Pêx xênhv Sơn La sâu nhiêx tiv đêiv txix chos dâu tây

Têx hnuz no, tix lâus Nguyễn Minh Hiếu nhoz xar Mường Sang, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La ziv chuôz zis tsênhv sir jos uô ar, vor tax, chos chor dâu tây. Tix lâus Hiếu hêik: Shông 2022, tix lâus chuôz zis yưv pênhr 2 tiv đêiv chiê chos dâu tây đros trâu uô du lịch nriêr pâuz. Khov uô lơưr tsưr ziv hữu cơ, đros muôx đêx ar, qiv hơưv huv đros tưz paz trâu chor dâu tây huôv tsar jông, txir siêr lox jông, kaz jiz, tâu chôngz nênhs nhiêv zuôr. Đros gri muôs txix 150 cxênhz đêiv txos 300 cxênhz đêiv iz cir, xav luz đraz iz chiv, chuôz zis luz vax dâu tây sâu tau xar muôx 4 tiv đêiv. Txos chêix chiv dâu tây shông no, chuôz zis yưv pênhr nzir muôx 50 tiv đêiv  chiê kho đuô vax dâu tây: “Vax dâu tây tưz hlôngr yiêz ntâu pir li têx vax dâu tây txơưr, zuk tsik chos lơưr tsưr ziv cxôngx nzor, mak chos lơưr ploz tsênhr Organic, cux zos tiêk chos huv zos lơưr ploz tsênhr hữu cơ sâuv ntiêx têz; phênhv ntâu zos chiê paz gra siêz tsơưr lươngv trâu tsoz chos thiêz ndar txos uô têx hax huv hur chiê muôx tâu têx hax huv jông tiv zix, tsôngv kruô nox tâu zuôr ndo txos du lịch Mộc Châu”.

Dâu tâuy huv đros chiê chos ntơưv têx qơư muôx jêx tưv kik, nông siêz; six hơưv sâu đê txir piz txix kaz hli 12 shông uô ntêx txos hli pêz shông tov kaz. Niêv tix Nguyễn Thị Lan, thành viên hợp tác xar dâu tây Xuân Quế, nhoz xar Cò Nòi, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La puz pâuz: đros iz héc ta chos dâu tây hâur HTX, zos tâu ntux paz mak oz hnuz jông đê txir iz jiês; xav iz jiês sâu tâu muôx 2 puô cir; đros gri txix 150 txos 200 cxênhz đêiv iz cir mak phênhv sâu tâu xar muôx 30 triệu đêiv iz hnuz. Nhiv no ziv chuôz zis tsênhv chos nzir chor dâu tây lơưr Hợp tác xar hêik kriê, chiê truz ntêr chiv chos, txo grêk tsơưs trâus nhov gri thâuv txos chêix dâu tây siêr ntâu: “HTX dâu tây Xuân Quế shông no muôx thax tsav chos zos 30 héc ta, pêz tsưr ziv chos tâu uô lơưr tsưr ziv hữu cơ, sir zôngv qir hữu cơ. Pêz muôx tsưr ziv uô chos nzir chiv, zos 15 hnuz mak pêz chos iz chor chiê muôx tâu txir dâu tây tsik so, tsik chiê chor txir dâu tây txi thiêz siêr ntâu”.

Tas nro tỉnh Sơn La nhiv no muôx 400 héc ta ntâu chos dâu tây, tsơưr lươngv njuôk xav tâu muôx 3.500 tấn txir, tsêx trung ntoưv 3 huyện Mộc Châu, Mai Sơn thiêz Yên Châu. Tsoz dâu tây tâu chos sâuv têx ar têz tox trôngz muôx njil nxaz, lox đar iz ndis têx vax tsêr, hlôngr trâu chor poz cưk thiêz kok ntông thâuv ntêx no.

Đros tsưr ziv huôv tsar thax tsav dâu tây đros sik côngv uô nox thiêz sâu zuôr muôs hax huv, sir zôngv công nghệ siêz lok uô, paz muôx hax huv ngaz tuk, nganhx Kôngz nuv Sơn La tưz yax kriê, hêik kriê chor ziv chuôz zis tsoz phưz lơưr tsưr ziv VietGAP, hữu cơ; uô jông têx cui tênhv lok ngaz tuk zav nox, sir zôngv huv zos têx yuôx por vêv đrox tsuôs… chiê paz muôx tâu chor txir dâu tây kaz, hur, ngaz tuk, paz trâu nênhs sir zôngv nhiêv zuôr đuô. Iz chas co zos chuôz cxaz hêik pâuz, kriz đar qơư muôs, zaz zâuv têx doanh nghiệp hâur sâu zuôr muôs têx hax huv, uô, ntiv hnaz têx txir dâu tây. Zơưv Hà Như Huệ, Giám đốc Sở Kôngz nuv thiêz Huôv tsar jêx jok tox siêz tỉnh Sơn La puz pâuz: “Chiê huôv tsar tsoz dâu tây cov truôx jông, cux li paz muôx tâu tsiv gri siêz, Sở Kôngz nuv tưz kriê kỹ thuật trâu chor Hợp tác xã, doanh nghiệp chiê uô chor dâu tây lơưr tsưr ziv hữu cơ, ngaz tuk. Tiv oz zos hêik doanh nghiệp nhoz têx tỉnh, chor tsênhv qơư paz thơưz siz txuôk đros hâur yưv pênhr paz trâu pox nhuôs lok kỹ thuật, cux li muôx hux thôngx sâu zuôr muôs têx hax huv trâu pox nhuôs”./.

Trấn Long-Lik Thox cxêik nhênhv

Têx xiv huv txix jôngr ntông chos cux tsênhv njiz trâul phiv liv zok kriêr qơư sâu zuôr

Yưv pênhr cxiv uô qơư tsiv uô thiêz zuôr têx meir uz no tas 2, 3 tyv đeiv, taz sik tix lâus Lưu Văn Tuấn nhoz jok Tân Lập, xã Bảo Ái, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái chuôz zis qơư tsiv uô ntông cux cê uô cê so, txơưv shôngz ntông ntâu. Txix hâur shôngk shông 2023 txos nhiv no, têx txiês cơư tâu tưz muôs tsi tâu, gri lol cux txo grêk txix 300-400 cxênhz đeiv iz yiv đruôz, tsi tsơưs iz cxiê đeiv txiês ntông muôs pôngz cux sâu tsi tâu nhiêx txiêx. Chiê huôv tsar uô truôx luôs hâux lưv no thiêz muôx phênhv sâu tâu trâu nênhs lox tôngv, tix lâus chuôz tưz tsuv kêr txeik tsêr nhiêx têx pênhr chiê tror huôv tsar uô thiêz vav chiê siêz jux juk zuôr muôx nênhs zuôr: “Nhiv no muôs tâu hâur têz qơưk mak lơưr tưz tsi tâu thêv nhiêx, têx qơư tsiv uô hâur tỉnh luôs cux zuôr, taz sik zuôr fênhx zis xưz thiêz phênhv ntâu tưz tsi tâu thêv nhiêx hlo. Cur cux tsuv kêr txeik nzir nhiêx chiê tuôr tâu truôx nênhs uô hâux lưv”. 

