Tsoz tsax njuôz AP1- Tsôngv box nôngx mênhx Cao Bằng li tsưr ziv yiêz hâur huôv tsar cêr uô nox

Chuôz zis niêv lâuk Vương Kiều Thư, nhoz jos Hồng Sơn, xã Vân Trình, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng zos iz hâur têx ziv chuôz zis xuz thơưx truôx siez hlôngr mênhv chêx chos kok ntông, chos poz cưk tsi jông chiê chos tsoz tsax njuôz. Niêv lâuk Thư puz pâuz: No zos tsoz nôngz tsax njuôz tưz tâu Bộ kôngz nuv thiêz huôv tsar nôngx cxênhz tso chei chos đêz đar sâuv tas nro têz qơưk. Viv huv đros thiêz ar têz, qiv hơưv; tâu HTX muôv muôs thiêz jix vuv Thành Công (huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng) cam kết sâu zuôr xiv huv, paz txưv nôngz tsoz chos, qir zuôv, tsưr ziv tsoz phưz....viv li tsoz tsax njuôz huôv tsar jông, tsiv grê kinh têr siêz đuô 3-4 jiês pir đros tsoz poz cưk, kok ntông: “ Cur chuôz zis chos tâu 3 hecta, thâuv sâu jiês iz cur chuôz zis sâu tâu 300 ntâu cir tơưr tsax kror iz hecta, xiv huv tơưr tsax tâu zuôr zuôr đros grê 35 cxênhz đeiv iz cir viv li chiv no cur chuôz zis sâu tau 40 tsov đeiv ntâu. Tsoz chos no iz shông sâu tâu 4,5 jiês, pir đros thiêz chos poz cưk, chos blêx mak chos tsax njuôz sâu tâu siêz đuô 4 jiês, chos tsax njuôz tsi pôngz côngz uô ar, uô đrox chiv xuz thơux, têx chiv tov kaz mak zuôr uô tsơưk đuô zuk tsuôk zuôv qir thiêz tos txos six hơưv sâu xưz”.

          Tsax njuôz mak chos sâuv ar têz tưs cux tâu, tsi zuôr tsoz phưz ntâu thiêz iz jiês chos sâu tâu hâur 10 shông, iz shông sâu 4-6 jiês; tsơưs trâus caz hmoz uô hiêv viv li tsi zuôr zôngv yuôx por vêv đrox tsuôk  li têx tsoz chos txơưr. Tix lâuk Nông Minh Thuận, Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX muôv muôs thiêz jix vuv Thành Công- taz viv xuz thơux chox tsoz trax njuôz AP1 lok chos siv ntơưv tỉnh Cao Bằng puz pâuz: HTX sik côngv đros HTX jôngr nuv Tiên Thành chos siv muôx nhos 20 hecta, phênhv ntâu nhoz huyện Thạch An thiêz huyện Quảng Hòa. Njuôs xav iz hecta zuôr sâu liv tâu muôx nhos 80-100 tsov đeiv iz shông đhâu thâuv tưz yưx tas têx pênhr yưv uô:“Cur pov têx tỉnh txơưr krêz uô trâur nuv chos trax njuôz chox lok chêx cuk kinh têr lok six siêz, pov nhoz zuk tiv phaz muôx ar têz ntâu viv li cur muk cơưv shâuv thiêz lok heik 3 lênhx nênhs yênhx lix HTX chiê chox tsax njuôz lok chos ntơưv zuk tiv phaz”.

