Viễn Sơn-Thax tsav qơư chos ntâu tsoz chos ciêv fix

Zơưv Lý Văn Kim, iz chuôz zis chos ciêv fix tâu ntêr shông lok nhoz jok Tháp Cái, xã Xuân Ái heik pâuz, têx hnuz xuz thơưx chos ciêv fix mak lok six phiv liv, txov nhêv cơưs. Thâuv co, thax tsav Viễn Sơn kror tưs cux zos har jôngr, tsi muôx nênhs nhoz. Tsik muôx cêr muk lol, tsuôk lus cêr muk đhâu trôngz đhâu har. Luz nênhx tsi vav mênhx, tsuv nox kok buô, kok tox kênhz. Txix cxiv tsa tâu HTX thiêz chos ciêv fix hâur têx shông 1970-1980 luz nênhx thiêx hlôngr yiêz jux juk. Zơưv Kim, đhâu thâuv muk uô tuz lênhv tror lok tsês shông 1981, cux qir huôv tsar chos ciêv fix. Têx tsoz ciêv fix chos thâuv co nhiv no tưz lox luôx ndêx tsêr, luôx cơưv. 20 shông tror lok no, tsôngv pêx xênhv luz nênhx tưz hlôngr yiêz, vav mênhx ntâu, 95% chuôz zis pêx xênhv hâur jok hla đhâu cêr pluôs:“Txix thâuv co txos nhiv no, tsoz ciêv fix tưz hloz lox lok six jông, pêx xênhv shir phaz hênhr. Cxuô tsar zav hlôngr yiêz, huôv tsar, zos zuk uô zuk, zuk chos zuk, cxơưz gra luz nênhx xưz”.

Zơưv Lý Tiến Thành, Bí thư Chi bộ jok Tháp Cái heik li no, heik txos ciêv fix tsuv tuôr txos zơưv Bàn Phú Sáu, lênhx nênhs uô ntêx hlo yeik lol nhoz Tháp Cái no bê. Kuôk no 100 ntâu shông đrav ntêx, thâuv muk ndis uô si hâur têx har jôngr, zơưv pov muôx iz zav tsông chiêx lok six jông, đê blôngx nox siv mê njik njiv hoz nziês thiêz tsư ha. Zơưv tưz ro zuz gra lok chos, txix thâuv ntơư lok tsoz ciêv fix tâu chos thiêz hloz lox nhoz suôv qơư Viễn Sơn tax txos nhiv no thiêz yênhx tsoz chos muôx grik kinh tế, xav hur si muôx zuôr xar 1.400 ha. Têx uô trâu ciêv fix Viễn Sơn muôx suôz đror bê tsi tiêk zos chos tâu ntâu ciêv fix, tsênhv muôx tsơưr lươngv jông. Cux zos iz zav ciêv fix, taz sik chos trâu thax tsav qơư no, têx ciêv fix muôx trox ntâu đuô, viv nziv đêx ar, huôz chuô. Đros thiêz têx muôx jông li heik sâuv, shông 2017, ciêv fix Viễn Sơn thiêz 6 xã txơưr đuô hâur huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái kuz tưz tâu cục sở hữu trí tuệ muôz ntơưr côngk nhav huôv tsar uô tâu jông:“Pêz zos fâuv nênhs tiv 6 huôv tsar chos ciêv fix lơưv. 100% pêx xênhv nhoz no uô nênhx khov trâu tsoz ciêv fix. Thiêz zuôr cxuô zav uz no phưx vưv luz nênhx cux puôr lênhx zos nhiêx txiêx muôs ciêv fix tâu lok xưz”.

