Tsưr ziv, hâu cêr tưs trâu têx kôngz faz Bắc muôx qơư muôs truôx

Hâur 5 shông uô ntêx, tix lâus Hoàng Phủ Hò, nhoz jok Thèn Sin, xã Ma Ly Pho, huyện Phong Thổ , tỉnh Lai Châu chuôz zis li 1.500 ntâu tsoz tsơưz zos iz zav chuôz zênhx tsiv grê hâur chuôz, taz sik nhiv no tưz yênhx iz phiv liv, viv tsi tâu gri thâuv ciêz đrôngs sâu zuôr chênhr zos Trung Quốc, 2 shông lok no tsi so trâul cơư trôngx tiv moz Covid-19. “Txix shông 2020, gri fênhx zis thiêz iz luz hlik lok no tưz tsi muôx lênhx tưs sâu zuôr hlo. Nhiv no chuôz zis tưs zus buô mak lơưr muk txiêr iz kro mê njik lol trâu buô nox, zos tsi zus buô mak nưk nhoz nưk li co hâur têx liêx têz, lênhx tưs thor txos muôz puz xưz, tsi muôx tưs thor, lơưr tsês chiê li ntơư siêr jênhs pôngz lưx tas hâur têz”.

Têx li tix lâus Hò heik sâuv muôx têx nhoz suôv qơư tưs ntơưv Phong Thổ–thax tsav chos ntâu tsơưz hâur tỉnh ntus đriv Lai Châu cux zôngx ziv hnor txos. Ciês iz jiês no, têx suôz bê ntơư cux tsênhv muôx đreiv, taz sik têx liêx têz chos tsơưz mak tưz txo grêk tsơưs zuôr xar iz cxênhz ha pir li thâuv ntêx, viv tsôngv box muôx tsi txâuk pênhr thiêz uô tâu lok tsi muôx tưs zuôr.

Kuôk co tsi đêz, ntơưv Lào Cai, têx kôngz li: Txir tsơưz, txir pur lux, njêl hồi, buô nox krâur têz qơưk…..cux muôx jiês njiz trâul têx tsi tâu gri li heik sâuv. Đhâu co njiz, pâuz tsi tsơưs têx phiv liv, ntâu doanh nghiệp, HTX, chuôz zis pêx xênhv tưz bax tsưr ziv pâuz đhâu têx njiz trâul. Iz zav li tix lâus lù Văn phong, nhoz jok Cốc Sâm 5, xã Phong Niên, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai luôs hâux lưv tu zus buô. Txix tsưr ziv xar tơưv jông, sir jos sik côngv đros luôs 2 chas thax tsav, qơư sâu zuôr, chuôz zis têx nhux tưv, nênhk muôx nhos 60 tus tưz muôs tâu pôngz, muôx phênhv sâu 500 ntâu tsov đeiv iz shông. “Têx jâuz tâux mak chuôz zis chos tsi tâu ntâu, phênhv ntâu zos zuôr tsôngv box sơưr đơưk hâur thax tsav têx lok puz xưz. Cur heik trâu tsôngv box tiêk, pov ntâu têx liêx têz nhoz jê ntus cưx ha cưx đês, txos cheix ntux nas khênhr uô tsi yuô tâu kôngz, lơưr muôz hlôngr chos tâux, cê tsi yuô phiv liv cê muôx phênhv sâu tâu nzir. Nhiv no tưz muôx 30 ntâu chuôz zis chos tâux, uô trơưk li heik sâuv. Thiêz zuk chos tâu tâux cux bax zuôr têx meir txiêr, tsuôr jâuz tâux chiê puz tsiêx, tsiêx li nox tâu….”.

Iz hâur têx tsưr ziv chiê txo grêk tsơưs qênhx shênhx “tâu cheix, tsi tâu gri” zos chuôz tsar hu zâuv doanh nghiệp yưv pênhr . Iz chas têx tsênhv chei tsov cưv, Lào Cai nhiv kruôr no tưz sir jos hlôngr yiêz tsưr ziv uô kôngz thôngz đhâu uô siv txix ntâu faz tsưr ziv, nhiêx txiêx yưv uô zos tỉnh muôz chiê muôx tâu têx ar liêx têz jông uô kôngz-jôngr-đêx nuv, paz đơưk ntâu phiv liv têx shông uô ntêx njiz trâul.

