Sir jos hla đhâu phiv liv, tsôngv pêx xênhv Sơn La huôv tsar uô nox tâu trơưk tsưr ziv, siêz xar

Suôz cưr cxiêx Poz Ziz, heik lul jov jêv ntưk hâur zơưv Lường Văn Tiêng, nhoz xã Chiềng Cọ, TP Sơn La đeiv têz tuôx, lênhx tưs hnor cux shir phaz, tsi ndo no njiv, sir jos sâu đê têx txir cà phê siêr liêz. Đhâu ntâu hnuz nhôngs sir jos chos thiêz tu jông, uô lơưr têx tsưr ziv yiêz, tsôngv pêx xênhv tưz uô tâu trơưk siêz xar, shông no cà phê tâu cheix, tsi yuô tâu gri taz sik muôx qơư zuôr truôx tuk đuô. Zơưv Tiêng heik:“Cur chuôz zis  chos cà phê txix shông 1992 lok. Shir phaz shông no cà phê txi ndư, gri cux siêz mê njik pir li cxiê shông. Ciês cur chuôz zis shông no muôx iz ha, sâu đê tâu 10 tơưv tênhr, zos tâu gri iz zav li thâuv ntu chor txir nhiv kruôr siêr 10 cxênhz đeiv iz cir mak muôx têx cux zuôr tâu nhos 100 tsov đeiv iz shông”.

 Chiê gra siêz gri têx xiv huv cà phê Sơn La, tsôngv box tưz qir yênhx lix HTX, sik đros tsiv uô. Pos Cầm Thị Mòn, Giám đốc HTX Aratay Coffee Sơn La heik pâuz, 14 lênhx thành viên thiêz 300 ntâu chuôz zis pêx xênhv sik đros uô tưz sir jos tsiv uô chor cà phê kaz, muôx tsơưr lươngv; uô tâu ntâu têx xiv huv tâu chôngz lênhx ntâu tus nhiêv zuôr txos, tax tỉnh Sơn La côngk nhav zos xiv huv hur jông OCOP:“Thâuv ntêx tsi tâu yênhx lix HTX, cur chos cà phê, sâu đê thiêz tsiv uô lơưr têx tsưr ziv kuz...., viv li sâu đê tsi tâu nju, muôs tsi yuô tâu gri. Txix thâuv HTX chos thiêz tsiv uô cà phê kaz, HTX tsưr ziv tsiv uô muôx qơư, chuôz zênhx jông sâu đê têx txir nhôngk mak pêz chiê lơưr sâu đê 100% têx txir siêr thiêz tsar ndê gri trâu chor chuôz zis co”.

            HTX Mé Lếch, huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La li 150 ntâu ha txir na tâu pêx xênhv tiz jông tu trơưk cui tinhv, tsưr ziv kriê chiê shông zuôr txos txi txir ndư. Zơưv Nguyễn Hữu Tứ, Giám đốc HTX Mé Lếch heik pâuz:  “Tsoz txir na zos tsoz chos phiv liv chos thiêz tu cơưk viv li HTX tưz uô lơưr têx tsưr ziv yiêz, lar heik zos tu jông trơưk têx tsưr ziv kriê thiêz zưs đêx hur si. Uô lơưr li heik co sâuv iz ha zos HTX yưv pênhr tas muôx 110-120 tsov đeiv nhiêx. HTX cux txuôk đros têx công ty, ciêz đrôngs chiê paz pêx xênhv muôs têx xiv huv txir ntông”.