Chor shông jê lok no, tâu cxuô công ty thiêz cơ quan lês car uô đreiv têx hâux lưv heik pâuz fuô kriê, tsôngv pêx xênhv hâur thax tsav tsênhv jux juk hlôngr yiêz tsưr ziv uô nox, txix xeir zuz nôngz tsoz chos txos trâu tsiv uô, nhox têx trox. Hâur ntơư, tsi tâu zôngv têx yuôx tsuôs tuô đrox, tuô caz uz no, thiêz tsuôk khơưz, lêix mê njik cov ar nxênhr xưz. Zos tsoz tưs trâus caz hmoz tho nox, cux tsuôk cxov têk caz lok sik lor têx trêr blôngx caz nox ntơư por tsês xưz, tsi tsuôs yuôx hlo li. Lơưr tsôngv pêx xênhv ntơưv qơư, iz tsoz ciêv fix chiêx tâuk ntêr txix 10-15 shông, txos shông tiv 7, muôx têx jông txiêr chês thiêz lơưk têx tơưr muôs lơưv. Zos txiêr, lơưk sâu tas, iz ha sâu tâu txix 500-700 tsov đeiv. Zơưv Bàn Phúc Hín, kuz Chủ tịch Ủy ban xã Viễn Sơn heik:“Ciêv fix muôx grik kinh tế siêz, têx shông jê lok no tâu kriê tsưr ziv chos thiêz tu chiê txiêr lơưk, jiêz kra tâu trơưk cui tinhv muôs trâu tuz luôv ciêz đrôngs”.

Xã Xuân Ái nhiv kruôr tâu yênhx lix đhâu muôz 5 xã zos Đại Phác, Yên Phú, Yên Hợp, Viễn Sơn thiêz Xuân Ái (huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái kuz) lok uô cê. No zos thax tsav zov chênhr hâur huyện Văn Yên thâuv ntêx, xav hur si đar muôx 6 cxênhz ntâu ha, hâur ntơư tưz muôx 2 cxênhz ha huôv tsar chos ciêv fix tâu trơưk cui tinhv hur jông.

Hâur ntu zuôr txos, xã tror njuôk hov, cêv kuôk thax tsav huôv tsar chos ciêv fix, hâur ntơư moz siêz krêz đar liêx têz chos ciêv fix hur jông li heik sâuv, sir jos cov chor ciêv fix hur ntơư muôx 4 cxênhz ha thiêz 50% ntâu ciêv fix hâur xã tâu tsiv uô, muôs txos tâu trâu chor ciêz đrôngs lox li: Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Liêm ninh châu Âu...../.

                                                                                                             Đinh Tuấn-Riê Lâux cxeik, nhênhv

CXIV TSA JÊX JOK YIÊZ

 Sơn La: Fuô uô tsaz yênhx cxiv tsa jêx jok yiêz ntu 2021-2025

Tsưr tsix fuô uô siv têx luôs hâux lưv

Têx hâux lưv choz Ủy ban cấp huyện qênhz yuôx, uô qơư khov chiê thôngz đhâu trâu Ủy ban cấp tỉnh cir, Ủy ban cấp tỉnh qênhz shuôs, cxiv tsa tsưr ziv cxiv kho trơưk, choz tỉnh taz viv lês car uô đreiv têx hâux lưv li heik sâuv seiz car qênhz yuôx, thôngz đhâu ủy ban cấp tỉnh cir. Zos luz xã tưs hlôngr đuô bê hu đhâu muôz iz cxiê xã lok uô cê thiêz tsi muôx cấp huyện: Qênhz shuôs thax tsav qơư, sir zôngv bê hu yiêz chiê tror tsưr tsix fuô uô têx tsênhv chei li thâuv ntêx tsi tâu muôz têx xã lok uô cê ntơư.

Ntâuk grê, phênhz xiv huv OCOP nhoz tsaz yênhx iz xã iz xiv huv OCOP ntu 2021-2025 thâuv tsi tâu fuô uô têx hâux lưv lơưr 2 cấp:

Ủy ban cấp tỉnh chox kriê cxuô cơ quan, taz viv cik txos thiêz Ủy ban cấp huyện tror fuô uô luôs hâux lưv ntâuk grê, côngk nhav xiv huv OCOP cấp huyện thiêz cấp tỉnh uô tâu jông li đrav kaz:

