Klêi kơ’nâi 10 hâi khu chu dêi rơpo\ng tro tâ pơreăng châi klêa châu Phi [ă athế prâu tah, tâp kơđu, rơpo\ng ngoh Cao Ngọc Đình, a thôn 18, cheăm Ea Rôk, tơring Ea Súp dế pơtối pêi pro mâu troăng hơlâ xôh pơkeăng tâ tá kơpong kơdroăng, rông. Pôa Đình ăm ‘nâi, kơnôm ing tơdroăng to\ng kum tơdrêng dêi Kơ koan ngăn pơlât mơnăn mê khu chu ki tro pơreăng dêi rơpo\ng pôa châ pơkâ tơleăng re\ng, ing mê pro kơdroh tơdroăng ki tâ tú dêi pơreăng tâ tá.

Ngoh Cao Ngọc Đình ăm ‘nâi:

‘’Drêng tâng tối chu tâ pơreăng châu Phi mê rơpo\ng ngin xuân pêi pro tiô mâu tơdroăng ki pơkâ thế xôh pơkeăng kơdê pơreăng [ă xế puâ vâ pin hbrâ mơdât pơreăng tâ tú ăm mâu rơpo\ng ki ê. Rơpo\ng á xuân pêi pro tro tiô tơdroăng ki hnê mơhno dêi tíu ngăn pơlât mơnăn’’.

Rơtế rêh ối tung thôn [ă pôa Đình, mê klêi kơ’nâi tâng khu chu dêi rơpo\ng pôa Đình athế prâu rah tâp kơđu xua tâ pơreăng châi klêa chu châu Phi, jâ Nguyễn Thị Nguyên xâu rơ-iô khât [ă khu chu dêi rơpo\ng. Vâ hbrâ mơdât tơdroăng ki tâ tú dêi pơreăng, môi hâi 2 hdroh jâ Nguyên hiăng hbrâ rơnáu xế puâ, xôh pơkeăng ăm khu chu dêi rơpo\ng tơná.

Kơnôm mê, troh nôkố, khu chu dêi rơpo\ng jâ xuân ối ivá rơdêi, xông kân le\m.

‘’Tâng tơdroăng ki pơreăng châi klêa chu châu Phi mê rơpo\ng xuân hiăng hbrâ rơnáu hbrâ mơdât pơreăng mê cho xế puâ [ă xôh pơkeăng’’.

Pơreăng châi klêa chu châu Phi tâ tú a tơring Ea Súp, kong pơlê Dak Lak apoăng khế 6 hơnăm 2019 a Đông mố đo#i gâk tơkăng kong 741 ối tung cheăm Ea {ung [ă 2 rơpo\ng ki păn a thôn 18, 12 cheăm Ea Rôk [ă 157 to chu ki tâ pơreăng.

Klêi kơ’nâi ai pơreăng, Tíu ki hbrâ mơdât pơreăng tơring Ea Súp hiăng tơru\m [ă khu pơkuâ cheăm pêi pro prâu tah, tâp kơđu tâi tâng mâu chu dêi 3 tíu pơreăng. Tơdrêng amê hnối tối tơbleăng tơdrêng mâu troăng hơlâ hbrâ mơdât, môi tiah xế puâ, xôh pơkeăng a tâi tâng kơpong ki păn, pơkâ thế mâu tíu cheăng [ă mâu rơpo\ng ki păn pôi tá pơto chơ, kơ’nêi hmâng vâ, tê, chêh, siê.

Pôa Đinh Xuân Đồng, kăn hnê ngăn Vi [an cheăm Ea Rôk, ăm ‘nâi:

‘’Drêng hiăng ‘nâi nhên tơdroăng môi tiah mê cheăm hiăng tơku\m Khu hnê mơhno cheăng [ă mơjiâng khu ki prâu tah, tâp kơđu vâ tơku\m pêi pro hnoăng cheăng ki prâu tah, kơđu mâu tơmeăm tung kơdroăng, rông ki tâ pơreăng. Má péa, tối tơbleăng tâi tâng tung mâu [âng, rơ’jiu tá troăng hơlâ kal kí veăng kum, tối tơbleăng ăm kuăn pơlê hnoăng cheăng hbrâ mơdât pơreăng, tâng châ hlo, lơ nhôm ai pơreăng mê athế tối tơbleăng tơdrêng hlối ăm khu pơkuâ tơring, cheăm’’.

