Sap ing khế 1, Dak Lak hiăng hlo ai mâu tíu pơreăng rơbáu mông, tơlo\ng kơchup chêng ki apoăng [ă hiăng châ kơvâ ngăn pơlât mơnăn, khu pơkuâ ngăn kong pơlê, mâu um tơvi, rơ’jiu internet tối tơbleăng tung lâp lu. Mơngế ki păn a Dak Lak tơpá khât [ă tơdroăng ki ‘mâi mơnhông khu chu, mê tối tơbleăng hnoăng cheăng hbrâ mơdât kơhnâ khât. Ngoh Phạm Quang Thắng, ngế ki pơkuâ ngăn môi tíu ki păn chu a pơlê kân Quảng Phú, tơring }ư\ Mgar ăm ‘nâi, tung plâ 2 khế kố, ngoh hiăng hbrâ kơchăng [ă pơreăng [ă pêi pro tiô túa pơkâ ‘na hbrâ mơdât:

‘’Nôkố tơdroăng ki pơreăng hbáu mông, tơlo\ng kơchup chêng dế tâ tú, pro ôh tá tơniăn mê tơdroăng ki hbrâ mơdât xuân châ mâu rơpo\ng hngêi tơmâng ngăn khât. Choi puâ đi đo [ă pâk pơkeăng vaccine hbrâ mơdât [ă xôh pơkeăng kơdê pơreăng 3 hâi môi hdroh. Tơdrêng amê, hnối kơdroh ăm kuăn mơngế mot lo tung tíu ki păn.

Laga, [ă tơdroăng ki păn tơprâ tơpru\ng lâp lu mâu tơring, cheăm kuăn pơlê rêh ối, tơdroăng ki păn, ‘na ki hlê ple\ng ‘na hbrâ mơdât pơreăng dêi mâu ngế ki ‘nâ tá hâi hlê ple\ng, mê pơreăng hbáu, tơlo\ng kơchup chêng a Dak Lak xuân tâ tú re\ng. Nâ Nguyễn Thị Thủy, ngế ki păn chu a cheăm Hòa Hiệp, tơring }ư\ Kuin ăm ‘nâi, maluâ hiăng hbrâ kơchăng mơdât pơreăng, la nếo achê kố, hên chu kuăn tung khu chu ki rơpo\ng păn hiăng hlo tâ pơreăng:

‘’Á ăm chu kâ, mê gá xuân ối kâ tiah hmâ la lo a kơxo hâi kơ’nâi, hiăng hlo gá prôk ôh tá chiâng [ă hn^ng xua châi mê rơpo\ng á êng mâu khu pơlât mơnăn, mâu ki mê tối kal athế pâk pơkeăng vâ pơlât [ă vâ mơdêk ivá hbrâ mơdât pơreăng. Tâng gá bu tâ pơreăng hbáu mông tơlo\ng kơchup chêng mê kô pơlât prêi la rơpo\ng á xâu khu chu kố kô tro pơreăng ki ê, tơkéa vâ tối ai tơ’nôm pơreăng xôu, kơ-o, tu\m pơreăng, mê ôh tá kâi pơlât’’.

Tiô tơdroăng ăm ‘nâi sap ing Vi [an hnê ngăn kong pơlê Dak Lak, riân troh mơ’nui khế 3/2019, pơreăng hbáu tơlo\ng kơchup chêng a 10 tơring tung kong pơlê hiăng pro vâ chê 1.800 to chu tro tâ pơreăng, ki hên pơrá athế hdroh chôu tah tâi tâng.

Hdrối mê, vâ to\ng kum mâu ngế ki păn hbrâ mơdât pơreăng, kơvâ ngăn mơnăn mơnoâ hiăng hbru ăm lối hr^ng lit trếo pơkeăng ki vâ xôh kơdê pơreăng. Mâu tíu ki séa ngăn pơreăng tung kong pơlê séa ngăn krâu khât ‘na tơdroăng ki pơto chơ, tê mơdró chu ki ối rêh [ă chu ki hiăng kơdê, chêh hơ’nêh mot lo tung kong pơlê, kơvâ ngăn mơnăn mơnoâ séa ngăn nhên tơdroăng cheăng ki kơdê, chêh chu a mâu tơring, cheăm ki ai pơreăng.

Maluâ tiah mê, pơreăng hbáu mông tơlo\ng kơchup chêng xuân dế hlo ai tơdroăng ki tâ tú. Tung pơla mê, hnoăng cheăng hbrâ mơdât pơreăng hbáu mông tơlo\ng kơchup chêng khu chu a Dak Lak dế trâm pá xua liăn ngân ôh tá ai ‘no to\ng kum vâ roê pơkeăng vaccine. Ki ê, khu ki pơlât mơnăn mơnoâ a Dak Lak ối iâ, tơdroăng ki păn chu ối iâ, păn tơprâ tơpru\ng, pro pá ăm hnoăng cheăng hbrâ mơdât pơreăng.