Ủy ban cấp huyện fuô kriê, paz max têx lênhx tsưr uô tâu hax huv hur jông ntơư nộp ntâuz ntơưr đas cir, ntâuk grê, phênhz hax huv hâur cấp huyện kênhz yax lok hnuz 31/5/2025. Cxiz uô sei, uô tiêr luôs hâux lưv ntâuk grê, phênhz thiêz tso tơưv quyết định côngk nhav têx xiv huv OCOP uô tâu jông thiêz heik Ủy ban cấp tỉnh ntâuk grê, côngk nhav xiv huv uô tâu lok six jông uô ntêx hnuz cơ quan muôx vax huôv quyết định tsi muôx cấp huyện (uô ntêx hnuz 30/6/2025), tsi chiê yuôr têx ntâuz ntơưr đas cir tsi tâu xưv lik.

Uô tiêr luôs hâux lưv tsưr tsix ntâuk grê, phênhz thiêz tso tơưv quyết định côngk nhav xiv huv OCOP uô tâu lok six jông cấp tỉnh uô ntêx hnuz 30/8/2025, tsi chiê yuôr têx ntâuz ntơưr đas cir tsi tâu xưv lik.

Chiê muôz jông six hơưv, tsi uô tuôr thênhv txos luôs hâux lưv tsiv uô, zuôr muôs xiv huv, Ủy ban cấp huyện tsưr tsix fuô kriê têx lênhx tsưr sơưr đơưk nộp ntâuz ntơưr thiêz ntâuk grê, côngk nhav đuô xiv huv OCOP uô ntêx, zos muôx zoz qơưx (xiv huv zos cấp tỉnh côngk nhav tas hax txix hnuz xiêz 01/7/2025 txos hnuz 31/12/2025).

Ntâuz ntơưr thix ziv ntâuk grê, phênhz xiv huv OCOP cấp têz qơưk đros thiêz têx ntâuz ntơưr zôngv thax tsav qơư nhoz zos xã, huyện, tỉnh xa lok trâu Bộ Kôngz nuv thiêz Tênhx qơư uô ntêx hnuz 30/5/2025. Đros thiêz chor ntâuz ntơưr thix ziv ntâuk grê, phênhz xiv huv OCOP cấp têz qơưk trâus uô tuôr thênhv txos hâur ntu muôz iz cxiê thax tsav, cơ quan hâur tỉnh lok uô cê mak xa ntâuz ntơưr lok trâu Bộ Kôngz nuv thiêz Tênhx qơư uô ntêx hnuz 30/7/2025 (đros thiêz ntâuz ntơưr zôngv thax tsav qơư nhoz zos xã, tỉnh thiêz tỉnh li bê hu uô ntêx thâuv tsi tâu muôz iz cxiê thax tsav lok uô cê). Nhiv no, Bộ Kôngz nuv thiêz Tênhx qơư tsênhv qênhz shuôs, thôngz đhâu Thủ tướng Chính phủ cxiv kho, cxaz nzir Thủ tướng Quyết định sôr 148/QĐ-TTg hnuz 24/02/2023 lok têx hâux lưv thiêz cui tinhv ntâuk grê, phênhz xiv huv OCOP, njuôk xav tsưr ziv tsưr tsix ntâuk grê, phênhz xiv huv nhoz 2 cấp T.Ư thiêz tỉnh. Ủy ban cấp tỉnh chox kriê Ủy ban cxuô thax tsav qơư bax cxuô luôs hâux lưv, ntâuz ntơưr uô jêx jok yiêz ntu 2021-2025; Tsaz yênhx sir jos por hưv tênhx qơư, truôx tuk zav nox thiêz côngz đêx hur trâu thax tsav tox siêz hâur cxiv tsa jêx jok yiêz ntu 2021-2025 (ntâuz ntơưr xiv huv thiêz ntâuz ntơưr cơưv Hôiv đôngx OCOP cấp huyện zos huyện seiz car hâur ntu đhâu) chiê choz zok trâu qơư seiz car xiv huv OCOP cấp tỉnh, lar heik zos têx ntâuz ntơưr xiv huv OCOP uô tâu jông tsênhv tsi tâu tas hax ntơư.