Pôa Nguyễn Văn Đậu, kăn pơkuâ ngăn tíu păn roăng [ă pơlât mơnăn tơring Ea Súp, tối ‘na mâu troăng hơlâ hbrâ mơdât pơreăng:

‘’Ngin hiăng hbrâ rơnáu xôh pơkeăng, tơdrêng amê hnối tơru\m [ă kuăn pơlê veăng rơtế [ă khu ki hbrâ mơdât pơreăng dêi cheăm xế puâ tâi tâng tâ tá kơpong kơdroăng [ă kơpong ki păn tơdrêng hnối kơdroh tơdroăng ki prôk vêh [ă mâu tíu ki ai pơreăng vâ ví pơreăng tâ tú’’.

Kơnôm ing tơdroăng ki hbrâ rơnáu tung hnoăng cheăng hbrâ mơdât dêi mâu ngế ki păn, tơdroăng ki to\ng kum tơdrêng dêi kơ koan ki ai tơdjâk troh, klêi kơ’nâi 10 hâi châ hlo pơreăng, troh nôkố, a cheăm Ea Rôk [ă Ea {ung, tơring Ea Súp tơdroăng ki pơreăng tâ tú a chu hiăng hlo tơniăn. Mâu cheăm ki a chê tá hâi châ hlo chu ki lâi tâ pơreăng châu klêa châu Phi.

Tối tro ki xiâm – mơdât pơreăng châ tơ-[rê

Nôkố pơreăng châi klêa chu châu Phi hiăng hlo tâ tú a 2 tơring tung kong pơlê Dak Lak. Vâ kơdroh ki tâ tú dêi xiâm pơreăng, tơdrêng [ă tơdroăng mơdêk hnê tối, thăm mơnhông tơdroăng séa ngăn, lăm ngăn pơreăng tâ tú, Khu ngăn pơlât mơnăn kong pơlê Dak Lak hiăng ăm 10 ta#n trếo pơkeăng, 30 ta#n puâ tơpoăng vâ kơdjo kum ăm mơngế ki păn mơnăn mơdât pơreăng.

Pôa Thủy Lệ Vũ, Kăn pơkuâ ngăn păn [ă pơlât mơnăn kong pơlê Dak Lak ai tối nhên tâ ‘na tơdroăng dêi pơreăng, xuân môi tiah tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng châi klêa chu châu Phi a tơring kố.

Pôa tối ‘na mâu tơdroăng dêi pơreăng châi klêa châu phi tung kong pơlê Dak Lak nôkố môi tiah lâi?

Pôa Thủy Lệ Vũ:  Troh nôkố, pơreăng châi klêa chu châu Phi  tung kong pơlê Dak Lak hiăng tâ a péa tíu cho pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột [ă tơring Ea Sup. A pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột ai 3 tíu tâ tú, tâi tâng 56 to a tơring Ea Sup ai 5 tíu tâ tú pơreăng, tâi tâng ai 157 to. Nôkố lâp tung kong pơlê ai 2 tơring [ă 3 to cheăm [ă 8 tíu tâ tú pơreăng. Tơdroăng kơjo kum chêl thiăn mê ngin hiăng tơbleăng ing hbáu mông tơlo\ng kơchup kơnêi chêng, [ă chu ki xo hơ’nêh nôkố ngin dế kơjo ai 35 rơpâu, [ă chu kơdrâi [ă chu kơnốu cho kơjo kum 70 rơpâu liăn xúa xap ing lơ 7 /3/2019.

Ô pôa tiô châ ‘nâi drêng tâ tú pơreăng châi klêa chu châu Phi a kơpong peăng kơnho\ng păn mơnăn dêi kong pơlê Dak Lak hiăng tơbleăng hên troăng hơlâ vâ mơdât pơreăng la troh mơ’nui xuân ôh tá kâi ví. Tiô pôa, ki lâi xiâm khoh tâ tú pơreăng châi klêa chu châu Phi a Dak Lak?

Ông Thủy Lệ Vũ:  Klêi kơ’nâi pơreăng tâ tú a péa tíu cho pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột [ă tơring Ea Súp ai 5 tơdroăng ki xiâm kơ’nâi kố: Má môi, tíu tâ tú pơreăng a cheăm Hòa Phú achê [ă tơring }ư\ Jut, kong pơlê Dak Nông cho kong pơlê ai pơreăng tâ tú a Dak Lak. Ki xiâm má péa cho ngế kăn rơpo\ng hngêi ki apoăng tro tâ pơreăng xua ing tê hơ’nêh xo hơ’nêh ing lâp lu, ai drêng ki ‘nâ hâi teăm khăm ngăn, ai drêng ki ‘nâ hiăng séa ngăn. Peăng tơring Ea Súp mê ngin tối ai 3 tíu tâ tú pơreăng a cheăm Ea Rok pak^ng tíu chêh, siê hơ’nêh.

