Tsôngv pêx xênhv tox siêz cxơưx trâu chor nênhs muk uô hâux lưv trâu Trung Đông

Muk uô hâux lưv trâu têz qơưk Ả rập Xê út tror lok hâur zuk têz qơưs thax tsav qơư nhoz kuôk no 2, 3 luz hli, niêv lâul Tẩn Yêu Mẩy, heir nênhs Cho, nhoz jok Sì Lèng Chải, xã Lản Nhì Thàng, huyện Phong Thổ (Lai Châu) nhiv no tưz lok đros chuôz zis khưr huôv tsar uô nox li kuz. Niêv lâul Mẩy heik pâuz, thâuv muk uô hâux lưv saz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk, iz chas cxênhx txuôs têx nhiêx txiêx, niêv lâul chuôz zis tưz tsuv kêr txeik nzir 100 tsov đeiv ntâu chiê uô têx ntâuz ntơưr, đros thiêz tsưr ziv xar, zuôr muôx phênhv sâu tâu nhiêx txiêx siêz chiê xa lok paz chuôz zis cov muôx luz nênhx jông đuô, taz sik tsênhz tiês tsi zos li siêz xar: “Muk uô hâux lưv trâu luôs 2 chas têz qơưk muôx ntâu kror nhiêk txơưr nhiêk tsi siz thôngx, muôx kênh lênhx muk saz đrâuv luôs 2 chas têz tâu têx lênhx tsưr jông, iz cxiê lênhx tâu tus tsưr tsi jông viv li luz nênhx lok six txov nhêv. Đros cur muk muôx iz tus fâux nhoz pêz têz qơưk, tus fâux co thâuv tror lol mak lênhx tsưr lơưr tuôr tsês hur si têx tsôngk tril yo hnar, chuôz zênhx cxuô zav tsi khênhr gra iz zav đaz tsi lol hlo. Hmôngr jông thâuv co cur nhoz ntơư, pâuz tâu têx li heik co, cur thiêx heik tiêk cov tso tsês tsi uô hâux lưv trâu tus tsưr no; trâul lơưr ntâuk, tsiv txov lol cux tsi uô lơưv, viv li thiêx tâu tror lok zuk têz qơưk”.

Shông 2019, jok Sì Lèng Chải, xã Lản Nhì Thàng, huyện Phong Thổ muôx 8 lênhx pox niêv muk uô hâux lưv trâu ntơưv têz qơưs Ả rập Xê út, zos Công ty hux jos lox tôngv ntiêx têz Vinaco, nhoz Hiệp hội xeir zuôr lox tôngv Việt Nam muk uô hâux lưv saz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk xeir tsov. Têx hâux lưv tâu lơưr heik kriê zos paz lês uô têx hâux lưv uz no, tâu nhiêx hli siêz thiêz luz nênhx truôx tuk. Txos nhiv no tưz muôx 7 lênhx tror lok traau zuk têz qơưs hâur thax tsav qơư nhoz đhâu thâuv tas hax 2 shông cir ntơưr uô hâux lưv nhoz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk thiêz iz lênhx tsi tâu pov lok, tsi pâuz shor viv li chas. Tix lâus Chẻo Phủ Chin-niêv lâul Tẩn Phẩy Nhàn -zos lox tôngv tsi tâu tror lok têz qơưk tus txir heik: Txix thâuv muk uô hâux lưv trâu saz têz qơưk đrâuv, niêv lâul Nhàn lok six tsơưs tâu hu xor tôngx lok shuôs tsêr. Jiês uô kaz ciês niêv lâul Nhàn hu xor tôngx lok tsêr mak kuôk no 3 luz hli thiêz thav pêv, heik lul tưz tsi muôx 5 phênhz, viv tus tsưr seiz car lơưr uô lok six đrux ntov, tsi yuô khênhr zôngv xor tôngx. Cux tưz muôx iz shông ntâu, tix lâus txeik tsi tâu niêv lâul Nhàn têx nhiêx xa lok, viv li tix lâus lok six cxơưx. Ntâu jiês tix lâus hu xor tôngx muk trâu qơư tsưr tsix chiê nuk qir tiv thiêz thor lơưr zok nriêr tsưr ziv paz pox niêv nzor tâu tror lok tsêr, taz sik txos nhiv no cux tsi pov têz li chas hlo. “Cur pox niêv uô ntâuz ntơưr đros Công ty Vinaco muk uô hâux lưv saz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk, nhiv no tsênhv yuôr 15 luz hlik nhiêx hli tsi tâu pov xa lok, lơưr cux tsi xa lok trâu chuôz zis. Hok hu xor tôngx mak thâuv ntêx iz luz hlik thiêx tâu hu iz jiês lok tsêr, têx thâuv hu xor tôngx ntêr yax cux tsuôk zos 5 phênhz xưz, tus tsưr nhoz co lơưr tuô meir, tsi khênhr heik lul đros chuôz zis. Cur lok six xar cov cơ quan muôx vax huôv đros paz max, chiê cur pox niêv nzor tror tror lok têz qơưk”.

