Heir nênhs Thu Lao chêr tsôngk yo thâuv nzor

Hêir nênhs Thu Lao chêr tsôngk yo (hur si pox niêv thiêz txir nênhx) puôr lênhx zos muôz têx ntâuz jak gax lok xơưs, tsik xơưk uô ntâu pax trâu chêr tsôngk tiêz, tsôngk yo. Chor pax ntâuz nriê xơưk trâu têx chêr tsôngk yo ntơư puôr lênhx heik lol lơưr luz nênhx nox nhoz muk lok hâur niêx hnuz. Tix lâus Lừ Xuân Thương, tsar jok Sán Chá, xã Thào Chư Phìn, huyện Si Ma Cai, tỉnh Lào Cai heik, têx chêr tsôngk tril yo, tiêz tâu xơưs uô jông, khax jav puôr lênhx zos chor pox niêv vir ndâuk, têx lênhx niêv, lênhx pos xơưk uô:“Hêir nênhs Thu Lao chor pox niêv chêr tsôngk tiêz, tsôngk yo, phênhv ntâu cux xơưk uô zôngx ziv. Thâuv xơưk tiêz cux phiv liv, viv chor pox niêv xơưk nriê uô pax txêix jông jav, luz yo lok cux li ntơư”.

Hêir nênhs Thu Lao chêr tsôngk yo, tiêz khênhr muôz têx ntâuz zuk ntok tâu chox lok xơưk uô, phênhv ntâu zos têx ntâuz jak gax. Xar ntok cov tâu têx ntâuz chox lok xơưk tsôngk hnar cux lok six phiv liv uô cơưs. Tix lâus Lừ Xuân Thương heik pâuz nzir:“Thâuv ntok tâu ntâuz, li muôz gax lok jak. Thâuv ntêx khênhr chos gax, taz sik nhiv no sơưr đơưk chos tsi yuô tâu têx gax, lơưr khênhr muk zuôr yuôx đrav têx ciêz chox lok jak, jak tâu gra muk jiêz, jiêz kruôr ho gra tror lok nxuô, nxuô tas tror gra ntâuz muk jiêz, uô li ntơư 2, 3 jiês chor ntâuz thiêx đuz jông xơưk uô tsôngk yo, tiêz hnar”.

Thâuv jak tâu ntâuz trơưk li tsưr ziv, siêz xar, ntu uô liêx têz tas tsi yuô muôx hâux lưv uô, cux zos luz six hơưv chor pox niêv vir ndâuk heir nênhs Thu Lao siz zâuv nhoz tsêr uô pax ntâuz, txiêr xơưk têx tsôngk yo trâu cxuô lênhx hâur chuôz zis hnar. Pos Tải Thị Mây, zos iz lênhx muôx tsưr ziv, txơưx ntok ntâuz, xơưk uô tâu jông têx tsôngk hnar nhoz jok Sán Chá heik: Chiê xơưk uô tâu iz luz yo hnar, lênhx pox niêv heir nênhs Thu Lao tsuv txiêr 4 kro ntâuz uô luz chêr yo thiêz iz kro puô saz hâur ntơưv xuz ntiês saz xik. Luz yo saz xuz ntiês fuô txiêr luz ntiês yo jix iz saz trâu tov kror tso saz xik, luz chêr yo xơưk ntêr txos đrav poz tư, cux seiz lênhx nênhs hnar ntơư lox lok sik mê, siêz lok sik kis chiê txiêr xơưk huv; chor nhiêk khơưv khênhr xơưk khi uô nhiêk khơưv ntâuz, taz sik nhiv no iz cxiê lênhx lơưr tik têx nhiêk khơưv tôngx. Hok luz tiêz xơưk uô mê njik thôngx li heir nênhs Nùng Dín têx tiêz. Pos Tải Thị Mây heik pâuz:“Thâuv ntêx cux hnar iz luz yo saz hâur, taz sik nhiv no hnar nzir iz luz yo đơưz xưz chiê muôx chax đaz yo, khax jông jav, uô trâu lênhx pox niêv ziv khax jông gâux đuô”.

Iz chas luz yo, tiêz, lênhx pox niêv Thu Lao tsênhv ntông fuôv sâuv tâuz hâu hur si. Ntông fuôv tsi tiêk chiê por hưv tâuz hâu, tsênhv zos ntông uô khax, fiv trâu chêr tsôngk yo, tiêz. Tix lâus Lừ Xuân Thương thiêz pos Tải Thị Mây heik:“Fuôv ntông sâuv tâuz hâu mak nênhs Thu Lao muôz kho, câur uô iz tus cuz, iz chas tus cuz fuôv tsênhv muôx iz txox jik hâur tơư cuz fuôv hur si. Hok đeiv sêr mak siê đrâuv xuz ntiês. Heik cxuô cux lok six ntâu zav cơưk”.