Môi tiah pôa tối, xua kuăn pơlê ôh tá vâ re\ng tơmâng dêi mê cho ki xiâm môi tung mâu tơdroăng pro pơreăng châi klêa chu châu Phi chiâng tâ tú tung tơring. Tiah mê pôa hôm ai hnê tối klâi ăm kuăn pơlê vâ kring vế tơniăn ăm khu chu?

Pôa Thủy Lệ Vũ: Ngin hnê tối ăm kuăn pơlê xua pơreăng châi klêa chu châu Phi ôh tá ai vaccine hbrâ mơdât pơreăng xuân ôh tá ai kháng sinh vâ pơlât ki hên cho xôh pơkeăng kơdê pơreăng, malối cho xúa tơdroăng pơkâ păn mơnăn, păn tiô sinh hok, malối mơdât mơngế ki mot lo tung kơdroăng păn, mâu ngế ki pêi cheăng a kơdroăng ôh tá chiâng kâ hơ’nêh chu. Má 3 nếo, pôi tá kâ kơchâi kế kâ ki rơlối hâi teăm hơ-oh  tô a on, malối cho kơchâi kâ ki rôe ing mâu hngêi pế pơchên ki kân. Hnê tối ăm kuăn pơlê pôi tá pơtối păn. Má péa, cho mơ-eăm [ă tơdroăng pêi pro tơdâng tơ’mô [ă kơtăng dêi tá tơdroăng kal kí, malối thế rak ăm mâu tíu păn hdrê nôkố tung kong pơlê, vâ klêi kơ’nâi tâi pơreăng mê kô kơnôm mâu tíu păn hdrê kố mê nếo châ xo hơ’nêh tê pơtối păn klêi kơ’nâi pơreăng.

{ă khu râ kơvâ cheăng mê hiăng tơbleăng mâu troăng hơlâ ki lâi vâ hbrâ ví [ă pơreăng kố, ô pôa?

Pôa Thủy Lệ Vũ:  Ngin thế Vi [an hnê ngăn mâu kong pơlê tơbleăng pơkâ dêi Vi [an hnê ngăn kong pơlê ‘na kơjo kum ăm kuăn pơlê teăm vâ kuăn pơlê loi nhoăm, ôh tá tê hmâng vâ ah drêng hiăng tâ tú pơreăng mê vâi tối tơbleăng ăm mâu tơring, ing mê séa ngăn, tâng nhôm kô xo mơheăm mơnúa ngăn tơdrêng [ă tâng tro pơreăng kô prâu tah tơdrêng hlối.

Khu ngăn pơlât mơnăn ai hên pơkeăng vâ xôh kơdê pơreăng, nôkố ngin ăm mâu tơring vâ chê 10 ta#n trếo pơkeăng, [ă krếo Ko\ng ti veăng tơlo liăn kơjo kum 30 ta#n tơpoăng. Pak^ng mê, ai mâu tơring hiăng hbrâ rôe hên. Má pái nếo, cho tơdroăng mơdât pơreăng châi klêa chu châu Phi a mâu troăng ki chong, troăng nun, troăng ki ví, mê nôkố, tung kong pơlê Dak Lak ai troăng Peăng mâ hâi lo Trương Sơn ai rơxế chơ tơmeăm kơtâu ing peăng Kơnho\ng mot peăng Hdroh tơnêi têa, xua mê, ngin hiăng tí tăng ‘nâi ple\ng ăm Vi [an hnê ngăn kong pơlê po pơtân tíu gak ngăn a cheăm Krông Jing.

Pak^ng mê, mâu tơring xuân hiăng hbrâ mơjiâng tung tơring dêi tơná, pơtih rơring Ea Súp hiăng mơjiâng 2 tíu, mâu tơring ki ê ai troăng tơkăng kong [ă 4 to kong pơlê ai pơreăng tâ tú xuân hiăng hbrâ rak ngăn a mâu troăng ki xiâm vâ mơdât-lơ kơdroh tơdroăng chơ djâ mâu mơnăn [ă hơ’nêh mơnăn mo dâi lo ing kong pơlê Dak Lak.

Hôm mơnê kơ pôa!

Nam Trang chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng