A Tân-Ngế ki rơkê pong rơgi loăng
Chủ nhật, 00:00, 20/09/2020
VOV4.Sêdang - Nghệ nhân ưu tú A Tân a pơlê Kon Sơmluh, cheăm Đăk Tở Re, tơring Kon Braih, kong pơlê Kon Tum hiăng mơjiâng pro loăng ki khăng kơtô chiâng um loăng ki le\m mơnâ mâ ngăn. Hâk git kơ tơdroăng ki pong, ‘véa, rơgi loăng, pôa hiăng tăng rah môi rơno loăng ki hiăng răng khăng tung kơdrum hngêi dêi tơná vâ hbleăng, pong, rơgi mơjiâng pro um, ngăn môi tiah tơdroăng hơ’muăn tối ki tu\m têk ‘na tơdroăng rêh ối mơhno túa le\m tro dêi mơngế Bơhnéa.

 

 

Mâ hâi hiăng lo a ron\g ngo xuân cho roh pôa A Tân pin dêi kơthung ki tâ mâu tơmong, tơmôu [ă hên h^n tơmeăm ki ê chu troh a kơdrum vâ hbleăng, pong, rơgi um loăng. Hbeăng ngăn a tíu ki chía hơngế, pôa ngăn dêi mâu um ki xua tơná pôa hiăng hbleăng, pong, ‘véa,, rơgi, klêi mê, ‘véa, pong um ngế kơnốu ki to\n prôa không ki pôa dế pêi pro tá hâi teăm klêi. Pôa riân ngăn dêi, pôa tối: ‘’Á pêi ‘na tơdroăng cheăng kố hiăng luâ 10 hơnăm. Nốkố hơnăm hiăng krâ, chêng koăng ôh tá [e\ng [e\n môi tiah hdrối nah, la tơdroăng ki hlê ple\ng ga nhên tâ, xua mê, hơ’leh cheăng pong, ‘véa, rơgi loăng ga chía tơ’lêi tâ’’.

  Pôa A Tân ôh tá chôu vế nhên dêi tơná hiăng pơxiâm hriâm tơdroăng hbleăng, pong, ‘véa, rơgi loăng bro um ing hơnăm la lâi nah, la pôa bu pâ dêi sap ing ối tơx^n nah, xua tung hiâm mơno hâk git khât kơ tơdroăng hbleăng loăng mơjiâng um, rêm roh kong xêi măng, mâu vâi pú hmâ djâ dêi pó lăm xah hêi, la pôa ôh tá vâ tiô kơ vâi, pôa kơdo mơ-eăm lăm vâi krâ tung pơlê ki hbleăng, pong, ‘véa, rơgi loăng bro um vâ ngăn, vâ mơhriâm [ối.

 

 

Pôa A Tân hnê dêi kuăn kơnốu túa hbleăng,  pong, rơgi loăng bro um

 

Ối pâ vế mâu hâi ki apoăng hriâm hbleăng loăng nah, pôa tó tối tiah kố: ‘’Drêng vâi krâ ăm tơmong vâ pong drô loăng ki apoăng nah, ko\ng pôa mơdrốu, rơxá ó khât, xâu lo pong tro tơhneăng loăng’’. Ing mâu tơdroăng ki ôh tá hâi rơkê ‘na pong, ‘véa loăng hâi ki apoăng mê nah, pôa kơdo mơ-eăm, pêi kơhnâ khât, mơ-eăm hriâm [ối vâi krâ ki rơkê, ton ing ing mê pôa hiăng rơkê chiâng pong, rơgi loăng. Sap ing hâi ki mê nah, drêng kâ, koi, pơtê, lo lăm a chiâk deăng lơ lăm tung kong la lâ pôa xuân tơmiât troh tơdroăng hbleăng, pong, ‘véa loăng. Pôa tơmiât dêi tung tuăn ngôa, mâu um ki pro [ă loăng mê, kal athế chêh kơchuâ [ă loăng chêh a loăng, klêi mê nếo hbleăng, pong, ‘véa tiô troăng ki hiăng kơchuâ mê. Pôa A Tân ối chôu vế: ‘’Apoăng nah, drêng á hbleăng, pong loăng hmâ tro rơheăng, tơhneăng. Kơ’nâi mê, klêi hiăng hriăn tơmiât, mơ-eăm pêi pro chôa ‘lâng chía hiăng rơkê. Ai roh ki ‘nâ á tơngôu pong, ‘véa loăng sap ing kơxo má troh a kơmăng, kơpeăng ko\ng hiăng pơtong ó khât, mâ heăng, ro\ng môi tiah tơđôu. Pong, ‘véa loăng kố cho tơdroăng ki tơbrêi ó khât, la hiâm mơno hâk phiu, ai ivá vâ pơtối pêi cheăng nếo’’.

