Gra siêz gri têx kôngz nuv tox siêz ntus đriv Quảng Trị

Thax tsav ntus đriv txix Khe Sanh txos Hướng Phùng, huyện Hướng Hóa tâu pir li iz Đà Lạt tiv 2, viv muôx jông đêx ar, lax nziês cxiê shông. Cux viv li co, nênhs Pháp tưz xeir suôv qơư no huôv tsar chos têx ntông điền, cà phê txix chor shông thâuv ntu têz qơưk tsi tâu tiêx tuk. Têx xã Hướng Phùng, Hướng Linh, Hướng Sơn tâu seiz zos thax tsav chos ntâu cà phê đuô hur si Quảng Trị đros thiêz 5 cxênhz ntâu ha. Cà phê nhoz no phênhv ntâu zos cà phê Arabica-iz zav cà phê tâu tsôngv pêx xênhv luôs 2 chas têz qơưk châu Âu nhiêv zuôr txos. Lơưr zơưv Lê Trung Hưng, uô đreiv têx cà kaz ntiêx têz heik:

“Cà phê nhoz thax tsav no li kror zôngx ziv zos muôx suôz bê to txix thâuv ntêx thâuv txos nhiv no, nhoz pêz têz qơưk Việt Nam tas nro sơưr đơưk puôr lênhx pâuz Quảng Trị muôx cà phê, reik đros têx lịch sử huôv tsar chos tsoz chos cà phê  thâuv ntêx nênhs Pháp gra tuôx chos trâu suôv qơư no, nhoz nor jông chos têx cà phê”.

Zos tsoz chos Cà phê tsênhv tâu huôv tsar chos uô têx xiv huv kaz mak kok ntông tâu nênhs tsiv uô krêz đar qơư muôs trâu châu Âu thiêz châu Mỹ. Xav hur si muôx 12 cxênhz ntâu ha, kok ntông gra lok phênhv sâu tâu ntâu trâu tsôngv pêx xênhv nhoz Quảng Trị, uô kaz têx blêx. Ntơưv 2 huyện tox siêz Hướng Hóa thiêz Đakrông, thax tsav chos ntâu têx kok ntông trâu tsêr meir tsiv uô hmôngr kok Hướng Hóa muôx nhos 6 cxênhz ntâu ha. Têx liêx têz kok ntông co nhiv no tsênhv txâuk trâu tsêr meir tsiv uô têx hmôngr kok. Muôx têx ntơưv Quảng Trị, pêx xênhv chos kok ntông nhoz huyện Hướng Hóa thiêx yênhx lix câu lạc bộ puô tsov, tsênhz đuô zos chor chuôz zis chos kok ntông nhoz no muôx phênhv sâu  tâu txix 100 tsov đeiv tror zar sâuv. Zơưv Lê Văn Thể, giám đốc tsêr meir tsiv uô hmôngr kok ntông Hướng Hóa-Quảng Trị heik pâuz:

“Têx kok ntông tâu chos hâur thax tsav no, khơưz sâu tâu nju thiêz jov uô hmôngr cux lok six jông, tâu tsôngv kruô hâur têz qơưk thiêz đrâuv luôs 2 chas thax tsav nhiêv zuôr txos, muôx suôz bê to chiê muôs tâu jông têx xiv huv no. Cur pov luôs hâux lưv no uô tâu lok six jông, xav kror đruôz đraz Quảng Trị sâu tâu txix 16-20 tênhr kok”.

Têx cà phê thiêz kok ntông tưz khav tinhv tâu suôz bê to. Nhoz chor thax tsav trung du thiêz tox siêz ntus đriv Quảng Trị tsênhv muôx nzir txir tsơưz thiêz cxuô zav yuôx đrox njuôz thiêz. Đros trâu muôx cxuô zav tsoz chos no tưz yênhx têx xiv huv kôngz nuv sâu tâu nju, muôs tâu gri. Lơưr ngênhx kôngz nuv thôngz sâu, Quảng Trị muôx nhos iz cxênhz zav yuôx đrox tsuôs nhiêk txơưr nhiêk tsi siz thôngx li: Ciêv fix, suôz câur, yuôx zêx, kriêr đax, kriêr nox…. Trơưk li pos Mai Thị Thủy, công ty tsiv uô yuôx đrox njuôz Định Sơn-Quảng Trị:

“Pêz thax tsav chos têx yuôx đrox njuôz zos qơư hur jông, tsi muôx têx yuôx tsuôs tuô đrox, caz hmoz uz no, pêz zôngv têx yuôx jông thiêz hur xưz”.

Cux iz zav li cxuô thax tsav tox siêz txơưr đuô, Quảng Trị muôx tsi tsơưs kôngz nuv muôx grik kinh tế siêz, jông huôv tsar chos ntâu zav kôngz, têx yuôx đrox njuôz, paz muôz hâu cêr trâu tsôngv pêx xênhv uô nox thiêz gra siêz phênhv sâu. Taz sik, lơưr chor nênhs nhênhz chơưv, chiê ziv hnuz ziv huôv tsar tâu ntâu zav kôngz jông, chiê sơưr tsav txênhz đros luôs chas thax tsav têx kôngz lôngk, huôv tsar uô truôx chor kôngz jông nhoz tox siêz, cxuô sở, ngênhx, ntơưv qơư thiêz lênhx nênhs tsiv uô tsuv uô tâu trơưk li iz cxiê cui tinhv tsênhv tsênhz. Pos Nguyễn Thị Thu, Giám đốc xar tơưv, cxiv tsa cxix luôs kôngz nuv truôx MEVI heik:

“Li ntơư, nhoz no muôx 2 kro, co zos lơưr tsi tâu muôx txâuk pênhr jos mak tsưr ziv, pêz tsuv uô tâu iz zav uô ntêx trâu lơưr seiz, cơưv shâuv uô trơưk hâur uô zuk têx kôngz. Tiv 2 zos dưv anr tsuv chêx tsôngk trâu tsơưr lươngv kriê têx txux chi tsưr ziv uô nuv, taz sik tsuv qir uô lơưr tsôngv box li zoz qơưx tsênhv tsênhz thiêz kriê pêx xênhv uô, muôx têx zos cơưv shâuv, uô trơưk ciês ntơưv chênhr têx qơư tưz uô tâu yênhx côngz, co zos kror muôx têx paz tâu pêx xênhv, zos tsi li ntơư mak zuôr paz tsi tâu”.

Muôx têx heik, chiv xênhz đrox tsuôs, thax tsav Quảng Trị jông huôv tsar uô kôngz lôngk. Txơưv têx liêx têz tsi ntâu, taz sik chor hax huv kôngz nuv muôx ntâu tsar zav. Chiê gra siêz gri têx kôngz nuv, lar heik zos thax tsav tox siêz, têx lênhx pêx xênhv tsênhv buôk ti thiêz cxiv uô suôz bê trâu têx xiv huv lơưr têx zav nox kaz. Têx uô tâu co chênhr zos suôv qơư no muôx đêx ar jông huôv tsar uô nox./.

(VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)