Heir nênhs Tày, Nùng, Poz Ziz txux chi hu gâux Then: Nthuôr uô đar trâu chôngz lênhx ntâu tus pâuz txos

Then zos iz txux chi thâuv tưs tưz zuôr tsuv muôx hâur nênhs Tày, Nùng, Poz Ziz nhoz Việt Nam luz nênhx xênhz huôx niêx hnuz, heik lol lênhx nênhs, têx chiv xênhz đrox tsuôs, cxuô tsar zav muôx nhoz hâur ntiêx têz. Têx txux chi uô co sênhr heik lol chor lâul tâu tas siv nênhx, đaz xênhz têz xênhz qơư.... chox lơưr têx tuz maz tuz krê hâur ntiêx têz ndê sâuv kâuv ntux chiê heik trâu pox sâuz zơưv sâuz pâuz thiêz thor por hưv por zơưv trâu nênhs ntiêx têz muôx đas jos, khưr uô tâu nox tâu hâuk, kôngz lôngk uô sâu tâu nju, tsiêx cxu hloz lox vav uô box ntưk.... Hnuz 12/12/2019, nênhs Tày, Nùng, Poz Ziz nhoz Việt Nam txux chi heik sâuv tưz tâu UNESCO côngk nhav zos Di sản vênhx huôv jông. Zơưv Hoàng Việt Bình, Phưv Chủ tịch Hội por hưv tsês chiê têx txux chi vênhx huôv tỉnh Lạng Sơn heik pâuz:

“Têx lênhx txơưx sênhr chêr, hu gâux Then tưz tuôx no chiê sik đros hu gâux Then, ntâuk trax tính, đros por hưv, tuôr tsês têx txux chi no tsi chiê pôngz plox. Đros thiêz chor hluôk li txơưx jênhv uô ntêx nyuôs, pêz pov tsuv muôx nzir tsưr ziv por hưv tsês hâur côngv thôngx, hâur cxênhx hluôk chiê nênhs Tày, Nùng, Poz Ziz têx txux chi co tsi trâul pôngz plox”.

Tiến sỹ Hoàng Thị Hồng Hà, nênhs Việt Nam uô hâux lưv hâur qơư por hưv tsês chiê têx txux chi vênhx huôv jông sâuv ntiêx têz (MCM), nhoz Tsênhv qơư Di sản vênhx huôv Pháp (CFPCI) thâuv tưs tưz moz siêz txos têx txux chi Then thiêz tưz muôx ntâu dưv anr lok Then cux li chox đoanx nthuôr uô lov jêv zos nênhs Tày, Nùng muk nthuôr uô cêr lov jêv ntơưv đrôngs Paris, têz qơưk Pháp piêr kriê trâu tsôngv box nênhs Việt Nam nhoz co thiêz côngv thôngx ntiêx têz pâuz txos:

“Cur xar cov muôx chôngz lênhx ntâu tus pâuz txos têx txux chi co đuô, tâu sơưr đơưk seiz hloz, nhiêv txos đuô chiê tsiv nhos trâu côngz đas jos nthuôr uô chor txux chi no. Nhiv nor, cur pov lok six ntâu nênhs nhênhz chơưv tso tơưv têx tsưr ziv thiêz cur seiz co zos tsưr ziv lok six jông. Iz kro cur pov tsuv moz siêz txos, ntơư zos kriê têx txux chi heik sâuv trâu luôs lưv tus, cxênhx hluôk cơưv shâuv chiê đros por hưv, tuôr tsês jông tsi chiê pôngz plox”.

Liên Chi hội di sản vênhx huôv Then yênhx lix trơưk li Hội di sản vênhx huôv Việt Nam Quyết tinhv sôr 53 thiêz trơưk li chor nênhs txơưx sênhr chêr hu gâux Then, nênhs nhênhz chơưv vênhx huôv Then, têx lênhx nhiêv zav txux chi co hâur tas nro têz qơưk tsưr ziv, siêz xar. Zơưv Vi Hồng Nhân, Chủ tịch Liên Chi hội di sản vênhx huôv Then (Hội Di sản vênhx huôv Việt Nam) heik pâuz:

“Yênhx lix Liên chi hội di sản vênhx huôv then nhiv no muôx liv lok six jông chiê tsiv nhos têx txux chi vênhx huôv then tâu UNESCO côngk nhav, paz gra siêz luz nênhx vênhx huôv thiêz ju lix nhiv no nhoz thax tsav heir nênhs Tày, Nùng, Poz Ziz heik taz thiêz tox siêz heik cxuô”.

Nhiv no, phênhv ntâu 11 tỉnh zos (Tuyên Quang, Bắc Giang, Bắc Kạn, Cao bằng, Hà Giang, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thái Nguyên, Điện Biên, Lai Châu thiêz Lào Cai muôx di sản then puôr lênhx sir jos fuô uô Dưv anr lok “por hưv, tuôr tsês cxuô heir nênhs tsơưs têx txux chi vênhx huôv cxôngx nzor reik đros huôv tsar ju lix” nhoz têz qơưk tsaz yênhx 1719, khov co, luôs hâux lưv por hưv thiêz tuôr tsês têx txux chi di sản Then uô tâu jông thiêz ntâu tus chôngz lênhx pâuz txos đuô. Liên Chi hội di sản vênhx huôv Then tâu yênhx lix cux zuôr uô muôx ntâu zav txux chi jông phưx vưv tsôngv kruô ndis shuôs têz qơưk uô si, paz gra siêz di sản Then cux li paz cxơưz Việt Nam huôv tsar ju lix./.

