Tsiv gri hnuz txi côngv Huôz têik Hùng 10-3 hli ntux

Trơưk thâuv ntêx hêik tsês, Lạc Long Quân thiêz Âu Cơ tâu sêiz zos hêir nênhs Việt li pox côngz zơưv côngz, zos chor Huôz têik Hùng niêv txir. Viv li Ntênhk Hôiv Tsêr mnov Hùng tsênhv tâu hu uô Txi côngv Huôz têik Hùng, muôx tsiv gri lok six lox hâur hêir nênhs Việt siêz xar. Txi côngv Huôz têik Hùng tâu tsưr tsix trâu hnuz 10 hli 3 hli ntux, ntơưv Tsêr mnov Hùng, Việt Trì, Phú Thọ. Uô ntêx co yênhx ciêz, ntênhk hôiv tưz tâu tsưr tsix đros muôx ntâu kror vênhx huôv jông thiêz suôv câuv trâu hnuz 10 hli 3 hli ntux đros muôx ntênhk thiêx kiệu thiêz hlơưr shaz ntơưv tsêr mnov Thượng.

Chiê ndo txos chor Huôz têik Hùng têx côngz lox cxiv tsa têz qơưk, huôz têik Lê Thánh Tông shông 1470 thiêz huôz têik Lê Kính Tông shông 1601tror cxiv sâu tsês trâu ntơưv Tsêr mnov Hùng, xêir hnuz 11 thiêz 12 hli 3 hli ntux uô hnuz Txi côngv Huuôz têik Hùng. Txos thâuv ntu Xênhv Nguyễn-ntu Khải Định tiv 2 tưz xêir hnuz 10 hli 3 hli ntux uô hnuz txi côngv Huôz têik Hùng chiê ndo txos chor huôz têik Hùng thiêz hêik cxuô lênhx nênhs Việt Nam sik đros ndo txos txi côngv pox côngz zơưv côngz.

Hnuz 6/12/2012, hâux lưv txi côngv Huôz têik Hùng tưz tâu tas nro ntiêx têz pâuz txos thâuv UNESCO côngz jênhv “Tín ngưỡng txi côngv huôz têik Hùng ntơưv Phú Thọ” zos sơưr đơưk iz kror di sản vênhx huôv phi vật thể.

Hnuz txi côngv Huôz têik Hùng yênhx shông zos tas nro pêx xênhv hnuz hôiv, “hnuz txơưv sơưr đơưk nhoz trâu kror tưs, cux ndo njôngr txos hnuz txi côngv xiêz 10 hli 3” puôr lênhx xar txos zuk chax chês, ndo njôngr txos chor huôz têik Hùng têx côngz lox tưz cxiv tsa thiêz por vêv têz qơưk. Hâur hnuz no, pêx xênhv tas nro têz qơưk tsênhv tâu cxaz chuôz trâu têx huôx tôngv vênhx huôv hêik tơưv zuk siêz ndo txos chor Huôz têik Hùng tưz muôx côngz cxiv tsa têz qơưk thiêz tưz sir jos por vêv tuôr tsês jông têz qơưk.

Txi côngv Huôz têi Hùng-Ntênhk hôiv Tsêr mnov Hùng tsênhv zos jiês chiê zoz zux chax chês “Ndo txiêx pâux njis”, zos hnuz chiê tas nro Đảng, tas nro quân, tas nro pêx xênhv truôx iz siêz ndo njôngr txos hloz Hôx têx luk kriê tsês: “Chor Huôz têik Hùng tưz muôx côngz cxiv tsa têz qơưk-Pêz sơưr đơưk tsuv sik đros por vêv jông têz qơưk”.

Đảng thiêz Têz qơưk tsik so uô jông hâux lưv txi côngv chor huôz têik Hùng. Đrâuv muôz nhiêx txiêx chiê kho đuô têx qơư txi côngv, muôz jax sâu hêik txos huôz têik Hùng lok tso trâu hâur tsaz yênhx chiê kriê trâu cxênhx hluôk pâuz, tsênhv chiê pêx xênhv tas nro têz qơưk so trâu hnuz txi côngv (xiêz 10 hli 3 hli ntux) chiê sơưr đơưk tâu đros cxaz chuôz, tsưr tsix têx huôx tôngv ndo txos mênhx cxưx li chax chês./.

Bích Thủy BS-Lik Thox cxêik nhênhv

Tsôngv box Tân Phượng sâu chiv ciêv fix yiêz

Cux li ntâu ziv chuôz zis chos ciêv fix txơưr, đhâu ntâu tsưr ziv txiêr chês, tix lâuk Trịnh Thừa Sang chuôz zis nhoz jos Bó Mi, xã Tân Phượng, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái cuiz tênhv sâu tas chuôz zis li trôngz ciêv fix chiê muôs. Viv tsi chiv chir uô tas, tix lâuk Sang tưz ntiêr tuêv sâu tơưr ciêv fix muôx chênhz zênhv nhoz tiv phaz.