Xua mê, hnoăng cheăng hbrâ mơdât pơreăng hbáu mông tơlo\ng kơchup chêng, vâ hbrâ mơdât pơreăng châi klêa chu châu Phi a Dak Lak, ki hên bu cho tơdroăng ki tối tơbleăng tê. Drêng ai chu tâ pơreăng, khu kăn pơkuâ rêm râ [ă kơ koan ki tơdjâk troh mơ-eăm to\ng kum kuăn pơlê ki păn hdroh chôu, tâp kơđu, xo tơdroăng to\ng kum dêi Tơnêi têa.

Pôa Đinh Công Thiện, kăn hnê ngăn Vi [an cheăm Hòa Hiệp, tơring }ư\ Kuin, kong pơlê Dak Lak, ăm ‘nâi:

‘’Sap ing ai mâu pơreăng ki tâ tú ó mê ngin hiăng mơjiâng môi khu ki hnê hbrâ mơdât pơreăng hbáu tơlo\ng kơchup chêng [ă mơjiâng ho#i đong ki prâu tah lăm troh veăng thế rơpo\ng vâ prâu tah chu tiô pơkâ dêi luât rak tơniăn pôi tá ăm pơreăng xông tâ tú’’.

Pôa Hồ Sỹ Nguyên, kăn pơkuâ [ơrô ngăn chiâk deăng [ă mơnhông thôn pơlê tơring }ư\ Kuin, kong pơlê Dak Lak tối nhên:

‘’Sap ing châ hlo ai pơreăng hbáu mông tơlo\ng kơchup chêng mê tơring Tối tơbleăng tơdâng tơ’mô mâu troăng hơlâ hbrâ mơdât vâ kơdroh iâ mâu tơdroăng ki tro lu\p tung păn tơdrêng amê hnối xing xoăng tu\m kơxo# liăn roê trếo pơkeăng, puâ [ă kế tơmeăm ki kal ăm chu troh a mâu thôn, pơlê’’.

Pơreăng hbáu rơkong tơlo\ng kơnêi chêng chu hiăng tâ tú lâp tung kong pơlê Dak Lak [ă Vi [an kong pơlê hiăng tơbleăng tối ai pơreăng. Vâ mơnhên tâ ‘na mâu tơdroăng pơkâ tung hbrâ mơdât pơreăng, ngin tơpui tơno [ă pôa Thủy Lệ Vũ, Ngế pơkuâ ngăn ‘na pơkeăng pơlât mơnăn kong pơlê Dak Lak. 

Ô pôa Thuỷ Lệ Vũ, môi tiah tơdroăng hiăng tối, mơngế ki păn mơnăn tung kong pơlê hiăng ‘nâi nhên ‘na pơreăng hbáu rơkong tơlo\ng kơchuôp kơnêi chu ing nah [ă tơbleăng tơdroăng hbrâ mơdât krâu. Mê bú kơ’nâi vâ chê 3 khế, hiăng ai rơpâu to chu tâ pơreăng [ă thế hdroh chôu, kong pơlê Dak Lak xuân thế tơbleăng pơreăng. Tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng tung mâu hâi hiăng luâ ăm hlo hâi pêi pro tơ-[rê khât. Ti lâi ti mê ô pôa?

Pôa Thủy Lệ Vũ: Ki apoăng pro ăm pơreăng chiâng tâ tú cho xua ing sap nah troh nôkố tung kong pơlê ôh tá pâk pơkeăng vaccine mơdât pơreăng hbáu rơkong tơlo\ng kơnêi chêng mê bú pâk ăm to kơpôu ro tê. Má péa nếo, mâu tíu păn chu tơngôu oh tá vâ re\ng tơmâng, ôh tá vâ ‘no dêi liăn vâ pâk pơkeăng mơdât pơreăng, ing mê hiăng pro ai tơreăng tâ tú. Klêi mê nếo, tơdroăng cheăng séa ngăn ‘na chơ djâ mâu chu mot lo tung kong pơlê ôh tá pêi krâu mê chiâng pro ăm pơreăng tâ tú rơ-iô tơ’nôm.

Tiah mê hlo pơreăng tâ tú tơdrêng môi tiah nôkố, mơngế ki păn chu thế pêi pro mâu tơdroăng klâi [ă kơ koan khu râ pơkuâ cheăng kô pro ti lâi vâ kơdroh pơreăng tâ tú?