Ntơưv thax tsav vuôk har Điện Biên, têx dưv anr đras liêx lox muôx yênhx puô ha đros thiêz ntâu doanh nghiệp, HTX cxaz chuôz, hux jos đros tsôngv box uô, sâu zuôr têx kôngz tưz uô tâu jông trơưk tsưr ziv. Trơưk li pos Hoàng Thị Hiên, Giám đốc Công ty zav nox Safe Green, xã Thanh An, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên, đhâu 4 shông fuô uô trơưk li tsưr ziv heik sâuv, têx blêx thiêz cxur thâuv tưs tưz muôx qơư sâu zuôr truôx tuk, muôs tâu gri siêz đuô 10-15% pir li hâur ciêz đrôngs: “Shông 2017 pêz tưz qir sik côngv đros têx chuôz zis pêx xênhv chiê uô nox li heik co, muôx 77 chuôz zis cxaz chuôz. Txos nhiv no, cux tsênhv uô đreiv thiêz krêz đar muôx nhos 100 ntâu chuôz zis lơưv. Pêz uô lơưr tsưr ziv yiêz, txix uô zuz nôngz txos trâu tsêz chos, sâu têx kôngz; chor chuôz zis pêx xênhv uô liêx têz trơưk faz tsưr ziv no tâu seiz car thiêz seiz kaz. Pêz vav chiê siêz, zuôr sik côngv tâu đros ntâu chuôz zis pêx xênhv huôv tsar uô nox li heik co”.

Nhoz Tây Bắc, Sơn La zos iz qơư uô tâu yênhx côngz hlôngr yiêz tsưr ziv uô kôngz. Txix têx tsưr ziv uô jông, huv đros, tsuôk đhâu 2, 3 shông, Sơn La tưz yênhx qơư sơưr tiv iz, tiv 2 hâur tas nro têz qơưk lok sâuv chos ntâu têx tsoz chos ntông nox txir. Tas shông 2021, Sơn La li têx kôngz-jôngr-đêx nuv uô tâu tax xar muôx 15 cxênhz tyv đeiv, hâur co, zuôr xar 20 xiv huv kôngz nuv muôs trâu 21 luz têz qơưk li têx  ciêz đrôngs thiêz thax tsav sâuv ntiêx têz. Đros thiêz têx uô tâu, tưz muôx ntơư, txix Bộ Chính trị li Nghị quyết 11 nhiv kruôr tso tơưv, Sơn La tso tơưv tsưr ziv sir jos yênhx Tsênhv qơư tsiv uô kôngz nuv thax tsav trung du, tox siêz Bắc bộ hâur ntu zuôr txos. Taz sik chiê uô tâu têx li heik co, tsênhv yuôr lok six ntâu phiv liv tsuv khưx phưx li, cxiv kho têx cêr muk lol cov jông, uô tiêr têx luôs hâux lưv sik côngv txix uô txos sâu zuôr thiêz lar heik zos chor tỉnh li sik hux jos, sik paz hâur thax tsav. Zơưv Nguyễn Thành công, Phưv Chủ tịch Ủy ban tỉnh Sơn La heik pâuz: “Hâur sik côngv thax tsav tsênhv muôx iz phiv liv, co zos têx tỉnh li sik hux jos uô kôngz, tsuv muôx tâu têx thax tsav lox đar uô kôngz, txâuk muôs trâu chor tsêr meir lox, chiê uô li chas cov muôx ntâu zav kôngz, huôv tsar tâu jông, yênhx qơư sik côngv truôx lok huôv tsar uô nox uô hnar’.

Trơưk li Bộ trưởng Bộ Kôngz nuv thiêz huôv tsar tox siêz Lê Minh Hoan, chiê hla đhâu têx phi liv, hlôngr yiêz tsưr ziv uô nox nhoz VN heik cxuô thiêz Tây Bắc heik taz, tsuv hlôngr yiêz tsưr ziv txix tsiv uô kôngz uô yênhx kinh tế kôngz nuv. Xuz thơưx tsuv hlôngr yiêz tsưr ziv uô, muôz kinh tế tập thể uô qơư khov, cxiz têx HTX lox huôv tsar, cê uô têx HTX mê thiêz tov thơưx; cxiv kho truôx tsưr ziv sik hux jos, sik paz uô nuv chiê uô tâu trơưk siêz xar: “Iz chas gra siêz txux chi tsưr ziv, tsơưr lươngv, pêz tsuv hlôngr yiêz cêr uô nox, chiê uô tâu têx xiv huv, kôngz jông, thax tsav, jêx jok vav mênhx, txix ntơư ngênhx kinh tế li tsar ndê, muôx phênhv sâu tâu ntâu đuô”./.

(VOVTB-Riê Lâux cxeik, nhênhv)