Chês pax txir đuôx tâu tsôngv pêx xênhv muôs ntơưv têx ntus cêr

Hâur têx hnuz no, ntơưv txox cêr lox sôr 6, thax tsav tox siêz Mộc Châu, Vân Hồ, tỉnh Sơn La tsôngv pêx xênhv ntơưv qơư siz zâuv thâux têx chês pax txir đuôx tuôx muôs chuôs tsi ntơưv 2 saz ntus cêr.

Zos iz hâur têx chuôz zis chos thiêz muôs chês, hâur pâuk txir đuôx tâu ntâu shông, tix lâus Tành Xênhv Muôk, heir nênhs Hmôngz nhoz jok Co Chàm, xã Lóng Luông, huyện Vân Hồ heik tiêk: Thâuv ntêx chuôz zis chos txir đuôx phênhv ntâu zos chiê tâu nox txir thiêz muôs mê njik hâur ciêz đrôngs. Taz sik, hâur têx shông jê lok no, seiz pov têx chês, hâur pâuk txir đuôx muôs hâur ntu zuôr txos tsiêz têz qơưs cux tâu gri, tsi tas li txir đuôx cux zôngx ziv tsoz phưz viv li chuôz zis tưz yưv pênhr huôv tsar chos ntâu thiêz tu jông đhâu têx shông.

Txos nhiv no, chuôz zis tưz chos tâu 3 ha têz txir đuôx, muôx nhos 1.500 tsoz, gra lok phênhv sâu tâu 100 tsov đeiv hâur ntu txos tsiêz têz qơưk: “Thâuv ntêx tsi tâu muôx txox cêr lox no, kruô tsơưs tuôx zuôr txos têx chês txir đuôx, taz sik nhiv no cur chuôz zis cux xưk li têx chuôz zis txơưr đuô chos txir đuôx, tsoz chos no phênhv ntâu zos tsoz chos chênhr, sơưr đơưk tưz muôz têx liêx têz poz cưk hlôngr chos txir đuôx tas”.

Muk trơưk 2 saz ntus cêr lox sôr 6, têx hâur pâuk thiêz chês txir đuôx tâu tsôngv pêx xênhv thâux tuôx muôs ntâu ntơưv têx qơư muôx chôngz nênhs muk lol li: Qơư zuôr muôs trox yêz, qơư têx yêz nhoz đrêk tok kruô lok sik 2 saz ntus cêr muk lol đros ntâu zav chês, hâur pâuk txir đuôx nhiêk jông txơưr nhiêk, nhiêk muôx nhiêk gri muôs.

Têx luz hâur pâuk txir đuôx lâul muôx 10 ntâu shông, zuôr tâu muôs txix 1,5 txos 2 tsov đeiv, muôx têx tsênhv siêz mê njik thiêz. Chor hâur pâuk muôx 2, 3 châuv shông mak muôx têx ndê txos yênhx châuv tsov đeiv.

Đros thiêz têx chês, chor chês lox, jông gâux, tơưs ntâu pax muôs txix 400-700 cxênhz đeiv iz chês; têx chês mê đuô khênhr muôs txix 100-200 cxênhz đeiv iz chês. Đhâu yênhx shông, tsoz txir đuôx jux juk yênhx tsoz chos chênhr gra lok phênhv sâu tâu siêz, paz ntâu chuôz zis pêx xênhv nhoz tox siêz Sơn La truôx tuk luz nênhx. Tix lâus Vì Văn Tỉnh nhoz jok Dọi, xã Tân Lập, huyện mộc Châu heik: “Hâur six hơưv tsiêz, pêz muôs têx hâur pâuk txir đuôx chiê muôx nzir phênhv sâu tâu. Têx txir đuôx mak tsi lax tu, tsi tas ntâu pênhr lok sik côngz đas jos, pêz muk khơưk têx nôngz lok chos, đhâu 3 shông tưz jông khơưz hâur pâuk chiê muôs hâur six hơưv tsiêz; cur chuôz zis shông no njuôk xav zuôr muôs tâu nhos 100 luz hâur pâuk txir đuôx”.