Uô trơưk T.Ư tsưr ziv, Ủy ban tỉnh tror moz siêz, chox kriê chiê tsaz yênhx cxiv tsa jêx jok yiêz uô tâu jông cxuô luôs hâux lưv tso tơưv hâur ntu 2021-2025 hâur thax tsav; iz chas ntơư, chox kriê bax cxiv tsa têz qơưk tsaz yênhx cxiv tsa jêx jok yiêz truôx jông ntu 2026-2030 đhâu hlo thâuv tâu cấp muôx vax huôv cir.

Phênhv cxiv tsa jêx jok yiêz no zos Cơ quan Đeix nta suôz Việt Nam nhoz faz Tây Bắc đros Chi cục Kôngz nuv thiêz huôv tsar tox siêz Sơn La uô. Zâuv sơưr đơưk tror nriêr pâuz lok tsaz yênhx cxiv tsa jêx jok yiêz shông 2025 hâur têx tsaz yênhx tov kaz./.

                                                                                                          Bích thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv

Lênhx pox niêv Hmôngz nhoz Khao Mang uô bluô nux txix trâur nuv tu zus buô njuôz tiv phaz

Xênhz zus thiêz hloz lox sâuv thax tsav xã Khao Mang, hâux lưv tu zus đros niêv lâuk Là zos nênhs Hmôngz li iz hâux lưv lok six shưv jê. Viv li, niêv lâuk chuôz zis tưz txơưx tu zus txix thâuv tsênhv zâu thiêz phênhv ntâu zos tu zus buô tiv phaz. Taz sik thâuv ntêx, tu zus tsơưs; phênhv ntâu zos phưx vưv trâu chuôz zis, hâur co tu zus tso lav. Viv li sâu tsi tâu siêz, muôx têx shông tu zus yênhx shông thiêx muôx 1,2 jas buô tax 15-20 cir, tsuôk txâuk phưx vưv chuôz zis. Truôx siêz hla đhâu cêr pluôk, niêv lâuk tưz đros chuôz zis hlôngr yiêz tsưr ziv tu zus lơưr saz hax huv, shông 2019 chuôz zis tưz cxiv uô guôx cơư đar jông chiê tu zus chêx chôngk. Khov co, chuôz zis li chor buô tsi trâus moz thiêz hloz lox jông, shông tưs chuôz zis cux muôs trâu tuz luôv 2-3 jas buô, phênhv ntâu zos nhuôv buô thiêz 100% buô đuz tiv phaz muôx grê txix 100-120 cxênhz đeiv iz cir, muôx têx thâuv ndê txos 50 cxênhz đeiv iz cir, tiv zix zos ntu zuôr txos tsiêz. Shông 2024, niêv lâuk chuôz zis tưz muôs 3 jas nhuôv buô thiêz 2 tênhr ntâu buô zuôr greix đros tas nro nhiêx txiêx sâu lok tâu zuôr xar 400 tsov đeiv. Niêv lâuk Vàng Thị Là nhoz jos Háng Đề Chu, xã Khao Mang, tỉnh Lào Cai puz pâuz: “ Cur chuôz zis tu zus buô đuz tiv phaz, zos pêz Hmôngz li iz nôngz buô. Viv chor buô no shưv đros qiv hơưv tox siêz, tsơưs muôx moz, khênhr nox ho zôngx ziv muôs viv ju lix tsênhv huôv tsar, tuz luôv zuôr lok six ntâu, muôx têx

