Tsuv uô huv đros, muôx liv trâu doanh nghiệp thiêz pêx xênhv hâur huôv tsar kinh tế

Jok Chu Va 8, xã Sơn Bình, huyện Tam Đường (Lai Châu) zos qơư zuôr xar 200 chuôz zis tsôngv box Hmôngz nhoz uô nênhx. Tix lâus Phàng Xênhv Hav, nhoz hâur jok heik pâuz, tix lâus tưz uô sưv luôs hâux lưv tu zus njêl tầm, njêl hồi kuôk no 6 shông lok lơưv, hâur iz jiês muk seiz shuôs cưr tix nênhx tsa cxênhz jê nhoz Sa Pa (Lào Cai). Huôv tsar uô tâu trơưk tsưr ziv, tưz tsar ndê phênhv sâu tâu trâu chuôz zis thiêz pêx xênhv hâur thax tsav:

“Thâuv ntêx tsôngv box tsi tâu muôx tsưr ziv tu zus njêl đêx txiêk, taz sik muk tiv Sa Pa cơưv shâuv thiêz pov uô tâu, muôx phênhv sâu siêz, tsôngv box tưz tror lok, uô trơưk lơưr tsưr ziv uô nox. Nhiv no uô liêx têz thiêz muk uô jos mak tsi tâu nhiêx ntâu, chuôz zis tưz hlôngr tsưr ziv zus njêl đêx txiêk, viv chor njêl no muôs tâu gri đuô. Shông 2022 nhoz kuz qơư, cur chuôz zis tu zus tâu 2.500 ntâu tus thiêz cux sâu tâu nhiêx txiêx 900 tsov đeiv. Yêik lol qơư tu zus yiêz, qơư lox đar đuô viv li chuôz zis cux zus ntâu đuô, muôx 8 cxênhz tus thiêz njuôk xav zos tâu trơưk tsưr ziv xar mak cux zuôr muôx phênhv sâu tâu siêz đuô”.

Tix lâus Nguyễn Gia Oanh nhoz huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai zuôr iz ha ntâu ar ntơưv jok Chu Va 8, xã Sơn Bình chiê zus njêl đêx txiêk txix shông 2019. Đros thiêz pak đêx đar muôx 6 cxênhz xưv phaz, tix lâus chuôz zis cxiv uô qơư jông chiê tu zus njêl muôs tsi so hâur ciêz đrôngs. Seiz pov têx uô tâu txix zus njêl hồi, njêl tầm, shông no chuôz zis krêz uô nzir 7 luz pak đêx, zus 7 cxênhz txos 8 cxênhz tus njêl nôngz thiêz njuôk xav iz shông zuôr muôs hâur ciêz đrôngs txix 25-30 tênhr njêl grêix.

“Njêl tầm thiêz njêl hồi zos iz hâur têx njêl kaz grêix, tsuv zus hâur têx đêx txiêk thiêz hur xưz. Txix ntâu shông lok no, zav njêl co gri truôx tuk. Lok sâuv huôv tsar kinh tế, cur pov chor njêl no jông tu zus viv li chuôz zis xeir zus zav njêl co. Xav mak iz shông chuôz zis qơư tu zus cux sâu tâu txix 600-700 tsov đeiv”.

Iz chas têx chuôz zis nhoz luôs 2 chas tỉnh tuôx yưv pênhr, nhiv no jok Chu Va 8 tưz muôx zuôr xar 50 chuôz zis pêx xênhv đros zus njêl tầm, njêl hồi. Txix zus njêl đêx txiêk, ntâu ziv chuôz zis tưz muôx phênhv sâu tâu yênhx tyv đeiv iz shông thiêz sir jos huôv tsar uô bluô nux, paz txo grêk tsơưs têx chuôz zis pluôs hâur jok yuôr 19 hâur 182 chuôz zis. Zơưv Hoàng Đình Quân, Phưv Chủ tịch Ủy ban xã Sơn Bình, huyện Tam Đường heik pâuz:

“Thâuv ntêx tsuôk muôx iz cxiê doanh nghiệp, HTX tuôx yưv pênhr huôv tsar uô nox hâur thax tsav xưz. Taz sik txos nhiv no iz cxiê tsôngv box Hmôngz nhoz jok Chu Va 8 thiêz Chu Va 12 cux sir jos huôv tsar tu zus njêl tầm, njêl hồi, chiê phưx vưv huôv tsar kinh tế-xã hội hâur thax tsav. Thôngz đhâu uô lơưr têx tsưr ziv yiêz thiêz krêz uô têx muôx jông ntơưv qơư, iz cxiê lênhx nênhs Hmôngz cux sir jos huôv tsar uô bluô nux txix tu zus njêl tầm, njêl hồi hâur thax tsav”.