Tưz yênhx iz nuv uô cor cav hâur niêx shông, thâuv zuôr txos tsiêz têz qơưk uô ntêx iz hlik ntâu, pêx xênhv zuôr qir muôs têx hâur pâuk txir đuôx lox, lâul, jông gâux txix 5 shông ntâu ntơư trâu chor tuz luôv luôs 2 chas tỉnh tiêx đras li: Thanh Hóa, Hải Phòng, Hà Nội….chiê thâux muk yiz txiêr têx chês, tsuôs yuôx cxiz cov tơưs pax jông phưx vưv tênhx qơư. Hok têx chês txir đuôx uô si tsiêz mak khênhr tâu pêx xênhv muôs ntâu trâu thâuv luz 12 hlik hli ntux, lar heik zos txix hnuz xiêz 10-25/12 hlik hli ntux. Tix lâus Trần Minh Quang, tuz luôv nhoz Hà Nội tuôx zuôr chês txir đuôx heik pâuz: “Cxiêx shông thâuv txix hnuz 15 txos 20, 25 luz 12 hlik hli ntux mak pêz khênhr tuôx Mộc Châu, Sơn La chiê zuôr têx chês txir đuôx; shông no muôx ntux paz têx chês txir đuôx lok six jông gâux; gri mak shông no tsi muôx moz Covid-19 viv li njuôk xav muôx têx zuôr civ đuô cxiê shông”.

Nhạc tươi vui…..

Tỉnh Sơn La nhiv no muôx nhos 5 cxênhz ha ar têz txir đuôx; phênhv ntâu zos tsôngv box cxuô heir nênhs nhoz tox siêz chos pêv têx liêx têz, iz ndis vax tsêr, qơư nhoz. Têx shông jê lok no, tsoz chos txir đuôx tưz gra lok phênhv sâu siêz, ntâu chuôz zis muôx phênhv sâu tâu txix 150-300 tsov đeiv iz shông, paz pêx xênhv muôx luz nênhx truôx tuk, lar heik zos thâuv txos tsiêz têz qơưk, shông yiêz ntơư./.

(Trấn Long-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Phax tar ntux no trâu tsoz chos, tsiêx tu zus

      - Thâuv chos jâuz tâuv cxuô zav hâur chiv tsâux tsuv nriêr pâuz jông têx zav jâuz tâuv co huv đros tsêz chos chiv tưs, muôx pênhr xưv tir tar tâu ntux no pok jông. Thâuv chos zuz tsoz chos tsuv seiz shuôk qiv hơưv, tsuv xeir têx hnuz yar ntux, ntux sor, jêx tưv chungz fênhx siêz đuô 15 tưv. Thâuv chos tsuv yax six zưs đêx cov ar nông. Muôz hnhaz blês lok sik xuô blêx lok sik môngr yâur mfông hâur hâur pâus tsoz chos. Thâuv tsoz chos tưz tuôx jông mak zuôv qir kali thiêz lân chiê tsoz chos hôx phưx.

          - Thâuv njuôs pov muôx têx jiês ntux no njiv, jêx tưv grê kis đuô 15 tưv tsuv chêx chôngk sâu jâuz tâuv thâuv tưz chos six hơưv sâu, zuôr xar txos six hơưv sâu. Tsi tsêz chos têx jâuz tâuv thâuv ntux no njiv. Đros jâuz nox blôngx muôx trur ntâuz tax vor, têx hnuz muôx đâuk tê tsuv tsuôk đêx zưs sâuv têx đâuk têx muôx sâuv blôngx chiê blôngx tsi trâus tuôs thâuv yar ntux tuôx.

          - Đros tsoz chos công nghiệp, tsoz ntông nox txir, têx vax tsoz chos tsuv muôz hnaz tax their vor chiê phax tar đâuk tê, zôngv têx tsơưr hữu cơ, blôngx ntông kruôr puôr hâur hâur pâus tsoz chos cov phax tar ntux no trâu tsoz chos. Têx qơư tưs zos zưs tâu mak tsuv zưs đêx, cxuz pa tơưs tâu lơưr saz chuô njơưx, their trâu tsoz chos paz phax tar ntux no njiv.

          - Kho đuô guôx cơư, zôngv ntâuz tax lok sik têx chuôz zênhx xor their guôx cov jông, tsi chiê trâus chuô njơưx. Taz por muôx txâuk jâuz krâur trâu tsiêx cxu, keiz ok. Zos jêx tưv hâur hnuz co kis đuô 13 tưv, tsôngv box tsi cxoz tso nhux tưv, nhux đas muk nos jâuz./.

Tòng Anh KT-Txâur Vax cxeik nhênhv