Tsôngv box jos Cốc Bó (Lào Cai) cxơưx tox poz lok hâur tsêr thâuv muôx ntux nas

        Đhâu iz jiês jiês muôx ntux nas lox, ar thiêz poz jêz poz lok cxuz têx liêx, cêr muk lok hâur jêx jos thiêz hâur tsôngv box li plas tsêr lok six ntâu. Zơưv Nông Văn Khanh, 84 shông hnuz nhôngs- tsôngv box jos Cốc Bó, xã Lục yên, tỉnh Lào cai puz pâuz li ntơưv. Zơưv Khanh heik:

          “Thâuv tsi tâu tuô chor trôngz poz jêz no, 4 cxênhx nênhs lơưv cur tsi pov muôx jiês tưs trâus đêx ngaz. Nhiv no qơư tuô poz jêz pôngz lok hâur tul đêx, uô đêx pur siêz ntưs lok ngaz tas. Cur chuôz zis xar njôngr công ty uô ruôr hiêv txos 2 luz pas njês, têx liêx têz pâux nzir trâu chuôz zis, shông no tsêz chos tsi tâu blêx liêx”.

          Pos Mông Thị Rụ puz pâuz nzir: Thâuv ntêx, tul đêx Cốc Bó đêx nyiêz jông yênhx shông, zos tul đêx tso đêx lok hâur têx đas liêx thiêz cux zos qơư pox nhuôk hâur thax tsav khênhr tuôx đa đêx nzuôr chêr thâuv txos cheix ntux cuz sor. Taz sik 2,3 shôngk jê ntơưv no, txix thâuv công ty tuôx tuô poz jêz sâuv trôngz lok, tul đêx trâus vôngz lơưv ntâu, đêx đro, uô ruôr hiêv ntâu txos tsôngv px têx liêx têz thiêz luz nênhx hâur niêx hnuz. Pos Mông Thị Rụ heik:

          “Tsi muôx công ty uô sâuv co mak tsi tâu muôx jiês tưs muôx đêx nas ngaz. Taz sik nhiv no, ntơưv cur tsêr, li nhiv kruôr đhâu đêx ngaz siêz muôx nhos 1 yiv. Lok lêx ntêr mak zuôr tsi taz por, zuôr uô zênhr shar txos lênhx nênhs li txox siê. Viv li, xar njôngr công ty Thiện Mỹ nriêr tsưr ziv nzor car chêx trâu chuôz zis chiê nhoz uô nênhx taz por đuô”.

          Txix thax tsav qơư nhoz jê qơư tuô poz jêz, nênhs sâu xor xưv sâu jênhv muôx yênhx puôk khối poz jêz tâu tuô tso sâuv nta trôngz, kuôk thax tsav tsôngv box nhoz uô nênhx tsi đêz. Cxơưx tiv zix zos zuôr poz lok hâur tul đêx, liêx thiêz vax tsêz chos, lok sik lok hâur tsôngv box li tsêr nhoz thâuv muôx ntux nas lox. Pêv hâur đêx, muôx ntâu poz jêz ntưs lơưr tul đêx lok. Nhoz chas txơưr, tsôngv box xar tiêk công ty tưz uô cov tul đêx ntưs muk lơưr saz txơưr; ndax ciês qơư tsôngv box nhoz uô nênhx thiêz têx liêx têz.

          Zơưv Mông Văn Giảng, hlôngr njêx muôk muôx nhos 30 ziv chuôz zis tsôngv box hâur jos Cốc Bó yax six trâus zênhr shar puz pâuz, tsôngv box tưz ntâu jiês thix ziv txos doanh nghiệp, chính quyênx tiv phaz thiêz têx cấp muôx vax huôv lok Công ty Chân Thiện Mỹ, Công ty MEKONG MINING li qênhx shênhx tuô poz jêz uô tsi taz por, kiês nênhs tênhx qơư, uô zênhr shar txos hâur đêx, đas jos, pox nhuôk li txox siê thiêz chuôz zênhx chuôz tas....

          Têz nênhs sâu xor xưv, zơưv Hoàng Trung Hải, Chủ tịch UB xã Lục Yên, tỉnh Lào Cai puz pâuz: Chính quyênx xã tưz jênhv tâu tsôngv box hâur jos Cốc Bó li têx thix ziv thiêz choz trâu chiz coaz chuyên môn qênhz yuôx, xav tênhv, heik cấp muôx qênhx chiê muôx tsưr ziv yưr lir, uô cov tsôngv box jông siêz mak doanh nghiệp ho uô tâu hâux lưv./.