Khov hlôngr yiêz zuz nôngz tsoz chos, tsiêx tu zus tâu trơưk tsưr ziv, lar heik zos phênhv sâu tâu txix zus njêl đêx txiêk, txos nhiv no, xav kror đruôz đraz iz lênhx nênhs hâur xã Sơn Bình, huyện Tam Đường muôx phênhv sâu tâu 42 tsov đeiv ntâu iz shông. Lar heik, luôs hâux lưv tu zus njêl đêx txiêk tsênhv tâu seiz zos nuv jông chiê pêx xênhv uô đreiv thiêz gra siêz phênhv sâu tâu. Co zos têx chiê ntơưv qơư sir jos uô tiêr hâux lưv cxiv tsa jêx jok yiêz lok shông 2023./.

                                   (Khắc Kiên-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Hluôk nênhs mênhx cxưx hmôngz sir jos huôv tsar uô nox nhoz thax tsav tox siêz

“Xuz thơưx lok Việt Nam, uô nênhx nhoz thủ đô Hà Nội lok sik kror tưs cux tsuv muôx zuk, taz sik muk uô nox trâu têx thành  phố lox, chiê zuk qơư nhoz pluôs mak sơưr đơưk zuôr tsik tsov cưv txos zuk. Uô kaz ciês zuk xar tiêk zuk zus ntơưv thax tsav qơư no, viv li zuôr tsik tsuv tso zuk qơư nhoz tsês. Zuk muôx shưz xar, muôx cxuô kror lơưv, zuôr kriê ciês tâu trâu pox nhuôs ntơưv zuk qơư nhoz uô nox, paz muôx hâux lưv uô nox mak tsik thav mu uô nox đêz, co zos kror zuk cuêz tênhv tror lok, viv li tsik nhoz uô nox ntơưv Hà Nội”.

Đhâu iz ntu muk uô lox tôngv ntơưv Nhật Bản, cê muôx hâux lưv uô cơ khí, cê pâuz hêik luk saz đrâuv têz qơưk txâuk chiê kriê luk Nhật trâu nênhs lox tôngv xar muk uô hâux lưv saz đrâuv têz qơưk, hluôk nênhs mênhx cxưx Hmôngz Hoàng Seo Chẩn, vax tsêr nhoz ntơưv Bản Mế, Si Ma Cai-iz huyện pluôs nhoz tỉnh Lào Cai cux pov tiêk muôx iz kror tưs tsik huv siêz, txơưv tiêk phênhv sâu truôx tuk yênhx hli xar muôx 20 triệu đêiv pir li 10 shông tror uô ntêx.

Taz sik lok uô nox li chak ntơưv zuk qơư nhoz muôx ntâu kror txov nhêv-co zos kror xar txos lox tiv zix hâur lênhx hluôk nênhs no li siêz xar. Tsưr ziv tâu xar tơưv hâur iz jiês muk du lịch trâu ntơưv faz Trung.

“Muk trâu Tam Kỳ tỉnh Quảng Nam, pov lơưr chos lok six ntâu ntông keo, đồ đề, chuôs li muk txos kror tưs cux zos har jôngr tas hur si, thiêz cux zos têx tox trôngx xưk li ntơưv zuk thax tsav qơư nhoz xưz, taz sik pêx xênhv sơưr đơưk cux lok six bluô nux. Thâuv co hâur zuk siêz thiêx muôx luk nus tiêk, tiv li chak lơưr uô tâu zuk ho uô tsik tâu, zuk chor ar muôx lok six ntâu tox trôngz đo zos li chak tsik chos têx zav ntông muôx tsiv gri li co”.

Xar chêk uô, Hoàng Seo Chẩn tror lok ntơưv zuk qơư nhoz đros chor nhiêx zuk cxênhx txuôs tâu. Hâur lênhx hluôk nênhs li siêz xar ntua co, njiêz kror tưs cux pov tâu têx tsưr ziv uô nox:

“Shông co tsik muôx đaz tsi hlo tror lok ntơưv zuk qơư nhoz, zuk chos siv jâuz tsik ndax chiv cux lok six jông. Taz sik thâuv zuk ntiêr tsik tâu pox nhuôs têx ar, tsuôk zos uô trâu thâuv pox nhuôs tưz sâu blêx tas lơưv, chor liêx têz mak tsuôk chos tâu iz chiv, zuk tsuôk chos siv trâu thâuv têx ar têz co tso tsês khôngz, piz muôx nzir phênhv sâu txix chos jâuz mak pox nhuôs pov tâu tiêk txix iz kror ar têz tsês khôngz, chiê chor nênhs txơưr đuô chos muôx tâu phênhv sâu siêz mak lơưr thiêx xar tâu tiêk zuk cux zuôr chos tâu thiêz”.