Zơưv Đruôl Xênhv Zax, Phưv Chủ tịch Uỷ ban xã Lản Nhì Thàng, huyện Phong Thổ (Lai Châu) heik pâuz: Ntơưv qơư nhiv no tsênhv muôx yênhx châuv lênhx lox tôngv muk uô hâux lưv saz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk, phênhv ntâu zos chor têz qơưk Trung Đông, têx nuv uô phênhv ntâu zos paz lês uô têx hâux lưv hâur vax tsêr uz no…. Txix mông têx lênhx lox tôngv tưz tror lok têz qơưk thiêz tsi tâu lok ntơư heik pâuz, lơưr luz nênhx, phênhv ntâu nhoz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk lok six txov nhêv, tsi tâu iz zav li taz viv xeir zuôr chos luk. Txos nhiv no txơưv tưz tas hax uô hâux lưv saz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk, taz sik iz cxiê lênhx lox tôngv cux tsi tâu tror lok têz qơưk thiêz cux tsơưs hu xor tôngx lok trâu chuôz zis, uô chor nênhs hâur  tsêr cxơưx. “Shông 2019, Sở Lox tôngv-Xaz pênhz thiêz xã hội muôx ntơưr xa trâu ntơưv qơư heik pâuz lok xeir zuôr nênhs lox tôngv muk uô hâux lưv saz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk. Xã tưz đros Công ty Vinaco xeir zuôr lox tôngv ntơưv qơư muk uô hâux lưv trâu luôs 2 chas têz qơưk hâur six hơưv, hnuz nhôngs 2 shông. Txos iz jiês no tưz tas hax, taz sik cux tsênhv yuôr iz cxiê lênhx tsi tâu pov tror lok hâur qơư nhoz”.

Muk uô hâux lưv trâu luôs 2 chas thax tsav, têz qơưk đrâuv zos iz hâur têx tsưr ziv jông chiê tsar ndê phênhv sâu tâu trâu pêx xênhv nhoz tox siêz; viv thâuv tror lok têz qơưk, lơưr muôx nzir pênhr chiê huôv tsar uô nox, paz chuôz zis hla đhâu cêr pluôs thiêz sir jos uô bluô nux. Tiêv sik li, taz tsi tâu têx nhiêx siêz li tưz chos luk, heik tsês thiêz tsênhv trâul nênhs sir zôngv lox tôngv tsiv txov, uô tsi tsơưs lênhx lox tôngv nyei, cxơưx. Xar cov têx cơ quan muôx vax huôv ntơưv qơư nzor muôx têx faz tsưr ziv khưx phưx, paz tsôngv pêx xênhv tso siêz đuô thâuv cxaz chuôz muk uô hâux lưv saz đrâuv luôs 2 chas têz qơưk hâur ntu zuôr txos./.

(Khắc Kiên-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Nênhs Hmôngz huôv tsar kinh tế

Cơưv tiêr ntơưr cxênhx 2, viv chuôz zis muôx cêr txov nhêv, tix lâus Cxiêx x Vưx, nhoz jos Hợp thành, xã Xá Lượng, huyện tương Dương tsik muôx nhiêx txiêx muk cơưv nzir cxênhx 3. Chênhr zos li hêik ntơư, tix lâus Cxiêx x Vưx xêir iz txox hâu cêr trâu zuk uô chiê huôv tsar cêr khưr uô nox cov iz thênhv jux juk muôx luz nênhx truôx tuk tsâu sor.

          Hâur 4 shông đhâu lok, tix lâus cxiêx tưz kriz tâu 4 ha ar têz chos poz cưk shơư vươs ntông. Đros ntơư, tix lâus Cxiêx cux tsênhv chos ntông jiz; ntông Sưa shơư uô cê chiê muôs trâu tuz luôv. Đhâu iz ntu ntêr, chor ntông co tưz lox ntor sâu muôs trâu tuz luôv, chuôz zis tưz muôx phênhv sâu tâu cxaz nzir nhiêx txiêx chox lok sir zôngv hâur luz nênhx.

Nhạc cắt

          Cux iz zav li tix lâus Cxiêx, Xênh x Ly nhoz jos tsênhv qơư, Xã Huồi Tụ, huyện Kỳ Sơn, cux zos iz chuôz zis nhoz thax tsav ntus đriv muôx tsưr ziv khưr huôv tsar cêr uô nox.  Shông 2015, đhâu cơưv tas khoa sinh học, tsêr cơưv Đại học Vinh, tix lâus Xênh tưz cơưv shâuv tsưr ziv tu zus kêiz đuz grêix muôs trâu tuz luôv. Xav txos trâu nhiv no, tix lâus Xênh kror qơư tu zus kêiz đuz grêix co, iz shông muôs txix 1 txos 4 cxênhz tus nôngz kêiz đuz grêix trâu tuz luôv, muôx phênhv sâu tâu 200 ntâu triệu. Iz chas muôx phênhv sâu tâu nhiêx txiêx truôx tuk trâu chuôz zis, tix lâus Xênh xux tsênhv paz tâu trâu ntâu chuôz zis hâur thax tsav  lok tsưr ziv tu zus kêiz đuz grêix muôs trâu tuz luôv, đhâu co, chor chuôz zis pluôs tưz txo grêk tsơưs jux juk, pov muôx ntâu chuôz zis bluô nux hla đhâu cêr yêiz pluôs.

Nhạc cắt

          Chor nênhs gruôs khưr, muôx tsưr ziv huôv tsar cêr uô nox muôx luz nênhx truôx tuk tsâu sor, tưz paz phênhv cxươz cxiz huôv tsar khơưk tsês tâu cxuô hêir nênhs têx txux chi, vênhx huôv jông tsik chiê pôngz plox; tso tsês tâu têx cêr nênhx pôngz kaz tsik muôx liv trâu luz nênhx thiêz tsưx phưv truôx an ninh xã hội hâur thax tsav qơư nhoz ntus đriv huyện tox siêz, tỉnh Nghệ An. Zơưv Vy Mỹ Sơn, phưv tsar Ban Mênhx cxưx tỉnh Nghệ An cux hêik pâuz tiêk: Chor chuôz zis gruôs khưr, muôx tsưr ziv huôv tsar cêr uô nox, hla đhâu cêr yêiz pluôs, cux chênhr zos paz cxươz cxiz tâu trâu tsôngv px hêir nênhs tsơưs tso tsês têx cêr nênhx pôngz kaz, đros cxiv tsa jêx jos truôx tuk; sik chos hlôngr yiêz tsưr ziv huôv tsar cêr uô nox, iz thênhv jux juk txo grêk tâu cêr yêiz pluôs, muôx luz nênhx bluô nux, tsâu sor.

Nhạc cắt

          Phênhv tsôngv px zuôr tsuv pâuz ciêz no, zos Đêix nta suôz VN iz suôv faz Bắc đros tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưs uô./.

Tsu cxêik nhênhv-Vàng Lan-Biên soạn