(Trịnh Xuân- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Kỹ thuật vâuv qir hữu cơ cov lưx sêi

Qir hữu cơ muôx chor qir guôx, qir lênhx nênhs lok zos qir bắc thiêz têx đrox njuôz  uô cê. Txơưv muôx ntâu tsơưr pưr taz sik ho zax kênhz, tsoz chos gruk tsik tâu sêi. Đuô li, hâur chor qir no muôx ntâu zav caz ruôr hiêv txos têz tsoz chos thiêz muôx ntâu nôngz đrox. Vâuv qir hữu cơ huv kỹ thuật zuôr paz tuô tâu chor zav caz uô ruôr hiêv txos tsoz chos, hlôngr đuô chor tsơưr muôx hâur qiv cov zax sêi paz trâu chor tsoz chos gruk tâu sêi thiêz chor qir muôx tsơưr lươngv jông đuô.

Kỹ thuật vâuv sâuv bông ar:

- Đros qir guôx, qir lênhx nênhs lok zos qir bắc:

Jông đuô mak vâuv đros iz cxiê zav qir, têx zav vi sinh li: Super lân Lâm Thao muôx 5%; qir vi dinh Sông Gianh (muôx 2-3%), chế phẩm EM thứ cấp (txix 1-1,5 lir cuô txix 1-5% zưs trâu 1-2 puô cir qir guôx), chế phẩm Penac PR (5-10 poz trâu iz tấn qir) lok sik Bio-Plant (5ml tor 20 lir đêx đo shơư iz tấn qir). Muôz chor qir co tor siz shơư uô cê, tsês uô iz pơưs siêz muôx 1,5-2 thiêr, kror đar khov trâu chor qir chox muk vâuv ntâu lok tsơưs. Muôz tsux cov ntov, muôz iz chor ar lok puôz iz ndis tas nro pơưs qir, sâuv hâu pơưs qir tsês iz luz kror khênhx lox muôx iz đok txos iz đok ntâu chiê nquôr nzir đêx cuô jik lok sik cuô qir nzir trâu (15-20 hnuz iz jiês), muôz tax thêir vor pơưs qir co. đhâu 40-50 hnuz chiv ntux sor lok sik 50-60 hnuz chiv ntux tsâus mak pơưs qir co zuôr lưx, qir uô hmôngr tas, tsik tsư, muôz chox muk trâu lok zos zuôv trâu chor tsoz chos mak lok six jông.

- Kỹ thuật vâuv qir njuôz (lok zos têx đrox):

Tsuv muôx qir uô pôngr zos qir guôx tsik tâu kruôr (txix 15-20%) đros iz hâur chor zav qir, chêz phẩm vi sinh li: Qir vi sinh Sông Gianh txix 3-5%, chế phẩm EM, Penac PR lok sik Bio-Plant (bâuv iz zav liz hêik sâur). Chor đrox njuôz tâu txiêr ntêr ntêr muôx iz đok ntau txos oz đok, tsuv muôz jiêz cov chor đrox muôx njil tuôs, muôz tso uô cê iz kror tuôz txix 2 đok ntâu txos 3 đok mak muôz iz chor qir guôx tsik tâu kruôr tso trâu, zưs nzir đêxcuô jil, cuô qir guôx cov pơưs qir nông txix 75-80%, muôz tsux cov chênhr. Đhâu co muôz chor ar lok puôz thêor cov ntov nti iz ndis pơưs qir co, tsês iz luz kror zưs têx đêx trâu sâuv hâur pơưs qir, txix 15-20 hnuz ho zưs đêx iz jiês cov chor qir nông đhâu co muôz luz kror co puôz cov ntov ciês. Muôx nhos 35-40 hnuz đhâu vâuv mak muôz pơưs qir đo cov siz shơư tas, nxaz nzir đêx cov nông, ho tror muôz tsux cov chênhr, muôz ar poz ntov nti iz ndis, đhâu muôx 25-30 hnuz mak chor qir co zuôr lưx tas thiêz sir zôngv tâu.

Kỹ thuật Vâuv hâur ar:

Xêir ar ntơưv têx qơư siêz, khơưz kror ar vâuv toz muôx: 1-1 thiêz 5, luz kror vâuv lox muôx 1,5-3 thiêr (sêz chor qir zuôr vâuv ntâu lok tsơưs). Hâur kaz luz kror tau xuôk blôngx tsơưz puô lok sik hnaz tax puô chie đêx cxênhv tsik tâu lok hâur chor qir vâuv lok sik chor qir ntưk tơưv muk. Piz vâuv qir guôx, qir lênhx nênhs, têx đrox njuôz trâu hâur luz krir tưz bax tâu, li tưz hêik tas sâur.

Chor qir muôx tsơưr lươngv jông zos chor qir muôs uô hmôngr tas, đuz tsik tsư, muôz ciês chor qir vâuv co chox muk trâu trâu chor tsoz chos txix 5  puô cir txos 1 tấn trâu trâu 360 thiêr ndis ar têz, zuôr zôngv tâu chiê trâu uô ntêx lok sik trâu nzir trâu chor tsoz chos cux lok six jông./.

Thanh Thủy-Lik Thox cxêik nhênhv