Cheix ntux yiêz sor si nhoz têx luz tsêr niêv côngv siêz ntơưv ntus đriv Sông Mã

Tsênhv max thâux gra têx xuôz jêz, xi măng sir jos đros uô cov tiêr luz tsêr yiêz, taz sik chor nênhs hâur zơưv Vì Văn Luông, heir nênhs Poz Thơưx nhoz jok Pá Công, xã Huổi Một, huyện Sông Mã (Sơn La) chuôz zis chuôs li lênhx tưs cux tsiv pov gênhk, mak shir phaz luk sir jos siz paz uô têx nuv viv tưz zuôr muôx tsêr yiêz nhoz. Chuôz zis muôx 3 fax, 7 lênhx nênhs nhoz uô cê taz sik tsuôk muôx 2 lênhx nênhs lês uô têx hâux lưv uz no xưz, phênhv ntâu zos lâul nênhs thiêz têx nhuôv zâu, chênhr viv li, txơưv sir jos khưr uô bâuv tưs cux hla tsi tâu đhâu chuôz zis pluôs, xar cov muôx iz luz tsêr khor truôx đros luôs lưv tus nhoz lok cux uô tsi tâuk.

Shông 2021, tâu têx tsưr tsix đoanx thêv hâur huyện, xã paz max cxiv uô iz luz tsêr chiê nhoz, 7 lênhx nênhs hâur chuôz zis lok six jông siêz, shông yiêz no lênhx tưs cux shir phaz đuô. Xar cov muôx iz luz tsêr khor truôx trâu têx tuz nhuôs nhoz, nhiv no tưz muôx tsênhz tiês. Ntơưv jiês choz zok tsêr niêv côngv siêz trâu chuôz zis pluôs zos huyện, xã  nhiv kruôr uô no, niêv lâul Lò Thị Liên, heir nênhs Poz Ziz nhoz jok Nà Hạ, xã Huổi Một cux shir phaz heik:“Cur 2 niêv tuz tsi muôx qơư khov vav, luz nênhx lok six txov nhêv, tâu cxuô cấp paz max uô iz luz tsêr trâu ưz nhoz. Cur uô tsâus lok six ntâu trâu têx hâu nov, tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk”.

Đros trâu zơưv Luông thiêz niêv lâul Liên chuôz zis, 10 ziv chuôz zis txơưr đuô nhoz Huổi Một shông no cux tâu nhoz hâur têx luz tsêr niêv côngv siêz sor si. Lơưr puôr lênhx zos têx chuôz zis pluôs, chuôz zis muôx lênhx nênhs trâul sêv khiz luz chêr, lok sik chuôz zis tsi muôx qơư khov vav, luz nênhx txov nhêv…. Zơưv Cuôv Xênhv Lâux, Phưv Chủ tịch Ủy ban xã Huổi Một heik pâuz:“Xã tưz sir jos yax kriê, heik tsôngv niêv txir lax pêx xênhv sơưr đơưk sik thôngx siêz, siz chos paz nhiêx txiêx, hnuz côngz; hu zâuv têx lênhx nênhs siêz jông thiêz chor canr bôv, công chức li pêz sik đros paz max, xav hur si chor nhiêx sơưr đơưk paz li heik sâuv hâur shông 2021 tâu xar muôx 200 tsov đeiv. Shông 2022 zuôr đas cir trâu huyện, tror paz uô 10 luz tsêr trâu têx chuôz zis pluôs thiêz”.

Sông Mã zos huyện ntus đriv, txov nhêv, iz hâur têx huyện pluôs yax hâur têz qơưk trơưk li Chính phủ Nghị quyết 30a. Txơưv kinh tế tsênhv txov nhêv, taz sik tsôngv pêx xênhv cxuô heir nênhs Poz Ziz, Hmôngz, Poz Thơưx, Lol Tsuôk….uô nênhx nhoz uô cê, thâuv tưs tưz sik thôngx siêz, siz hluz siz paz, sik đros huôv tsar uô nox, cxuz cêr yeiz pluôs. Zơưv Nguyễn Đình Lâm, Tsar Phongx Lox tôngv-Xaz pênhz thiêz Xã hội huyện heik pâuz, phôngz yaox paz têx chuôz zis uô tsêr nhoz txix thâuv tỉnh, huyện phuôx tôngv, fuô uô tưz tâu ntâu tsưr tsix đoanx thêv thiêz chôngz lênhx ntâu tus niêv txir lax pêx xênhv hâur thax tsav jông siêz, thôngx ziv đros. Khov co, hâur shông 2021, tsaz yênhx paz uô tsêr nhoz trâu têx chuôz zis pluôs tưz uô tâu trơưk tsưr ziv xar: “Hâur six hơưv fuô uô, huyện tưz chox kriê txos trâu yênhx xã, yênhx lix Ban chox kriê hâur xã, muôx phênhz côngz tsênhv tsênhz trâu têx lênhx nênhs hâur Ban chox kriê, iz lênhs seiz car iz luz tsêr. Txix ntơư, têx luôs hâux lưv uô cux uô tâu zôngx ziv. Iz zav li shông 2021, tsưr ziv zos paz max 250 chuôz zis txov nhêv uô vax tsêr nhoz, taz sik tưz uô tâu 255 luz tsêr, đhâu tsưr ziv tso tơưv”.

Trơưk li zơưv Nguyễn Chí Chung, Phưv Chủ tịch Ủy ban huyện Sông Mã, đhâu qênhz shuôs, hâur hur si 10.700 ntâu chuôz zis pluôs hâur huyện, tsênhv yuôr zuôr xar 800 chuôz zis cux lav uô nênhx nhoz hâur têx luz tsêr đaz tuôs, kâus kêz jik. Huyện tsưr ziv zos tas shông 2023, zuôr paz uô cov tâu têx luz tsêr khor truôx trâu têx chuôz zis pluôs co nhoz:“Nhiv no huyện cux tsi tâu muôx chor nhiêx txiêx têz qơưk muôz paz uô tsêr nhoz trâu têx chuôz zis pluôs. Huyện xav tinhv, zuôr tror hu zâuv tsôngv cưr tix nênhx tsa sơưr đơưk, đros trâu têx tsưr tsix đoanx thêv sik đros paz hnuz côngz chiê uô tsêr nhoz trâu têx chuôz zis pluôs. Đhâu uô tiêr iz luz tsêr mak tsuv taz por khor truôx trơưk li Chính phủ cui tinhv”.

Iz cheix ntux yiêz gra đros trâu têx cêr shir phaz, chiê siêz lok ntâu kror jông hâur luz nênhx. Đros thiêz tsôngv box cxuô heir nênhs nhoz ntus đriv Sông Mã, Sơn La, têx luz tsêr niêv côngv siêz tâu choz trâu chor chuôz zis pluôs, tsênhv tsênhv zos zav huv muôx liv thiêz jông paz têx chuôz zis pluôs nhoz thax tsav qơư no muôx nzir cêr shir phaz, tso siêz đros luôs lưv tus uô nox uô hnar, cxuz cêr yeiz pluôs thiêz cxiv tsa têz qơưk ziv hnuz ziv truôx, huôv tsar jông đuô./.

(Thu Thùy, Thào Ly-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Têx muôx yưv thiez tsưr ziv phax tar moz đôngx nyar trâu nhux tưv

1. Moz đôngs nyar:

Moz đôngx nyar nhux tưv zos zav moz tiv caz moz uô siz cik moz uô trâu chor nyar đôngs thiêz lok nyar nhoz cxuô kror sâuv nhux tưv luz chêr. Caz moz gas hâur chor nyar uô trâu chor nyar moz vôngk.

Moz muôx yưv nhoz cxuô qơư, taz sik tsik so njiz trâus hâur chêix ntux nas txix hli 4 txos hli 10 thiêz đhâu chêix ntux nas chuô đêx ngaz cuôr, thâuv qiv hơưv nông thiêz thâuv hlôngr chêix qiv hơưv sik hlôngr sêi, tsiêx cxu đas jos trâus txo grêk. Caz moz cik đhâu têx jâuz nox lo tâu caz moz lok sik đhâu cêr uô pa. Chor nhux tưv trâus moz ntâu thiêz hnhar đuô chor nhux đas thiêz chor nhux tưv zâu tsênhv nox mik mak trâus moz tsơưs đuô chor nhux tưv lox; chor nhux tưv muôx 2-3 shông mak zôngx ziv trâus moz đuô chor nhux tưv lâul.

Nhạc cắt

2. Têx moz ơưk  pov muôx yưv:

- Moz zuôr huôv xênhz sêi: Hâur paz nhux tưv muôx têx tuk chiê li lok six hênhr lok sik vưv, pư ntos thiêz trâus tuôs.

- Cuz muôx 40-41 tưv, gênhk, tsik jov jâuz; Tsav plaz jâuz; têx tơưr grêix liêz đhâu co hlôngr trâu xiêr đuz; lok cuô muôs, cuô njưs; O vôngk luz tâuz hâu, lax uô pa, hlêr blêis, shaz chax đaz ntêr chiê uô pa, lok ntâu kâuz ndâus.

Nhạc cắt

3. Phax phôngz moz ơưk:

- Vêv xênhz tsêr guôx: Tu zus cov jông paz trâu chor nhux tưv muôx đas jos; Cêv kuôk chor nhux tưv nhiv kruôr zuôr lok zus tsơưs tiv zix 10 hnuz; Tsik so qêz suô uô vêv xênhz têx tsêr guôx; Sâu têx qir chor muk vâuv, têx vuôz tsuôz chox muk hlơưr por tsês.

- Thâuv muôx yưv moz huôv xênhz: Cêv kuôk ciês chor nhux, tưv trâus moz chiê chơưv kho, vêv xênhz tsuôs yuôx tuô lov caz moz têx tsêr guôx, tsik nox grêix chor nhux, tưv trâus tuôx tiv caz moz.

- Cxax yuôx vắc xin phax moz: Cxax yuôx phax moz 6 luz  hli iz jiês. Yuôx mak cxax trơưk chor nênhs uô li kruôz kriê.

4. Kho moz ơưk:

Sêiz shuôk jông cov pov tâu moz nzor thiêz chơưv kho txix yuôx kháng sinh cov huv đros, zôngv đros têx yuôx paz đas jos mak thiêx zuôr kho tâu jông moz./.

(KT-Lik Thox cxêik nhênhv)