          Đros thiêz 84 cxênhz ntâu ha tsoz chos nox txir, shông 2023 sâu đê tâu 450 cxênhz ntâu tênhr, tsar ndê 28% pir li shông 2022. Hâux lưv sâu zuôr, muôs têx kôngz shông no tror njiz trâul ntâu phiv liv, viv nhiêx sê muôs trâu chor ciêz đrôngs châu Âu thiêz Hoa Kỳ siêz; tsi muôx doanh nghiệp muôx pênhr xưv muôs têx hax huv trâu luôs 2 chas têz qơưk viv li phênhv ntâu tsuôk zos piêr kriê xưz. Ciêz đrôngs sâu zuôr têx hax huv phênhv ntâu zos Trung Quốc, tsênhv thâuv co ho uô đrux ntov têx cui tinhv lok zuôr muôs kôngz nuv. Zơưv Nguyễn Văn Bắc, Giám đốc Sở Công thương tỉnh Sơn La heik pâuz: “Tỉnh Sơn La cux tưz hux jos đros Bộ Công thương li Cục muôv muôs điện tử thiêz kinh tế sôr, cxuô taz viv muôv muôs điện tử tsưr tsix têx lớp cơưv shâuv txux chi tsưr ziv, paz max doanh nghiệp, HTX, têx qơư tsiv uô, pêx xênhv gra siêz tsưr ziv piêr kriê, muôs xiv huv sâuv điện tử. Tỉnh cux tưz cxaz chuôz hội ciêz ASEAN Trung Quốc jiês tiv 23 ntơưv TP Nam Ninh, Quảng Tây, Trung Quốc, iz hâur têx xor xưv cxiz muôv muôs lox yax hâur shông tâu tsưr tsix ntơưv Trung Quốc”.

Sir jos hla đhâu iz shông muôx ntâu phiv liv, uô kôngz lôngk trơưk têk, sâu tâu nju, tsôngv pêx xênhv Sơn La ziv truôx siêz đuô zuôr sir jos khưr huôv tsar uô nox chiê uô tâu ntâu đuô, qir txix têx hnuz hâur shôngk shông yiêz./.

Thanh Thủy-Riê Lâux cxeik, nhênhv

Phàn A Páo uô bluô nux txix tu zus njêl đêx txiêk

Tix lâus Phàn A Páo, nhoz xar Hồ Thầu, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu zos iz lênhx hluôk nênhx mênhx cxưx Cho muôx siêz xar sir jos uô bluô nux txix tu zus njêl đêx txiêk. Niêv txir trâus tuôs nzor, luz nênhx txov nhêv, tsuôk zos khov trâu chor liêx, cơưv tas lớp 9 Páo tsuv so ntơưr nhoz tsêr khưr uô nox chiê txoz cxơưx trâu luz nênhx.

Cux xưk li chôngz lênhx hluôk nênhs txơưr đuô, yênhx hnuz Phàn A Páo muk uô liêx têz, luz nênhx cux tsik muôx đaz tsi hlo. Zênhx zos nênhs gruôs, sir jos, car xar, car uô, txơưx xar tơưv, lênhx hluôk nênhs no tsik so sir jos nriêr tsưr ziv uô nox cov hla đhâu tâu yêiz pluôs. Pov ntơưv zuk thax tsav qơư nhoz muôx chor đêx nyiêz hur, huv đros trâu tu zus chor njêl đêx txiêk viv li Páo tưz muk nriêr pauz, cơưv shâuv tsưr ziv tu zus chor njêl no ntơưv thị xar Sa Pa, Lào Cai. Cơưv tâu tsưr ziv tu zus njêl, đhâu chor tsưr six xar hôiv, Phàn A Páo tưz kir txêik nhiêx txiêx hâur têx zênhx hangx zuôr nhiêx liv kik chiê kriz uô tu zus têx njêl hồi:“Zuk tsênhv hluôk, viv li tưz cuêz tênhv  chox chor njêl hôiv no lok tu zus cux pov tâu tiêk zuk luz nênhx cux huôv tsar đuô lơưv, luz nênhx cux muôx đuô tsik yuô txov nhêv li thâuv ntêx lơưv”.

