Jax sâu thưr 3.11.10.2016:

TSÔNGV BOX PLUÔS CHOS POZ CƯK NHOZ SƠN LA: SÂU TSI TÂU LIV

          Chuôz zis xuz thơưx mak pêz njiz thâuv tuôx jos Nà Nhụng, xã Phiềng Pằn, huyện Mai Sơn, Sơn La zos niêv lâuk Lò Thị Pản. 5 shông choz ar trâu tsưr yưv pênhr, niêv lâuk Pản li chuôz zis tsuôk yuôr 1 hecta ar chos poz cưk thiêz mê njik liêx. Luz nênhx txov nhêv yênhx shông, chuôz zis tsi muôx tul tsi tsiv grê. Niêv lâuk puz pâuz: 5 shông tov ntêx, niêv lâuk tul txir mul kêr txeik nôngz, qir zuôv chiê chos poz cưk. Tsênhz mênhx phênhv nux grê zos hor ntau mak niêv lâuk tsi pâuz, tsuôk pâuz tiêk tsưr nux grê tuôx teix 70 tsov đeiv thâuv niêv lâuk tul txir tsi nhoz tsêr. Nhiêx tsi muôx, chuôz zênhx chuôz tas tsi muôx, tsi pâuz uô li chas, niêv lâuk tsuôk muôz 3 hecta ar chos poz cưk trâu lơưr hâur 8 shông chiê lơưr cxuôv phênhv nux grê. Niêv lâuk Pản puz pâuz:

          “ Tsưr puz txeik pênhr tuôx teix nhiêx txiêx. Pêz tsi muôx nhiêx viv li lơưr zuôr ar têz hâur 8 shông. Chuôz zis tsuôk yuôr 1 hecta ar chiê tsêz chos, phênhv sâu tsi tâu ntâu, viv li tsi txâuk nox”.

          Txeik chiê chos poz cưk thôngz đhâu tsưr ziv mul txeik nôngz thiêz qir zuôv, cxôngx shông 2011, zơưv Lò Văn Mầng, jos Nà Nhụng cux xưk li niêv lâuk Pản chuôz zis. Mul txeik nôngz poz cưk lol tsêz chos, txos thâuv sâu poz cưk mak tsi txâuk chiê thêv nux grê. Zơưv puz pâuz: Yưv pênhr chos 1 hecta poz cưk tsuv cxôngx 13 txos 15 tsov đeiv, 1 hecta sâu tâu 4,5 tênhr txos 5 tênhr. Grê poz cưk 2 cxênhz ntâu iz cir li nhiv no mak iz hecta poz cưk trâus pôngz pênhr cxôngx 2 txos 3 tsov đeiv, tsi tâu heik txos côngz lox tôngv hâur 2,3 luz hlik. Hâur co, zơưv cux xưk li pox nhuôs hâur jos, 100% zos mul txeik nôngz thiêz qir zuôv lol chos. Txeik 100 cir njiêz, tsuv thêv 1 tênhr poz cưk, zos tsi thêv tas mak xav liv cxôngx 2,5 txos 3% iz luz hlik. Tsi taz txeik chiê chos poz cưk , chuôz zis muôx ntênhs tuôs, ntênhs yôngz zơưv cux puôr lênhx mul txeik nhiêx lol uô. Nhiêx liv cux cxôngx 2 txos 3% iz luz hlik. Shông no tas txos shông tov kaz, nhiêx liv ziv chuôz zis chuôz ndê, chuôz zis muôx tul nhux cux muôz thêv tas. Txos nhiv no, tsênhv yuôr 130 tsov đeiv tsi tâu thêv. Zơưv Mầng heik:

          “ Cur tsênhr biv txeik hnaz trâu tul tuz, cur heik tsưr puz txeik pênhr paz cur uô ntêx tul buô 300 cir, lơưr muôz nhiêx txiêx trâu mul zuôr buô. Nux grê ntâu viv li iz shông cur tsuv thêv 18 tsov đeiv, txos shông 2021 thiêx li tas. Ar têz mak cur tsi muôz trâu lơưr, nôngz cur cux chiv chir mul zuôr, tsi txeik thiêz”.

          Xã Phiêng Pằn, huyện Mai Sơn, zos xã ntus đriv, muôx 19 jêx jos đros 1 cxênhz 552 ziv chuôz zis, hâur co mênhx cxưx Xinh Mun tsav 76%. Zos xã uô kôngz nuv tsav 97%, xã muôx txos 1.050 ziv chuôz zis pluôs. Zơưv Lù A Dủa, chủ tịch UB xã Phiêng Pằn puz pâuz: Qênhx shênhx puz ntiêr ar muôx cxôngx ntâu shông no, txos six hơưv no, tas nro têx ziv chuôz zis tưz muôx lênhx nênhs ntiêr ar zos 239 ziv nhoz 14 jos. Hâux lưv tsi tsêz chos mak tsôngv box puz ntiêr ar zos muôx ntâu lik zơưx. Tiv 1 zos yuôr lơưr li nux grê thêv tsi tâu, viv li puz ar trâu lơưr sir zôngv; tiv 2 zos ar têz nzâus, chos tsi muôx chêx cuk, tsi muôx pênhr tsêz chos; tiv 3 zos tiv chuôz zis tsi muôx lênhx nênhs uô lox tôngv... Taz sik, zơưv chủ tịch xã cux jênhv: tsôngv box nhoz têx xã tox siêz, tiv zix zos nhoz Nà Nhụng, qênhx shênhx puz txeik tưz yênhx phongz yaox. 100% chuôz zis hâur jos puôr lênhx txeik. Txeik tsi taz chiê chos poz cưk, blêx mak txeik uô ntênhs yôngz, zuôr chuôz zênhx hâur chuôz zis .... Chos poz cưk txos thâuv sâu tsi txâuk thêv nux grê, viv li pox nhuôs shông tưs cux yuôr luôk têx nux grê. Zơưv Lù A Dủa heik:

          “ Qênhx shênhx têx ziv chuôz zis puz ntiêr ar sâuv thax tsav xã muôx ntâu shông lơưv. Txos shông 2014, xã tưz pov cov huyện chiê chox kriê phongx kôngz nuv, phongx mênhx cxưx, công an, tài nguyên tênhx qơư... đros xã muôx tsưr ziv yax mông, cux xưk li tsưr ziv seiz shuôk qênhx shênhx têx ziv chuôz zis tâu txeik pênhr... Thâuv xã pâuz tâu xã cux tưz tsưr tsix ntâu đoanx mul seiz car, yax mông thiêz pâuz tsôngv box li siêz xar njôngr”.

          Nhoz buôk niêv cêr 6, Sơn La li qơư chos poz cưk, pos Hoàng Thị Điêu li chuôz zis nhoz jos Thèn Luông, xã Chiềng Đông, huyện Yên Châu cux hla tsi tâu txox cêr pluôs đhâu ntâu shông chos poz cưk. Chuôz zis muôx 1 hecta ntâu ar chos poz cưk, iz chiv yưv pênhr cxôngx 17 txos 18 tsov đeiv chiê zuôr nôngz, qir zuôv, thiêz yuôx tuô caz hmoz. Thâuv sâu tâu 6 txos 7 tênhr zos tâu cheix. Đros grê poz cưk li nhiv no mak nhiêx txâuk yưv pênhr xưz. 2,3 luz hlik uô poz cưk, tsi tsês tâu đeiv nhiêx txiêx tưs, pos puz pâuz: Chuôz zis tsênhv yuôr nux grê zos 6 tsov đeiv viv muôs poz cưk tas tsuv thêv têx phênhv txơưr hâur chuôz zis thiêz, taz sik lơưr pos Điêu, zos tsi chos poz cưk cux tsi pâuz chos tul tsi viv ar têz nxaz. Pos Điêu puz pâuz:

          “ Iz shông poz cưk tuôx, zos tâu cheix xưk li shông no mak yuôr nux grê nôngz, qir zuôv shông tov kaz mav tror thêv. Chos poz cưk cux phêv liv hênhr. Tiv iz zos poz cưk grê muôs tsi chuôz ndê, oz zos ar têz nzâuk, ntux nas txơưr txar. Zos chos txir nhãn, txir trâuv buô ( lol zos txir xoài) mak tsuv xor vax, taz sik tsi muôx ntông xor, tsi xor mak nhux tuôx nox tas. Viv li tsuôk pâuz chos poz cưk xưz”.

          Ar têz nzâus, yar lengx kis, grê muôs txu grês, tiv poz cưk zuôr lol Việt Nam grê kis, tsôngv box chos poz cưk Sơn La tsi pâuz uô li chas, chos tul tsi chiê chơưv yeiz. Zos six fênhx chos poz cưk, phênhv nux grê tror chuôz ndê, zos tsi chos mak tsi pâuz tu zus tul tsi chiê chox lol phênhv sâu trâu tsôngv box, luz nênhx yênhx trus hla đhâu têx phêv liv yênhx châuv shông đhâu.

          Tror heik txos vênhv thix no, hâur tsaz yênhx tov kaz zâuv tsôngv cưr tix fôngx zưs mnôngs jax sâu tiv 2 “ Uô li chas chiê tsôngv box thax tsav chos poz cưk SƠn La hla đhâu cêr pluôs”./.

( Lan, Thùy- Txâur Vax cxeik nhênhv)

Phênhv thưr 3, hnuz 11/10/2016:

PHÊNHV NÔNGX MÊNHX ZUÔR TSUV PÂUZ

Luk Hmôngz: ( số 23)

                  Hnuz tso: Thưr 3 hnuz xiêz 11 hli 10 shông 2016

Nhạc hiệu chuyên mục “ Nhà nông cần biết”

( Hlôngr suôz)

Quách Trung Kiên heik: Shông 2012, Kiên tuk txir hloz nhoz TP Tuyên Quang gra 2 xuz mur tuôx trâu Kiên paz zus thâuv tuk txir hloz muk uô hâux lưv tsi nhoz tsêr. Iz hnuz tâu buôk ti chor mur iz jiês, chiê qênhz yuôx seiz shuôs mur, jux juk cux uô trâu Kiên nhiêv thiêz xar uô zav hâux lưv no. Đhâu seiz muk lok hâur têx ntơưr pov tsir, ti vi…., hâux lưv tu zus mur tsênhv yênhx iz tsưr ziv yiêz chiê huôv tsar uô nox, tix lâus tưz xar njôngr, zuôr cxiv uô iz qơư tuz zus mur.

Kaz shông 2012, tix lâus Kiên kêr txeik 50 tsov đeiv, yưv pênhr zuôr 36 xuz mur lok zus. Xuz thơưx, tiv tsi tâu muôx tsưr ziv tu zus mur, tix lâus Kiên njiz trâus tsi tsơưs têx phiv liv thâuv têx mur uô tsi yuô tâu jiz thiêz tsi so trâus muôx moz. Chiê khưx phưx têx li heik sâuv, tix lâus Kiên tưz tsês six hơưv, hnuz nhôngs muk ntâu qơư chiê ndis seiz thiêz cơưv shâuv têx lênhx txơưx tu zus mur tsưr ziv uô. Iz chas ntơư, chiê chor mur muôx jiz hâur niêx shông , tix lâus Kiên tsi so muôz têx mur yeik qơư muk trâu tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, muôx têx yeik muk zus hur si trâu tỉnh Đắc Lắc, Lâm Đồng….chiê muôx tâu têx jiz mur jông. Txix têx siêz xar, tsưr ziv uô tưz uô tâu trơưk têk, 36 xuz mur xuz thơưx, txos nhiv no tix lâus Kiên tưz muôz pheiz uô tâu iz cxênhz ntâu xuz tu zus, sâu tâu 50 ntâu tênhr jiz iz shôngk, grê muôs 50 tsov đeiv iz tênhr, yưx hur tiz si têx nhiêx uz no tas, iz shông tix lâus Kiên cux sâu tâu liv xar muôx 1,5 tỷ đeiv.

Zuôr txos no, tix lâus Kiên tsênhv xar tsưr ziv tiêk, zuôr cxiv uô hợp tác xã tu zus mur, ndar txos trâu cxiv uô qơư muôs têx jiz mur jông, chiê muôx qơư muôs truôx zuk têx xiv huv, tsi trâus têx tuz luôv nhov thiêz niêk grê. Tix lâus cux xar njôngr zuôr nzor cxiv uô qơư tu zus li heik sâuv chiê hu zâuv têx lênhx hluôk nênhs hâur xã muôx tsưr ziv, siêz nhiêv xưk li zuk sik đros tu zus, siz paz huôv tsar uô nox.

Tix lâus Kiên heik: Tu zus mur zuôr jiz tsuv muôx tsưr ziv zus, taz têx tsưr  ziv ntơư cux lok six  zôngx ziv. Chiê chor mur vav ntâu, 2 shôngk mak hlôngr tuk thơưx mur iz jiês….; tsi so vêv xênhz hur si luz thôngz mur; têx ntông txiêr uô thôngz tu zus mur cux tsuv xeir chor ntông tsi tsư đaz tsi hlo li: ntông câuk nhưx….. Thâuv luz cheix ntux no tsuv vor thêir jông, tsi chiê chor mur trâus no, tsi chiê nas yiê ntuz hâur luz thôngz mur. Iz luz thôngz uô 3-4 tuk pak trâu chiê mur uô jiz, txos cheix ntux yiêz, mur uô jiz ntâu đuô mak iz luz thôngz uô 6 tuk pak.

  Tsôngv box…..! Phênhv nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz hnuz no tsuôk xâuk li no xưz. Phênhv no zos Đeix TNVN đros tsênhv qơư cxiz kôngz têz qơưs uô./.

( VOV4-Riê Lâux cxeik, nhênhv)