Đros thiêz muôx 2 cxênhz ntâu ha ar har jôngr, ntâu shông lok no, tsôngv pêx xênhv hâur thax tsav phênhv sâu tâu phênhv ntâu txix têx jôngr ntông chos; nhiv no tsiv uô, muôs tsi pôngz, yênhx puô lênhx lox tôngv nhoz têx qơư tsiv uô ntông tưz tsuv hlôngr uô đuô lưv zav hâux lưv, lok sik trâul pôngz hâux lưv uô. Zơưv Lê Chí Hùng, Phưv Chủ tịch Ủy ban xã Bảo Ái, huyện Yên Bình heik pâuz: “Hâur shôngk shông 2022 muôx 12 qơư tsiv uô têx ntông chos mak txos nhiv no hâur thax tsav tsuôk yuôr 3 qơư tsênhv uô hâux lưv lơưv xưz. Têx chênhr thiêz muôx jông ntơưv qơư zos chos jôngr ntông, tsiv uô têx ntông chos, chênhr zos li heik co, thâuv nduô luôs hâux lưv no, nênhs lox tôngv cux tsi muôx nuv uô, uô ruôr hiêv txos tsôngv pêx xênhv hâur thax tsav phênhv sâu tâu”.

HTX ciêv fix Khánh Thành, xã Hòa Cuông, huyện Trấn Yên (Yên Bái) tsiv uô đreiv têx xiv huv txix ciêv fix li: Hmôngr ciêv fix, cơư txiês, txiêr cơư uô têx thôngx….muôs trâu luôs 2 chas têz qơưk đrâuv nhiv no cux njiz trâul phiv liv lok tsiv uô. Txix hâur shôngk shông txos nhiv no, HTX tsuôk muôs tâu nhos 300 tênhr huv cxuô zav, txo grêk iz đraz thiêz 35-40% gri pir li shông uô ntêx, têx suôv qơư, thax tsav khênhr zuôr txos ntơưv châu Âu thiêz thax tsav Trung Đông chuôs li tsi đas cir zuôr. Tix lâus Vũ Đình Khánh, giám đốc HTX heik li no: “Nhiv no taz viv li phênhv sâu tâu txo grêk tsơưs lok six ntâu, tsôngv box têx hâux lưv uô cux trâul ruôr hiêv, thâuv ntêx iz hlik uô 25-26 hnuz, nhiv no sik hlôngr njo iz lênhs uô nhos 14-15 jiês xưz”.

Muôx ntâu qir tiv uô tuôr thênhv txos têx doanh nghiệp luôs hâux lưv tsiv uô ntông thiêz têx xiv huv txơưr đuô txix jôngr ntông chos ntơưv Yên Bái. Iz hâur têx li heik co zos ngênhx kinh tế hâur ntu khưx phưx đhâu moz Covid-19, uô muôs tsi yuô tâu, tsi truôx têx xiv huv. Iz chas ntơư cux zos viv chor doanh nghiệp, thâuv phênhv ntâu têx xiv huv lav tsiv uô đhâu xưz, tso siêz, khov ntâu trâu têx qơư sâu zuôr, viv li thâuv luôs tsi zuôr txos zuôr njiz trâul phiv liv……Zơưv Nguyễn Đình Chiến, Phưv Giám đốc Sở Công thương tỉnh Yên Bái heik pâuz: “Hâur ntu zuôr txos, heik tỉnh Yên Bái têx doanh nghiệp tsiv uô xiv huv muôs trâu luôs 2 chas thax tsav, têz qơưk đrâuv tsuv muôx tsưr ziv chiê hlôngr yiêz huôv tsar uô têx hax huv tâu trơưk li chor tuz luôv, qơư sâu zuôr tsưr ziv, siêz xar”.

Đros thiêz xav hur si muôx 230 cxênhz ha jôngr ntông chos, têx ntông lox jông txiêr cơư hâur niêx shông muôx 700 cxênhz yiv đruôz; đros trâu co zos 18 cxênhz ntâu tênhr têx tơưr kruôr, 200 cxênhz ntâu yiv đruôz ntông thiêz zuôr xar 90 cxênhz tênhr têx chês, blôngx ciêv fix….. Co zos lok six ntâu têx ntông, chês, blôngx phưx vưv Yên Bái luôs hâux lưv tsiv uô công nghiệp thiêz muôs trâu luôs 2 chas têz qơưk đrâuv./.

Đinh Tuấn-Riê Lâux cxeik, nhênhv