          Tsi taz chox lok liv zix kinh têr, tsax njuôz tsênhv paz hôx phưx ar têz lok six jông. Thâuv sâu tas chor tơưr, chor car thiêz blôngx zuôr tâu por hâur ar uô qir zuôv; blôngx tsax njuôz tsênhv uô tâu zav nox puz tsiêx cxu, car tsax cux zôngv tâu chiê chos ndêz....Thiêz tsoz tsax njuôz tsênhv tâu chos ntơưv iz cxiê tỉnh li Thanh Hóa, Hòa Bình, Phú Thọ, Sơn La, Tuyên Quang, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Cao Bằng...Zơưv Đinh Quang Vũ, Chủ tịch UB xã Tiên Thành, huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng puz pâuz: Hâux lưv sik côngv chos thiêz tsiv uô đros tập đoàn lox thiêz tâu sơưv têx chính sách tsov cưv paz pox nhuôs tso siêz đuô krêz đar mênhv chêx chos tsax njuôz: “Pêz tưz truôx siêz chox trax njuôz AP1 lok chos sâuv thax tsav xã. Nhiv no muôx muôx nhos 10 ziv chuôz zis chos sâuv 1,5 hecta. Têx ziv chos uô ntêx tsoz chos nhiv no tsênhv tuôx jông, viv li pox nhuôs hâur jos cux tsov cưv nriêr pâuz thiêz uô lơưr. Njuôs xav tas shông 2022 pêz zuôr chos muôx nhos 20 hecta tsoz tsax njuôz sâuv thax tsav xã Tiên Thành”.

          Tsoz tsax njuôz AP1 muôx pênhr yưv uô tsơus, tsưr ziv tsoz phưz zôngx ziv, chêx cuk kinh têr siêz thiêz taz por sâu zuôr xiv huv lêx ntêr zuôr zos tsoz chos paz chox lok chêx cuk kinh têr siêz, paz pox nhuôs tox siêz heik cxuô thiêz pox nhuôk ntus đriv Cao Bằng heik taz hla đhâu tâu cêr pluôk truôx vênhs./.

(VOVTB-Txâur Vax cxeik nhênhv)

Phênhv: Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz

Chi hội tsar nôngx mênhx muôx tsưr ziv chos jâuz krưr muôs trâu tsêr muôs huv Big C

Por Xênhv Lâux, xênhz shông 1995, Chi hội tsar Chi hội nôngx mênhx jok Bó Nhàng 2, xã Vân Hồ, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La zos tsov iêr chi cax lok huôv tsar uô nox uô hâuk coz hâur jok, hâur xã. Por xênhz thiêz hloz lox hâur iz ziv chuôz zis uô liêx têz. Txix thâuv tsênhv zos shux xênhz cxênhx 3, Por tưz tâu chor cưk kriê ntơưr heik kriê lok têx yuôx tsôngv box Hmôngz nhoz tox siêz khênhr zôngv chiê tsuôs tuô đrox, tuô caz hmoz li têx tsi jông, uô ruôr hiêv txos lênhx nênhs đal jos, tênhx qơư hâur uô blêx, poz cưk. Ndo njôngr chor cưk kriê têx lul heik, đhâu thâuv cơưv tas ntơưr cxênhx 3, Por quyết tinhv tsi uô trơưk têx lâul tsưr ziv khưr uô liêx têz, nzaz nzơưv têx jông ntơưv qơư, Por tưz xeir chos jâuz krưr chiê uô bluô nux sâuv chênhr zuk li qơư nhoz.

Shông 2017, txix canr bôv Hội nôngx mênhx yax kriê, vênhv tôngv, Por cxaz chuôz Tổ hợp tác jâuz truôx tuk jok Bó Nhàng 2. Thiêz cux chênhr cxaz uô li co tưz paz Por uô tâu trơưk zuk tsưr ziv, siêz xar.

Đros uô têx jâuz truôx tuk, Por thiêz chor nênhs sik đros uô jâuz li heik sâuv têx têz jâuz tưz tâu muôz ntơưr côngk nhav VietGAP; iz chas co tâu canr bôv Hội Nôngx mênhx, cxiz kôngz kriê tsưr ziv chos, tu. Têx jâuz đhâu thâuv đê sâu tâu Tổ hợp tác thiêz canr bôv paz zok nriêr qơư sâu zuôr, muôs trâu ciêz đrôngs. Por Xênhv Lâux heik: Por qir chos jâuz krưr txix shông 2017 lok. Nhiv no, Por tsênhv chos têx jâuz krưr hâur 2 cxênhz xưv phaz liêx têz, muôx nhos 5 cxênhz tsoz. Por uô jông trơưk chor canr bôv tsưr ziv kriê lok chos jâuz truôx tuk, viv li têx jâuz krưr thâuv tưs tưz hloz lox lok six jông.