5 shông ntâu xav txix thâuv lok uô nox ntơưv zuk qơư nhoz, Hoàng Seo Chẩn thâuv tưs cux lok six khưr đros muôx ntâu tsưr ziv xar uô nox hâur tâuz hâu. Pov kror tưs muôx đêx ar, qiv hơưv huv đros trâu têx tsoz chos muôx tsiv gri, Chẩn uô bê ntơưr thiêz muk trâu Học viện Kôngz nuv  zuôr zuz nông lok chos siv; njiê pov tâu kinh têr txix têx trôngz jôngr, Chẩn cxaz nzir nhiêx txiêx yưv pênhr uô qơư lơưk, têr têx ntông; pov chor zuz nôngz pox nhuôs tsuv muk zuôr đêz lok chos lok six phiv liv, uô tâu lok six truôx jông, Chẩn ho tror xar tâu iz tsưr ziv chiê kriz uô nox:

“Muk zuôr zuz nông đêz lok mak xưk li chos 1.000 tsoz tsuôk chiê tâu muôx 500 tsoz xưz, muôx têx tsoz chos yênhx shông mak hlar tsik tâu nzir iz đêiv blôngr tưs hlo. Zuk thiêx xar tiêk têx jâuv nyê tsik huv đros, viv li zuk thiêx muôz nôngz lok chos uô zuz, huv đros trâu đêx ar qiv hơưv lơưv mak zuôr chiv chir hloz lox jông xưz. Zuk tsuv uô tâu, pox nhuôs njiê pov uô tâu jông lơưv mak thiêx li njênhs siêz. Tsênhv tsênhz mak zuk tưz uô lok six ntâu jiês, tsưr ziv uô muôx lok six tsơưs. Co zos zuk li tsưr ziv uô nox”.

Nhiv no, Hoàng Seo Chẩn tsênhv zos Giám đốc Hợp tác xã Bản Mế, đros muôx 2 luz vax uô zuz muôs trâu sâuv ciêz đrôngs muôx 20 vạn ntâu tsoz zuz iz shông, phênhv ntâu zos chor zuz cuêv fix, trẩu, sưa liêz, ntông ntôngx… Hợp tác xã muôx zuôr xar 30 lênhx nênhs cxaz chuôz, phênhv sâu truôx tuk txix 7-10 triệu đêiv iz hli; ciês chor lox tôngv lơưr chêix muôx têx thâuv ndê txos muôx 40 lênhx nênhs. Niêv tix Lèng Thị Khơi, jok Sín Chải, xar Bản Mế zos iz hâur chor nênhs uô hâux lưv li co hêik:

“Chẩn uô zuz chor ntông no mak uô zuz cux zos chiê pêz chos, nhiv no muôx chor ntông lox li no ho tror chiê pêz chos trâu hâur hnaz, zuk chos tâu bâuv li chak mak zuk tâu sơưv nhiêx txiêx bâuv li co. Nhiv no nhoz xar Bản Mế tsuôk muôx Chẩn uô ntâu đuô hur si”.

Chẩn li têx sir jos, gôngr côngv co tưz paz trâu tix lâus nhoz trâu hâur bê ntơưr chor hluôk nênhs jnhoz jêx jok uô tâu hâux lưv jông hâur tas nro têz qơưk tâu hênhr kruôk thiêz txêik tâu khơưk kruôk Lương Đình Của shông 2022.

“Zuk xar tiêk Si Ma Cai zuôr hlôngr yiêz yênhx hnuz. Zuk zuôr sir jos uô cov thax tsav qơư no huôv tsar, txix chor zuz ntông thiêz chos cov muôx jôngr vor chiê ar tsi tsuôs sêi, paz uô trâu chor đêx cux hur, qiv hơưv lax, chor jôngr ntông mak tâu kriz uô huv li tsưr ziv. Jôngr zos cuz, đêx hiêr zos nhiêx, zuk tsik muôx đêx hiêr  lok muôx jôngr, co zos kror muôx tsiv gri, paz lok six ntâu tưz tsik zos trâu zuk xưz mak trâu tas nro xar hôiv thiêz ntơưv zuk qơư nhoz”./.

An Kiên-Lik Thox cxêik nhênhv