Pôa Thủy Lệ Vũ:  Nôkố ai 2 tơdroăng vâ mâu kuăn pơlê kâi re\ng mơdât pơreăng, mê thế pêi pro hơ’lêh tơdroăng rêh ối pơlê pơla, thế ‘no dêi liăn rôe pơkeăng vaccine tê a mâu tíu mơdró pơkeăng pơlât mơnăn vâ pâk vâ ăm dêi mâu mơnăn păn tơniăn ôh tá tro tâ pơreăng. Má péa, nôkố châ tơnêi têa kơjo kum ngin hiăng mung 50.000 klo\ng pơkeăng vaccin vâ ăm pâk mơdât pơreăng a 15 to tơring, pơlê kong kơdrâm, 4 ta#n trếo pơkeăng 30 ta#n tơpoăng puâ [ă 30.000 kơtâ hlá mơ-éa chêh hnê tối ‘na mơdât pơreăng.

Malối [ă tơring Krông Pac\ mê hiăng ‘no 1,4 rơtal liăn vâ rôe 20.000 klo\ng pơkeăng vaccine, 8 ta#n tơpoăng puâ, 400 lit têa pơkeăng. {ă tơring Ea Kar hâi hlo ai pơreăng tâ tú, vâ pơreăng ôh tá châ tâ tú tung tơring, kong pơlê hiăng ‘no 200 rơtuh klo\ng vaccine xế tơpoăng puâ a mâu tíu păn mơnăn tung tơring.

Tâng lơ tro lu\p, mơngế ki păn mơnăn kố châ kơjo kum môi tiah lâi [ă thế pêi pro mâu tơdroăng klâi vâ châ kơjo kum ô pôa?

Pôa Thủy Lệ Vũ: Tiô tơpui a hneăng hôp dêi Vi [an hnê ngăn kong pơlê mê hiăng pơkâ rêm k^ hơnêh chu prâu tah châ kơjo kum 35.000 liăn [ă chu kăn, tâng chu po\ng pro hdrê kô kơjo kum 76 rơpâu liăn. Kơlo kơjo kum mê hiăng kơnâ. ‘Na mâu tơdroăng tâng vâi hvât lôi chu hlâ a drô troăng lơ a têa kroăng têa plông ki mê vâi hâi ‘nâi ôh kơlo yă kơjo kum dêi tơnêi têa. Tâng teăm tơbleăng tối ăm ‘nâi tơdroăng mê drêng mê mơni kuăn pơlê kô ối châ xo kơxo# liăn ki tơnêi têa kơjo kum, kô ai liăn vâ hbrâ mơdât pơreăng lơ pơtối păn drêng hiăng tâi pơreăng.

Xua mê, mâu kăn tơring cheăm thế veăng tơmâng tơbleăng yă kơjo kum hdroh chôu chu tâ pơreăng ăm kuăn pơlê ‘nâi.

Môi tiah pôa tối, tơdroăng séa ngăn chơ djâ, séa ngăn poh chêh hơ’nêh tung mâu hâi hiăng luâ, hâi pêi pro krâu, hâi pêi tro tơdrăng. Tiah mê, kong pơlê kô pro ti lâi vâ tơdroăng cheăng kố ai tiô tơdroăng pơkâ hbrâ mơdât pơreăng, mơdât ôh tá ăm tâ tú troh lâp lu?

Pôa Thủy Lệ Vũ: Tung kong pơlê ai Tíu séa ngăn pơreăng mê ngin dế tí tăng ‘nâi ple\ng mâu tơdroăng ăm Vi [an hnê ngăn kong pơlê mơdêk hnoăng cheăng pêi dêi mâu kăn sát gak troăng prôk lăm troh a mâu tíu séa ngăn mê drô troăng Trường Sơn hâi gak ngăn, hâi hlo mơdât, mê ngin hiăng tí tăng ‘nâi ple\ng tối ăm Vi [an hnê ngăn kong pơlê [ă pơkâ mơjiâng pro tíu gak vâ mơdât séa ngăn pơreăng a cheăm Krông Jing, tơring MDrak [ă tíu gak ngăn kố hiăng pêi cheăng sap ing hâi lơ 30 khế 3 kô nah  [ă hiăng ai kăn sát gak ngăn troăng prôk veăng kum. Vâ tối tơchoâm cho tơdroăng pêi pro séa ngăn pơreăng a mâu tíu gak ngăn vâ tơniăn ăm tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng.

Hôm, mơnê kơ pôa!

Pó vâi krâ nho\ng o nếo klêi tâng tơdroăng ‘’Rơtế prôk [ă mơngế pêi chiâk ‘’xua Kơ koan teăng mâ Rơ’jiu Việt Nam kơpong Tây Nguyên rah chêh [ă veăng kum dêi Khu hnê mơhnhôk pêi chiâk deăng tơnêi têa, Khu xiâm ngăn ‘na pêi chiâk deăng [ă mơnhông thôn pơlê. Mơnê pó vâi krâ nho\ng o hiăng klêi tơmâng.

Gương tơplôu [ă tơbleăng