          Chiê tuôr truôx trâur nuv no, nhiv no niêv lâuk Là chuôz zis tưz cxiv uô cxix luôk guôx cơư lox đar đuô taz por vêv xênhz tênhx qơư. Đrâuv thax tsav tu zus buô cơư hâur guôx tâu pheiz yênhx ntâu qơư mak niêv lâuk chuôz zis cux uô qơư chiê tso buô muk uô si hâur têx hnuz ntux sor, muôx xor hlâu xor their truôx jông thiêz chos cxaz ntông chiê muôx nzôngr nzông. Zav nox phênhv ntâu tâu chuôz zis puz nox krâur poz cưk, tsơưz, kok ntông thiêz 100% zos chuôz zis chiv chir tsêz chos tâu, viv li tsơưr lươngv xiv huv thâuv tưs cux taz por. Đrâuv hâux lưv tu zus, niêv lâuk Là tsênhv chos 2 hecta ntâu blêx liêx, zuôr xar 3 hecta poz cưk, kok ntông cxuô zav, tas nro ndê txos 5 tênhr ntâu. Khov hlôngr yiêz tsưr ziv uô, tiv zix zos tu zus, shông tưs niêv lâuk chuôz zis cux muôs trâu niêv ciêz 2-3 jas buô, chuôz fênhx 20-30 tul thiêz 2 tênhr ntâu buô zuôr greix đros tas nro phênhv sâu txix 350-400 tsov đeiv. Niêv lâuk pheiz kênh cxaz: “ Cur chuôz zis tsi zôngv krâur công nghiệp tu zus, viv chuôz zis cux yax six tuô buô nox, viv li zus txix krâur công nghiệp mak tsi kaz thiêz tsi taz por tsơưr lươngv. Viv li cur zus tas nro txix poz cưk, kok ntông chuôz zis chos tâu xưz, li ntơưv thiêx taz por đas jos trâu zuk thiêz nênhs sir zôngv, thiêx tuôr tsês tâu bê buô Hmôngz kaz greix”.

          Tsi taz uô trâu zuk mak ntu đhâu, niêv lâuk thâuv tưs cux pheiz kênh chênhz zênhv trâu pox niêv hâur jos, tiv zix zos têx nôngz buô chiê pox niêv sik đros hla đhâu cêr pluôk. Đros tsưr ziv uô yiêz jông, niêv lâuk Là tưz tâu Chi hội pox niêv jos Háng Đề Chu thiêz chính quyênx tiv phaz xã Khao Mang krêz uô niêv lâuk li trâur nuv đêz đar chiê pox niêv sik đros cơưv shâuv uô lơưr hâur huôv tsar uô nox. Niêv lâuk Công Xênhv Zax- Chi Hội trưởng Chi hội pox niêv jos Háng Đề Chu, xã Khao Mang puz pâuz: nhiv no ntơưv jos Háng Đề Chu muôx ntâu trâur nuv huôv tsar kinh têr zos pox niêv uô tsưr li: trâur nuv chos tâuz zax, trâur nuv chos kuôr njuôk tưz chox lok chêx cuk kinh têr trâu pox niêv, tiv zix zos niêv lâuk Là Xênhv Vax li trâur nuv tu zus buô tiv phaz. Lơưr tix lâuk Kháng Xênhv Shôngx- Chánh văn phongx UB thiêz HĐPX xã Khao Mang, tỉnh Yên Bái “Xã Khao Mang zos xã txov nhêv, qiv hơưv lok six jông chiê huôv tsar tu zus. Khov co, sâuv thax tsav xã muôx ntâu pox nhuôk txơưx ndaz ndơưv tiv phaz li têx muôx jông co chiê huôv tsar tu zus, hâur co muôx niêv lâuk Là Xênhv Vax nhoz jos Háng Đề Chu li trâur nuv”.

          Thâuv ntêx, pox niêv mênhx cxưx tsơưs nênhs tsuôk txơưx xơưk pax ntâuz, chos poz cưk, chos blêx chiê phưx vưv chuôz zis, taz sik nhiv no tưz pâuz hlôngr yiêz tsưr ziv siêz xar hâur huôv tsar uô nox, tiv zix zos tu zus nôngz tsiêx cxu tiv phaz lơưr saz hax huv chox lok phênhv sâu chiê chuôz zis huôv tsar uô bluô nux ciês sâuv zuk têz qơưk.

 Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no tsuôk muôx xâuk li no xưz. Phênhv no zos Chiz coaz Đeix nta suôz VN thax tsav Tây Bắc uô. Đros muôx Tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk paz txưv./.

                                                                                                               Thào Ly-Txâur Vax cxeik nhênhv