn La hêik pâuz nzir: “Nhiv no tsôngv kruô xar ndis shuôk têz qơưs trâu têx thax tsav qơư du lix kôngz nuv. Chêx chôngk trâu huôv tsar uô kôngz lôngk huv đros thax tsav qơư nhoz thiêz yax kriê tsôngv px sđ huôv tsar uô trơưk. Txix ntơư, muôx iz cxiê doanh nghiệp muôz pênhr nhiêx paz, kriê yax px  huôv tsar uô txuôk đros du lix côngv thôngx”

          Nhạc nền dân tộc……….

          Kôngz nuv huôv tsar uô txuôk đros du lix nhoz Sơn La, cux uô huv đros hâur ntu têz qơưs hlôngr yiêz nhiv no, px muôx phênhv sâu tâu nhiêx txiêx, muôx luz nênhx truôx tuk tsâu sor./.

Tsu cxêik nhênhv-Trấn Long-Tây Bắc