Tsưr ziv chos jâuz truôx tuk, hur jông chiê muôs trâu tsêr muôs huv Big C, Por heik pâuz: Xar muôs tâu têx jâuz krưr trâu tsêr muôs huv Big C, thâuv chos thiêz tu mak tsi tâu tsuôs têx yuôx tuô đrox, tsuv đoz nthuô tas nro. Iz chas ntơư, uô ar chos, zuôv qir, phax tuô caz hmoz tsuv uô trơưk cui tinhv. Por heik pâuz nzir: Thâuv ntêx chos blêx, iz shông nhiv kruôr sâu tâu nhos 10 tsov đeiv, taz sik iz txix thâuv hlôngr chos jâuz krưr lơưr cui tinhv VietGAP, lar heik zos chos jâuz krưr tsi trơưk cheix, tsuôk pôngz nhos 5 luz hlik xưz, tưz muôx jâuz muôs, sâu tâu yênhx puô tsov đeiv. Por heik: Xuz thơưx tsuv xeir zuôr têx zuz jâuz jông tưz muôx iz hlik ntơư lok chos. Đhâu co, qir uô ar, muôz huk uô yênhx hax, khơưz kror chos, iz tsoz chos đêz iz tsoz iz đok ntâu. Uô ntêx thâuv zuôr chos, Por muôz têx qir tsiêx cxu tưz tâu vâuv tsês zuôv puô uô ntêx. Đhâu chos tas tâu 20 hnuz, zuôv qir đạm trâu, iz luz hlik tov kaz zôngv qir NPK; muôx nhos 15 hnuz txuôk lơưr co, mak zuôv têx qir Việt Nhật. Tsưv ziv, hâur 3 jiês zuôv qir li heik sâuv, iz luz hâur jâuz tsuôk tso iz mê nhuôv điêr qir xưz.

Đros trâu co, tsuv zưs đêx cxix cxuô trâu jâuz krưr. Zos têx hnuz yar ntux, 3 hnuz zưs iz jiês thâuv 4 six zuôr tsâuk ntux ntơư, zos têx hnuz muôx ntux nas mak tsi zưs. Lok sâuv tsưr ziv phax tuô caz hmoz uô ruôr hiêv, đhâu thâuv chos tas muôx 5 hnuz, tsuôs yuôx tuô lov caz hmoz tâu tso chei sir zôngv co trâu. Zos muôx caz tho nox, mak 5 hnuz txuôk lơưr ntơư tror tsuôs iz jiês nzir thiêz. Zos tsi muôx caz, iz hlik tov kaz li tror tsuôs trâu. Taz sik uô ntêx thâuv zuôr sâu đê têx jâuz krưr, zos tsuôs yuôx tsuv tsuôs txix 15-20 hnuz li tâu sâu đê.

Nhoz Bó Nhàng 2, jâuz krưr muôx têx jông chos hâur niêx shôn. Taz sik, chiê tâu gri, Por uô thiêz chos chiv tsi trơưk cheix (thâuv hli 6 txos tas hli 11). Gri muôs chiv jâuz no txix 10 cxênhz đeiv iz cir tror zar sâuv; iz shông, Por muôs hâur ciêz đrôngs muôx 15 tênhr ntâu jâuz krưr; đros thiêz xav kror đruôz đraz gri muôs 7 cxênhz đeiv iz cir, sâu tâu 100 tsov đeiv ntâu nhiêx.

Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no tsuôk muôx li no xưz. Phênhv no zos Đeix nta suôz Việt Nam nhoz iz suôv faz Tây Bắc hux jos đros Tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưk uô./.

(Lầu Chia biên soạn–Riê Lâux cxeik, nhênhv)