Mê cho tơdroăng hơ’muăn chal ki mê nah, nôkố rêm tơdroăng cheăng hiăng phá tơ-ê. Ôh tá êa chêh kơchuâ a loăng hdrối, pôa bu ngăn nhên to [ă mâ klêi mê hbleăng, pong, ‘véa loăng. Ti xê to pong loăng vâ châ pêi pro tiô hiâm mơno pói rơhêng vâ, mê pôa ối pong um loăng ăm kuăn pơlê. Hên ngế hiăng tăng lăm troh a pôa, tối tơdroăng ki vâi kal vâ um ki ti lâi ti lâi, mê vâi kô hmiân tuăn, pôa kô pro um ăm vâi tiah tơdroăng ki kuăn pơlê pói vâ. Bú xúa to tơmôu, tơmong, tuăn hiâm ki rơkê, ivá pêi [e\ng, [e\n dêi kơpeăng ko\ng pôa mê mâu rơno loăng ki kân ku\n pơrá hiăng chiâng um ki le\m ro mâ păng ‘nâng.

Mâu vâi krâ ki rơkê pong, ‘véa, rơgi loăng rế hía rế ối iâ, mâu ngế ki ‘nâ  rơkê pong, ‘véa loăng la vâi tơvâ tơvân hên tơdroăng cheăng chiâk deăng xua mê a cheăm Đăk Tờ Re xuân preăng ai mơngế ki hâk git kơ tơdroăng hbleăng loăng mơjiâng um. Maluâ xuân ối pá puât tơdroăng ki tăng hmê phái-kơchâi nhâ, liăn ngân păn roăng, rak ngăn dêi kuăn hriâm, ăm dêi rơpo\ng hngêi, la pôa A Tân xuân ối rak vế dêi hiâm mơno ki hâk git kơ pong, rơgi um loăng. Pôa ai tối tiah kố: ‘’Hâi ki lâi ôh tá châ hbleăng,  pong, ‘véa, rơgi loăng, pôa ôh tá vâ kâ hmê. Kơxo ki lâi xuân lo pong, rơgi môi iâ ‘nôi mê nếo lo lăm a chiâk deăng. Maluâ châi ing chiâk chía hrá, mê pôa xuân lăm pôu ngăn dêi kơdrum ki ‘măn mâu loăng ki hbleăng,  pong, rơgi, ‘véa loăng klêi mê nếo koi, ti mê ga pôa koi hlâk’’.

 

 

Pôa A Tân tối tơbleăng ‘na um ki tơná pôa mơjiâng pro ki ‘măn a kuât dêi pơlê

 

Djâ ngin lăm ngăn um loăng ngế kơnốu râng têa [ă tơdroăng ki xông tâng têi rơdêi, pôa A Tân ai tối tơbleăng tiah kố, mê cho um vâ tối ‘na môi ngế ki châ kuăn pơlê mơnê nhoa#m tung pơlê. Pôa A Tân hơ’muăn tối: ‘’Hdrối nah, hmâ mê cho kơbố vâ mot tung pơlê, pơrá athế trâm mâ [ă pâ phep kơ ngế ki kố, tâng ngế ki kố ăm phep mê nếo chiâng mot tung pơlê. Ing mâu tơdroăng hơ’muăn tối dêi pâ pôa roh nah, mê á nếo tơmiât troh [ă nếo chiâng vâ pong, ‘véa, rơgi loăng pro um’’.

Hiăng lăm pôu ngăn a hên tíu, tí tăng ‘nâi ple\ng ‘na um loăng, la tá hâi teăm hlo ulâi ki pro phoih tung hiâm mơno ngin, môi tiah kơdrum ki ‘măn um loăng dêi pôa A Tân. Rêm to um loăng mê môi tiah ga chiâng hơ’muăn tối ‘na tơdroăng loi t^ng, ai khu cheăng, tơdroăng rêh ối hnê mơhno tuăn mơno [ă tơdroăng rêh kâ ối dêi mơngế Bơhnéa. Mê cho um loăng ngế kơnốu râng chông lo lăm chiâk deăng, um loăng ngế kơnốu pe\ng mơne\ng mơhno tối tơdroăng ki kơhnâ khât, krâu kơhnâ, châ [lêi trâng ko kong kế ki pro ‘mêi vâ mơjiâng tơdroăng rêh ối phâi tơtô; um loăng ngế kơdrâi ki te\n hmôu, pêi báu cho vâ mơhno tối tơdroăng kơhnâ mơ-eăm, krâu khât; um loăng ngế kơnốu ki dế tơmiât, ôu kôa vâ mơhno tối tơdroăng tơche\ng tơmiât, tô tuăn ‘na tơdroăng rêh kâ ối rêm hâi [ă hên mâu tơdroăng ki ê.

Tối tơbleăng ăm ngin, pôa ăm ‘nâi, hbleăng loăng ki pa má môi cho pong bro ngiâ méa, môh mâ, rơkong. Hmâ hlo hdrối mê hía nah, pôa athế tâi sap ing 2 troh 3 hâi mê nếo pong, ‘véa klêi môi to um loăng, la drêng pong, ‘véa ngiâ, môh mâ, rơkong, môh athế pong, ‘véa, rơgi rơhí rơho, pêi ton châ luâ tơdế kơxo# hâi ki pro klêi môi to um. Hiăng ai hên ngế ki lăm troh ngăn akố, vâi pơrá tối pôa hbleăng pro um le\m ‘nâng, tơtro khât. Pơla hdrối kố nah, ai khu kơ koan vâi hiăng troh akố vâi thế a pong, rơgi pro 30 to um loăng vâ djâ troh a Mang Deang, tơring Kon Plong mê me#!.

Xuân xua ing pong rơgi loăng pro um le\m mê pôa hiăng châ pêi pro hên tơdroăng ki kal ai tơdjâk troh mơhno túa le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo, roh ki lâi pôa xuân ai hơ’muăn tối nhên ‘na ki xiâm kố dêi tơdroăng mơjiâng bro um ki mê. Xua ai kơpeăng ko\ng rơkê păng ‘nâng [ă mơjiâng pro hên um ki kơnía git khât dêi tơná, hơnăm 2019, pôa A Tân hiăng châ tơnêi têa pôk pơto inâi Nghệ nhân Ưu tú. La pôa Tân ai tối, á bu hâk phiu drêng ai khu ngế ki vâ tí tăng ‘nâi ple\ng nhên ‘na um loăng, ‘na mơhno túa le\m tro tiô khôi túa vâi krâ nah. {ă, pôa kô hbrâ vâ hnê mơhno tối, chôu ‘măn ăm mâu khu rơxông nếo tâng vâi lơ rơhú rơhêng vâ hriâm hbleăng, pong, ‘véa, rơgi loăng mơjiâng um ki păng ‘nâng.

Hlá tơbeăng Kon Tum

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng

 

 

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC