Tsôngv pêx xênhv thax tsav tox siêz tâu cêr cxơưx, viv cxuô zav tsar ndê grê

          Tix lâus Nguyễn Văn Tưởng nhoz xã minh Bảo, đrôngl Yên Bái hêik pâuz tiêk, cxuô zav krâur puz tsiêx cxu tsik so tsar ndê grê siêz, xav txix hâur shôngk shông txos trâu nhiv no tưz tsar ndê 5 jiês; chênhr zos li hêik ntơư, cê tu zus tsiêx cxu, cê cxơưx, viv tus grê muôs buô txo grêk kik, tsuôk zos muôs tâu 55-57 cxênhz iz cir, muôx têx jiês tsênhv pôngz pênhr, taz sik zos tsik tu zus tsiêx cxu cux tsik pov kaz uô zav hâux lưv tưs nzir: “Krâur tsar ndê 80 cxênhz iz hnaz, xav cur chuôz zis zuôr krâur buô muôs mak trâus pôngz pênhr. Ntơư tưz tsik tâu xav txos têx nhiêx thêv tênhv tênhz, nhiêx zuôr yuôx cxax tir thêir moz ơưk”

          Zơưv Đinh Văn Dũng, nhoz jos Hăn, xã Phù Nham, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái cux hêik pâuz tiêk: Hâur ntu nhiv no cux tsik chuôz car tu zus zav tsiêx tưs hlo, nyêi tsav pôngz pênhr: “Hêik trâu hâu nov thênhv siêz tsuv muôx phênhv nhiêx paz trâu pêx xênhv, pêx xênhv thiêx truôx siêz tror tu zus”

          Iz chas njiz trâus têx phiv liv lok tu zus tsiêx cxu, tsôngv pêx xênhv nhoz Yên Bái cux tsênhv trâus njiz phiv liv lok tsêz chos kôngz lôngk. Xav txix hâur shôngk shông txos trâu nhiv no, muôx têx ntu qir tưz tsar ndê txos 100 cxênhz. Tix lâus Hoàng Trung Thông, nhoz xã Hưng Khánh, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái hêik pâuz: Chuôz zis tsuôk muôx mê njik liêx; cxiê shông cur cux fông qir cxix cxuô; taz sik shông no tsuv txo grêk tsơưs iz đraz qir, viv grê qir tsar ndê siêz, tsik muôx txâuk nhiêx zuôr qir: “Tsêiz no grê qir 90-95 cxênhz; shông no tsar ndê 165 cxênhz thiêz qir tsar ndê grê siêz, cux uótôngv pêx xênhv trâus njiz phiv liv lok cêr khưr chos kôngz lôngk”

          Hâur ntu nhiv no, grê qir cxuô zav, yuôx tsưx phưv đrox tsuôs tsênhv taz tov tsar ndê grê siêz; chor qir Urê, NPK tsar ndê 50%; iz cxiê zav qir tsar ndê 100% pir li shông 2021.

Muôs qir, muôs nôngz kôngz nhoz Xã Hưng Khánh, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái, hâur iz chiv uô tsêz chos kôngz lôngk, pos Nguyễn thị Hoà chuôz zis tưz muôs tas 30 tấn qir cxuô zav trâu pêx xênhv fông kôngz lôngk; taz sik xav hâur shôngk shông txos trâu nhiv no, tsuôk muôs tâu iz đraz qir pir li têx shông uô ntêx. “Thâuv qir fênhx zis, cxuô zav tsoz chos puôr lênhx fông qir hur tiz si; taz sik nhiv no qir tsar ndê grê siêz, tsôngv pêx xênhv tsuôk lav fông mê njik qir trâu têx txir ntông, kôngz lôngk”

          Trơưk li njuôk xav, grê qir tsar ndê siêz txênhz txos 30% hâur huôv tsar uô kôngz lôngk; yuôx tsưx phưv đrox tsuôs txênhz txos 30-40%; têx jiês tsênhv tsar ndê siêz đuô thiêz. Têx krâur zuôr chox lok trâu tsiêx cxu, kêiz buô nox txênhz txos 50-60%, uô trâu tsôngv px sđ trâus njiz phiv liv thiêz trâus pôngz pênhr. Zơưv Phạm Ngọc Lâm, Giám đốc Hợp tác xã chos shôngz Bát độ Hưng Khánh, huyện Trấn Yên hêik pâuz: “Tsôngv px sđ cux tsênhv cxơưx tiêk, zos muôz pênhr nhiêx chox lok huôv tsar uô, taz sik thâuv muôs shor muôs pok tâu grê”

          Iz chas fuô uô têx faz tsưr ziv yax kriê tsôngv px huôv tsar uô kôngz lôngk, tsôngv pêx xênhv cxuô tsênhv qơư nhoz thax tsav tox siêz Yên Bái cux tsênhv tok njôngr cxuô ngênhx, têx cơ quan muôx vax huôv chox car cov cxuô zav qir muôs truôx tuk tus grê. Zơưv Phạm Đinh Vinh, phưv chi cục trưởng sêiz car chos kôngz lôngk tỉnh Yên Bái hêik pâuz: “Tsuv sir jos huôv tsar uô tsêz chos kôngz lôngk thiêz sir zôngv qir hữu cơ, kôngz lôngk thiêz cxuô zav tsoz chos thiêx hloz lox jông, sâu tâu nju kôngz”./.