          Niêv lâuk Bàn Thị Vị, iz hâur têx lênhx nênhs muôx chênhz zênhv sâu tơưr ciêv fix nhoz xã Tân Phượng pheiz kênh: chiê tơưr ciêv fix tuôv zênhv zoz qơưx jông, nênhs têr tsuv uô jông uô, xeir li chas cov têr tâu tơưr zav iz, têr li chas cov tsi trâus ntuôs, trâus lor... “Sâu têr tơưr ciêv fix mak uô lơưr tsưr tsêr li zoz qơưx, muôx têx ziv heik têr yênhx ntu ntêr xar muôx 4 ntok cux muôx ziv heik têr ntêr xar muôx 5 ntok. Zos nhoz têx qơư zôngx ziv sâu mak tsuôk pôngz 10 txos 15 phênhz tưz sâu tâu muôx nhos 5 cir tơưr. Sei lok sik kênhz khov txos tsoz ciêv fix zuk têr. Đros chiv tiv 3 no, têr tơưr zôngx ziv đuô chiv tiv 8 (thâuv hli 8 txos hli 10 zênhz lix)”.

          Tsôngv box Tân Phượng tsi taz chos ciêv fix mak tsênhv shâuv tâu tsưr ziv uô ciêv fix yênhx têx xiv huv muôx tsiv grê siêz, muôz siêz phênhv sâu trâu chuôz zis. Têx chuôz zis chos, tsiv uô ciêv fix tsi taz muôx txâuk nox txâuk hnhar mak tsênhv muôx theox chênhv hlôngr yiêz tsơưr lươngv luz nênhx.

          Nhiv no, ciêv fix thâuv sâu lok, phênhv ntâu tsôngv box tsi muôs tơưr nhôngs trâu têx tuz luôv li thâuv ntêx mak zuôr tsiv uô yênhx têx hax huv muôx tsơưr lươngv txix A,B,C txos têx hmôngr mos. Têx tơưr jông gâux tsi ntuôs, tsi khik thiêz tuôz zuôr tâu uô yênhx têx zas. Hax huv no tâu tsiv uô jông, muôs tâu grê siêz, siêz đuô 70 cxênhz đeiv iz cir tơưr kruôr, lơưr yênhx ntu.

          Niêv lâuk Bàn Thị Mến, iz hâur têx chuôz zis nhoz xã Tân Phượng nhiv kruôr chos ciêv fix chiê sâu thiêz muôs chiê tsiv uô pheiz kênh: “Chiê uô tâu têx zas ciêv fix jông, taz por tsơưr lươngv, xuz thơưx tsuv xeir têx zas tơưr ciêv fix ndax jông, đhâu co njuôs xav thiêz muôz tso hâur meir cuôv tas tơưr saz đrâuv thiêz chox muk jiêz. Thâuv jiêz, tsi chiê trâus ntuz đêx nas thiêz jiêz txos thâuv tơưr câur uô yênhx zas, hniê tsi pov tsư nhôngs txơưv tâu”

          Ciêv fix qir tâu tsôngv box nênhs Cho xã Tân Phượng, huyện Lục Yên chox lok chos txix shông 1993. Nhiv no xã muôx 100 hecta ntâu ar chos ciêv fix. Têx shôngk jê ntơưv no, ciêv fix tsi taz chox lok phênhv sâu mak tsênhv paz muôx hâux lưv uô lơưr chiv cheix trâu tsôngv box tiv phaz. Ciêv fix cux gôngr phênhv uô nôngx cxênhz hlôngr yiêz jông, chor ziv chuôz zis bluô nux chuôz ndê, chuôz zis pluôk txu grês. Suôv câuv shông 2024, txơưv zos iz xã tox siêz, zaoz thôngz lax muk lok, phênhv ntâu zos tsôngv box mênhx cxưx Cho Liêz nhoz uô nênhx, taz sik chor ziv chuôz zis pluôk hâur xã tưz txu grês yuôr 12% ntâu, phênhv sâu chungz fênhx tax 35 tsov đeiv iz lênhx nênhs iz shông.

          Zơưv Triệu Văn Nhơn, Phưv Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐ xã Tân Phượng, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái puz pâuz: “Têx shôngk jê ntơưv no, ciêv fix tưz yênhx tsoz chos tsênhv hâur tiv phaz, têx ziv chuôz zis tưz chos chêx chôngk đros mênhv chêx lox, muôx phênhv sâu siêz. Xã cux sik côngv đros qênhz jôngr, tsênhv qơư paz txưv jix vuv kôngz nuv heik kriê tôngv box tsưr ziv chos cov muôx chêx cuk siêz. Niêx shông xã cux muôx tsưr ziv tsênhz mênhx trâu têx jêx jos đhâu co krêz uô txos tsôngv box chos sâuv têx mênhv chêx ar sir zôngv ntêr shông, ar tsi trâus sik txênhz hâur têx ziv chuôz zis...”

          Đros tsưr ziv chos thiêz tsi uô ciêv fix jông, tsôngv box Tân Phượng, huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái tsênhv yênhx trus muôz siêz phênhv sâu, hlôngr yiêz luz nênhx./.

Trịnh Xuân-Txâur Vax cxeik nhênhv