Jông xưk li ntâu heir nênhs txơưr đuô, thâuv hnar chêr tsôngk yo, tiêz lênhx pox niêv Thu Lao cux chox hur si têx sơư, xâur nhiêx uz no đros. Nênhs Thu Lao xar tiêk, nhiêx cuz paz por hưv trâu lênhx nênhs, tir thêir têx tsi jông, đaz txênhx đaz kuk, chênhr viv li têx sơư, xâur nhiêx cuz  thâuv tưs tưz tâu lơưr sir zôngv thiêz iz txưv chox thâuv nzor lok. Tsi tas li, têx nhiêx cuz, sơư, xâur jông thâuv tưs tưz zos têx zav jông thiêz zov chênhr hâur nox yôngz cok chiê tos pox zơưv gra muk heik nhaz, zuôr nhaz. Chênhr zos li heik co, nhiv no txox fuôv ntông sâuv tâuz hâu tik nhiêx hur si trâu cê chiê uô jông jav, cê nưk muôx nưk têx liv jông, tix lâus Lừ Xuân Thương heik kriê li no:“Thâuv tưs tâuz hâu khâuk, nhiêx cux kho tâu, muôz luz nhiêx cxuôv xưz cux jông. Thâuv ntêx mak tik pax trâu, pax nưk zênhx muôx nưk lơưv, tsuôk tik trâu xưz. Thâuv ntêx zos tik têx ntâuz txêix, xor liêz njuôz, pax trâu”.

Iz chas lênhx pox niêv chêr tsôngk yo, tiêz; txir nênhx Thu Lao lơưr cux muôx lơưr têx chêr tsôngk hnar txơưr. Têx li heik no, tix lâus Lừ Xuân Thương, tsar jok Sán Chá heik:

“Txir nênhx phênhv ntâu zos hnar chêr tril, yo đuz. Txir nênhx chêr tsôngk zôngx ziv đuô pir li pox niêv têx, muôx nhiêk khơưv yo”./.

                                                                                                        Giàng Seo Pùa-Riê Lâux cxeik, nhênhv 

Gia Lai tror cxiv kho đuô hêir nênhs Ba Na ntênhk thor ntux yar ntux nas

           Txos trâu 9 six, ntênhk thor ntux yar ntux nas tưz piz kriz uô, lênhx lâuk nênhs txi côngv tưz tuôx trâu ntơưv iz kror qơư tiêx hâur jos chiê jâuv trâu ntơưv iz saz huz chơưr xơưk; iz ndis co cux muôx njêx muôs tsôngv px hâur jos đros trâu tsôngv kruô tuôx đros côngv. Uô ntêx thâuv zuôr txi côngv, tsuv bax iz tus kêiz hâu siêr đros trâu grêix buô chiê tso trâu ntơưv đêiv blôngx tsơưz, muôz txơưz  trâu ntơưv iz saz huz chơưr xơưk, lênhx lâuk txi côngv muôz iz trêr blôngx zox 3 lưv thiêz hu đaz xênhz têz, xênhz qơư lok đros nox, đros hâuk. Đhâu co 15 phênhv, tsôngv px hâur jos siz hlôngr hâuk chơưr xơưk shir phaz lul. Zơưv lâuk txi côngv hêik pâuz:“Ntênhk txi côngv no tưz muôx txix cxôngx nzor lok, taz sik hâur oz pêz shông đhâu lok no, tsik yuô kriz uô. Hnuz no, tâu hâu nov ntơưv qơư paz max txos, pêz tsuv huôv tsar cov tâu truôx zuk hêir nênhs têx vênhx huôv jông cxôngx nzor. Jax luk lêis no muôx njiêz luk đros trâu tsưr ziv, siêz xar njôngr, tsôngv px muôx luz nênhx tsâu sor, khưr sâu tâu ntâu kôngz lôngk”.

Hêir nênhs Ba Na ntênhk txi côngv thor ntux yar ntux nas, zos hêir nênhs co iz vênhx huôv jông cxôngx nzor, tâu kriz uô trâu luz chêix piz tsêz chos kôngz lôngk hâur shông, thor cov muôx ntux yar ntux nas paz tsôngv px sđ têx kôngz lôngk, cxuô tsoz chos hloz lox jông. Tus muôv A Ngai nhoz xã Kdang, huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai hêik pâuz nzir:"Cur tuôx paz tsôngv px hâur jos no thor ntux yar ntux nas, tsuv bax mor trax, grêix buô, grêix kêiz đros trâu tsưr ziv, siêz xar njôngr cov muôx ntux yar ntux nas paz tsôngv px hâur jos têx kôngz lôngk hloz lox jông, sâu tâu ntâu kôngz”

Trơưk li hâu nov ủy ban huyện Đăk Đoa, luôs hâux lưv tror cxiv kho đuô hêir nênhs Ba Na ntênhk thor ntux yar ntux nas, zos iz phênhv hâur luôs hâux lưv tuôr tsês thiêz huôv tsar cov tâu truôx cxuô hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cov tâu zos đrêiv Ban chấp hành Trung ương Đảng (Khóa XI Nghị quyết số 33-NQ/TW, hnuz xiêz 9/6/2014, lok cxiv tsa thiêz huôv tsar cxuô hêir nênhs VN têx txux chi, vênhx huôv jông muôx đros đrêiv hâur luz nênhx tsik chiê pôngz plox. Pos Kiều Thu Hương, Tsar phôngx vênhx huôv huyện Đăk Đoa shir phaz lul heik pâuz:"Huyện tưz đros cxuô xã tror cxiv tsa đuô hêir nênhs Ba Na, Jrai cxuô ntênhk hội cxôngx nzor. Pir li ntênhk hội txi côngv blêx yiêz, ntênhk txi côngv hâur đêx….nhiv no zos ntênhk hội thor ntux yar ntux nas. Luôs hâux lưv tror cxiv tsa đuô cxuô hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông, cux chênhr cxơưz cxiz, yax kriê tsôngv px hâur thax tsav huyện huôv tsar truôx zuk hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông cxôngx nzor tsik chiê pôngz plox./.

                                                                                        Tsu cxêik nhênhv-Hoàng Quy-VOV Tây Nguyên