Shông 2018, thôngz đhâu Đoanx hluôk nênhs xar, Phàn A Páo tưz tâu txêik chor pênhr nhiêx paz trâu chor hluôk nênhs huôv tsar uô nox hâur zênhx hangx Tsênhv chêi xar hôiv, đros chor nênhs cxênhz jê têx nhiêx muôz kir txêik paz nzir, tix lâus tưz piz tu zus chor njêl no. Taz sik thâuv uô pak đêx zus njêl mak thiêx pov njiz ntâu kror phiv liv tiv thax tsav nxaz tox, cux lok six lax cxiv uô têx pak đêx zus njêl no. Đhâu njuôk xav Páo tưz ntiêr mêir câuk ar khơưz têx luz pak đêx zâu, muôz tax thêir vor thiêz tso njêl chiêz zus.

Ntu xuz thơưx, tiv tsik tâu muôx tsưr ziv tu zus chor njêl no uô trâu njêl tsik so trâus moz thiêz trâus tuôs. Shông 2019 thâuv chor njêl piz jông sâu muôs fâuv xuz thơưx chêk hmôngr tsik jông, luz trôngz nhoz saz kâuv pak njêl trâus poz uô trâu chor đêx nro, tsik muôx đêx hur ntưk lok hâur chor pak đêx uô trâu 2/3 chor njêl trâus tuôs. Tsik pôngz siêz, Phàn A Páo tror muôz luz tsêr zuk tsênhv nhoz chiê xav gri kir txêik nhiêx hâur zênhx hangx. Đros têx tsưr ziv, txux chi muôx tâu hâur tu zus njêl, đros co zos đhâu thâuv caz moz Covid-19 tâu tir tar, kinh têr tror tâu khưx phưx, gri muôs chor njêl hồi ziv hnuz ziv ndê siêz. Tix lâus Phàn A Páo hêik:“Zuk vax tsêr nhoz jê đêx mak cux cơưv shâuv nzir thiêz kriz đar tu zus njêl đêx txiêk. Iz shông cur cux sâu tâu lok xar muôx 1 tiv đêiv. Nhiv no cur cux yưv pênhr chiê kriz đar tuz zus nzir chor njêl no”.

Đros thax tsav tu zus đar muôx 5.000 thiêr ndis liêx, têz tâu niêv txir tsês chiê lok, Phàn A Páo tuz muôz hlôngr chiê chos txir lưk kâuz hmaz, chos kok tsơưz thiêz ntiêr oz lênhx nênhs ntơưv thax tsav qơư đros uô, đros nhiêx hli xar muôx 5 triệu đêiv iz lênhx nênhs iz hli.

Tưz tsik zos sir jos huôv tsar kinh têr ziv chuôz zis, tix lâus Páo tsênhv sir jos cxaz chuôz trâu chor huôx tôngv xar hôiv ntơưv thax tsav qơư, sir jos paz trâu chor hluôk nênhs, ziv chuôz zis luz nênhx txov nhêv hâur jok, hâur xar lok pênhr, nôngz njêl, sik thav lok têx chênhz zênhv, tsưr ziv tu zus njêl chiê sik đros huôv tsar kinh têr. Niêv tix Phàn Mẩy Lảy, Bí thư Đoàn xar Hồ Thầu, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu puz pâuz:“Đros lênhx hluôk nênhs Phàn A Páo tưz sir jos huôv tsar uô kinh têr, tiv zix hâur 2 shông tror lok no tưz kriz đar thiêz huôv tsar uô tsưr ziv tu zus njêl đêx txiêk paz muôx tâu phênhv sâu xar muôx 1 tiv đêiv iz shông thiêz tưz paz muôx hâux lưv uô trâu pêx xênhv ntơưv thax tsav qơư. Ntu zuôr txos pêz zuôr sir jos kriz uô nzir tsưr ziv uô nox no”.

Khov sir jos huôv tsar uô nox thiêz tu zus chor njêl đêx txiêk tâu truôx jông, nhiv no Phàn A Páo tưz zos yênhx ziv chuôz zis bluô nux hâur jok, zos yênhx lênhx nênhs trâu cxênhx hluôk cơưv shâuv thiê uô trơưk chiê uô bluô nux ciês ntơưv zuk qơư nhoz./.

Nguyễn Thủy-Lik Thox cxêik nhênhv