                                                                                                           Tsu cxêik nhênhv-Tuấn+Xuân -Tây Bắc

Lênhx hluôk nênhs qir têk huôv tsar uô nox txix chos ciêv fix

Đros tsưr ziv car xar car uô, txix ciês thâuv têx shông tsênhv nhoz cơưv ntơưr hâur tsêr cơưv, Ly Sín Phà nhoz jok Mào Phìn, xã Nậm Chảy, huyện mường Khương, tỉnh Lào Cai tưz xar tsưr ziv, zuôr uô li chas chiê hla đhâu yeiz pluôs. Shông 2013, thâuv Phà tsênhv cơưv ntơưr ntơưv tsêr cơưv Phổ thông dân tộc nội trú huyện Bắc Hà, seiz pov tsôngv box nhoz no puôr lênhx huôv tsar uô bluô nux txix chos ciêv fix. Thâuv co  Ly Sín Phà tưz thor iz lênhx fôngx zưs li 100 ntâu tsoz zuz ciêv fix gra lok chos siv ntơưv Nậm Chảy, đhâu 2 shông chos siv, têx ciêv fix hloz lox jông, tsơưs trâul caz tho nox uô ruôr hiêv. Đhâu thâuv cơưv tas ntơưr cxênhx 3, Phà xar zos muk tsêr uô liêx têz mak tsi muôx tsưr ziv huôv tsar uô nox, cux uô tsi tâu. Chênhr viv li, Phà tưz muk cơưv lớp Trung cấp Nông dân. Đhâu cơưv tas ntơưr tror lok cxiv tsa chuôz zis thiêz xeir tsưr ziv uô nox txix chos ciêv fix đros trâu tu zus tsiêx cxu. Seiz pov tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk tsuv muk đêz chiê zuôr têx zuz ciêv fix lok chos, viv li xuz thơưx thâuv nhiv kruôr qir têk huôv tsar uô nox, Phà tưz qir uô luôs hâux lưv chiv chir uô têx zuz ciêv fix, chiê cê cxênhx txuôs nhiêx txiêx fax thâux, cê taz por tsơưr lươngv têx zuz ntông trâu chuôz zis thiêz tsôngv box hâur thax tsav chos. Chênhr viv li shông 2021, Phà chuôz zis tưz uô tâu 20 vạn ntâu têx zuz ntông ciêv fix. Đros trâu têx sir jos moz siêz tu, uô lơưr tsưr ziv kriê, chor zuz ntông ciêv fix tưz hloz lox jông.

Nhạc cắt

Thâuv têx zuz ciêv fix hloz jông thiêz tâu tsôngv box tuôx zuôr muk chos, Phà tưz heik kriê nzir tsưr ziv chos thiêz tu têx ntông cov chiêx, hloz lox sei. Txix têx sir jos, jông siêz hlo sik pheiz kênh têx tsưr ziv uô nox li heik sâuv, Phà tưz tâu tsôngv box sơưr đơưk nhiêv txos, lar heik zos ntâu lênhx hluôk nênhs hâur xã cơưv shâuv thiêz uô trơưk. Muôx mê njik pênhr đros trâu têx tsưr ziv huôv tsar uô nox tâu trơưk siêz xar txix uô zuz ntông ciêv fix, Phà tưz yưv pênhr huôv tsar tu zus nzir ok, khơưz pak đêx tso njêl zus. Txos nhiv no, Phà chuôz zis zus muôx 1.500 ntâu tus njêl pok nêiz, rô phi txuôv, thiêz 100 ntâu tus ok. Tsi tas li, Phà tsênhv heik chuôz zis sir jos chos 100 tsov ntâu tsoz suôz câur hâur têx xuz jôngr ntông, muôx phênhv sâu txix 50-100 tsov đeiv iz shông thiêz. Lar heik txix têx ar liêx têz thiêz bax uô tâu zuz ntông ciêv fix, Phà sir jos huôv tsar chos têx ciêv fix trâu hâur chor liêx têz uô tsi jông kôngz. Đros têx cêr sir jos khưr huôv tsar uô nox, txos nhiv no Phà chuôz zis tưz muôx 3 vạn tsoz ciêv fix 2 shông ntông, ciês shông 2021, Phà chuôz zis tror chos 2 vạn tsoz ciêv fix thiêz.

Nhạc cắt

Txơưv tiêk co nhiv kruôr zos têx nuv uô xuz thơưx hâur huôv tsar cêr uô nox uô hnar, taz sik kror uô trâu Phà shir phaz thiêz jông siêz đuô hur si zos, nhiv no tsôngv box tsi tiêk tso tsês jux juk cêr cor cav ntor luôx têx jôngr ntông, lơưr tsênhv sir jos đros chos ciêv fix chiê uô bluô nux thiêz têx nuv uô co tưz paz por hưv jông tênhx qơư. Qir têk huôv tsar uô nox txix kôngz nuv tsi zos hâux lưv uô zôngx ziv, muôx ntâu six hơưv, hnuz nhôngk, hâu cêr taz sik đros trâu co cux muôx tsi tsơưs têx phiv liv njiz trâul. Txơưv li ntơư, taz têx lênhx iz zav li Ly Sín Phà lok sik ntâu lênhx hluôk nênhs huôv tsar uô nox txix kôngz nuv txơưr đuô hâur thax tsav cux tưz hla đhâu tsi pâuz pêk tsơưs têx phiv liv, pôngz pênhr li uô tâu trơưk tsưr ziv xar. Vav chiê siêz, Phà têx tsưr ziv, sir jos huôv tsar uô nox li heik sâuv zuôr paz krêz hâu cêr, cxiz chor hluôk nênhs tưz thiêz tsênhv taz tov, bax tsưr ziv zuôr huôv tsar uô nox txix kôngz nuv, car xar car uô bluô nux txix chênhr zuk thax tsav qơư nhoz uô tâu trơưk siêz xar.

Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no zos Đeix nta suôz Việt Nam iz suôv faz Tây Bắc sik côngv đros tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

                                         (Txâur Vax-Riê Lâux cxeik, nhênhv)