Hoàng Liên VOV-Riê Lâux cxeik, nhênhv

Điện Biên bax trâu jiês kriz shông ndis shuôk têz qơưs thiêz chiv nhênhv 70 shông tir ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên Phủ

PV: Thor nus cox mê njik, shông kriz ndis shuôk têz qơưs 2024 zos hêik lok vênhx huôv, kinh tế xã hội hâur têz qơưs txuôk đros chiv nhênhv 70 shông tir ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên Phủ. Uô li txos trâu nhiv no tỉnh Điện Biên tưz bax fuô uô li chas?

Ông Đô: Xav tâu jiês kriz shông ndis shuôk têz qơưs Điện Biên 2024, txuôk đros chiv nhênhv 70 shông tirr ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên Phủ zos iz luôs hâux lưv zov chênhr. Chênhr zos li hêik ntơư, tỉnh uỷ, Hội đôngx, uỷ ban tỉnh Điện Biên tưz chox car fuô uô tâu truôx cxuô luôs hâux lưv tso tơưv. Ntơư zos uô trơưk Bộ vênhx huôv luôs hâux lưv tso tơưv chiê cxiv tsa Ban chox car shông ndis shuôk têz qơưs Điện Biên 2024, hâu nov tỉnh Điện Biên tưz cxiv tsa tâu Ban tsưr tsix đros trâu cxuô cơ quan nhoz saz Bộ vênhx huôv chiê fuô uô. Hâu nov tỉnh tưz cxiv uô têx bê ntơưr shông ndis uô têz qơưs 2024 muôx njiêz luk “Điện Biên têx qơư ndis uô si jông jav”. Lar hêik zos tsaz yênhx kriz shông ndis shuôk têz qơưs Điện Biên 2024 txuôk đros ntênhk hội pax lâus zuôr kriz uô trâu hmo 16/3 shông 2024 tưz bax tâu tiêr.

PV: Hâur jiês kriz shông ndis shuôk têz qơưs Điện Biên 2024, têx vênhx huôv, txux chi tưs tâu kriz uô?

Ông Đô: Shông ndis shuôk têz qơưs Điện Biên 2024, muôx 169 vênhx huôv, txux chi tâu kriz nthuôr uô cêr lov jêv. Hâur ntơư, tỉnh Điện Biên sêiz car kriz uô 28 luôs hâux lưv; 13 luôs hâux lưv zos têx cơ quan nhoz saz Bộ vênhx huôv sêiz car; 128 luôs hâux lưv zos 33 tỉnh, thành phố hâur hur si têz qơưs kriz uô.

PV: Tỉnh Điện Biên têx luôs hâux lưv kriz uô li chas thiêz hâu nov tsênhv qơư pok xar li chas đhâu cxuô luôs hâux lưv kriz uô?

Ông Đô: Hâur 28 luôs hâux lưv tỉnh Điện Biên sêiz car kriz uô shông ndis shuôk têz qơưs Điện Biên 2024 txuôk đros ntênhk hội pax lâus; Luôs hâux lưv cxươz cxiz zuôr muôs hax huv faz Bắc Điện Biên 2024 thiêz ntâu luôs hâux lưv tưz kriz uô ciês hâur shôngk shông.  Ntơư zos ntênhk hội tưr gruôv gox đêx ntơưv đrôngl Mường Lay; ntênhk hội pax txir đuôx Điện Biên 2024 tâu kriz uô hâur hli 1 trâu ntơưv đrôngl Điện Biên phủ thiêz ntênhk hội chiv nhênv 70 shông tir ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên Phủ zuôr tâu kriz uô trâu hnuz xiêz 7/5/2024.

PV: Shir phaz lul tok chiv nhênhv 70 shông tir ntâuk zênhx tros châuz Điện Biên Phủ “nto bê lul thôngz ntiêx têz”,  uô li tỉnh Điện Biên zuôr huôv tsar li chas trâu ntu zuôr txos? 

Ông Đô:  Tỉnh Điện Biên luôs hâux lưv tso tơưv, zos huôv tsar txos shông 2030 thiêz xav txos shông 2050 tưz tâu Thủ tướng Chính phủ cir chiê tỉnh Điện Biên huôv tsar uô; hâur ntơư txos shông 2030 zos chiê tỉnh Điện Biên yênhx iz tỉnh huôv tsar huv đros thax tsav trung du thiêz thax tsav tox siêz faz Bắc, zos iz tsênhv qơư huôv tsar truôx lok kinh tế, chính trị, vênhx huôv, qơư ndis uô si, sêiz shuôk têz qơưs huv đros tsôngv kruô siêz nhiêv.

PV: Luôs hâux lưv tso tơưv chiê huôv tsar uô hâur shông 2024 no zos li chas?

Ông Đô: Hâur shông 2024, tỉnh tsênhv taz tov huôv tsar chos cxuô zav tsoz chos tsiv grê li mắc ca, cà phê, yuôx zêx, cao su; lar hêik zos cxur Điện Biên cux li cxuô zav hax huv OCOP hâur tsiv uô kôngz nuv.

Kror tiv oz zos chêx chôngk uô cov huv đros txos shông 2030, njuôv xav txos shông 2050. Kror tiv pêz zos thôngz đhâu cxuô luôs hâux lưv kriz uô shông ndis shuôk têz qơưs Điện Biên 2024, tỉnh cux zuôr cxơưz cxiz huôv tsar cxuô ngênhx zuôr muôs hax huv; lar hêik zos qơư ndis shuôk têz qơưs cov yênhx ngênhx kinh tế chiê iz thênhv jux juk txo grêk tsơưs chor chuôz zis pluôs./.                                            

 PV: Uô cox tix tsâus./.

(Tsu cxêik nhênhv-Thu Thuỳ)