Êng: Ô pôa, nôkố kuăn pơlê nếo klêi krí xo dêi tiu, hên [ăng deăng tiu dế tro tâ pơrea\ng re\ng hlâ, hrá hlâ, pơrea\ng xông tâ tú re\ng ó, laga tá hâi ai túa hbrâ mơdât pơrea\ng châ tơ-[rê. Hneăng nôkố, tiu kal châ rak ngăn hbrâ mơdât pơrea\ng môi tiah lâi?

Pôa Trương Văn Cao: Tung hneăng nôkố a mâu kơpong pêi pêt tiu a Tây Nguyên tối tơchuôm [a\ Dak Lak tối phá xêh hiăng klêi krí xo tiu, laga xuân ai rơpo\ng ki ‘nâ xuân ối krí dêi tiu, xua mâu kơdrum tiu ki kố hrá tum. Xua mê, vâi krâ nho\ng o kal tơtro\ng drêng hiăng klêi krí, mê pin thế mơgrúa kơdrum tiu. Klêi môi pơla măng t^ng, tiu păn dêi kloăng plâi tiah mê, trăng tiu hmâ hlo ai mâu pơrea\ng môi tiah kơme\n. {a\ mâu ôa rơbông a xiâm tiu. Xua mê, klêi kơ’nâi vâi krâ hiăng klêi krí, vâi krâ kal xếo kơdrum, mê pin thế xúa mâu pơkeăng xiâm vâ xôh 2 hdroh, kơtăn dêi pó ai 7 troh 10 hâi. Pak^ng mê, vâi krâ kal xôh pơkeăng kơdê oâ rơbông a xiâm tiu [a\ mâu pơkeăng sinh hok, ga xêt vâ kơdê troh oâ rơbông, hbrâ mơdât mâu ôa, tâng măng, mâu oâ ki pâk hrik a xiâm tiu, vâ kum xiâm tiu ahdrối vâ tơpo reăng, mê gá kô tơpo reăng [a\ kơ’muăn plâi le\m tâ. Pak^ng tơdroăng mơgrúa kơdrum, hbrâ mơdât mâu ôa prâp, oâ rơbông, tâng măng a xiâm tiu, mê vâi krâ nho\ng o kal rơvât phon ăm kơdrum tiu.

Êng: Tơdroăng rơvât phon kơdrum tiu klêi kơ’nâi krí xo tiu kal tơtro\ng ki klâi, ô pôa?

Pôa Trương Văn Cao: Tung hneăng nôkố, kal má môi cho phon lân vâ kum ăm tiu xông rơdêi, huăn tơkâng, hlá, tơpo reăng le\m má môi. Xua mê, pin pôi tá rơvât phon đăm lơ kali hên. Mê thế rơvât phon lân hên, hlối xôh a hlá vâ pro xiâm tiu tơpo reăng le\m tâ. Pak^ng mê, pin thế xúa mâu phon vi lươ\ng môi tiah Bo, Kẽm, Magie, Mangan kô chiâng rơvât tơ’nôm ăm xiâm tiu drêng tiu xông kân, kơ’muăn plâi hên, pêi lo hên tiu tung rơnó la ngiâ. Ki ê nếo klêi kơ’nâi krí tiu, vâ tiu tơpo reăng hên mê ai môi hneăng thế pơtê tôh têa, tiah mê, kô kum pro ăm hlá hbo tâ, [a\ drêng tơpo reăng kô rơdêi tâ. Xua mê, vâi krâ nho\ng o kô pơtê tôh têa, tung pơla kố ga ton 30 troh 45 hâi tiô rêm túa tơnêi. Tung hneăng mê, pin kô hlối xôh hên phon lân kum ăm tiu tơpo reăng tơdâng tơ’mô, [a\ kơ’muăn plâi hên. Klêi kơ’nâi kong mêi mê xiâm tiu kô huăn hmo\ng, hlá, hlối tơpo reăng vâ kơ’muăn plâi gá le\m tâ’’.

Êng: Tiô tối dêi vâi krâ nho\ng o ki pêt tiu, a hên tíu ai oâ rơbông xông tâ tú hên, kal hbrâ mơdât tơdroăng kố môi tiah lâi?

Pôa Trương Văn Cao: Xuân môi tiah mâu loăng plâi ton hâi ki ê, oâ rơbông cho môi pơrea\ng ki rơ-iô [a\ kơdrum tiu, kâ pâk hrik tung xiâm tiu, rêi tiu, pro xiâm tiô xông ôh tá rơdêi. Thăm nếo drêng oâ rơbông xông pâk hên kô pro xiâm tiu răng ho\n, hlâ, plâi iâ. Vâi krâ nho\ng o kal tơtro\ng oâ rơbông cho pơrea\ng ki xông rơdêi a mơ’nui rơnó mêi, apoăng rơnó tô [a\ ton tung plâ rơnó tô. Pin kơdroh tơdroăng xông tâ tú dêi oâ rơbông [a\ mâu túa kơ’nâi kố. Má môi mê cho: vâi krâ nho\ng o thế đi đo lăm chu ngăn dêi kơdrum chiâk deăng, drêng châ hlo oâ rơbông kâ a kơpâu plâi tiu, pá kơdâm hlá, [a\ tung kơnêi drêng kui tơnêi kô hlo mâu oâ rơbông, hlối hlo oâ rơbông tâ tá rêi tiu. {a\ drêng oâ rơbông tâk hên kô pro hlá tiu tr^ng, thăm nếo tơruih plâi, [a\ tr^ng hlá a xiâm troh a kối, [a\ mâu hlá tiu a kối, xuân môi tiah pro tơkru\n hlá [a\ xiâm tiu xông kân ôh tá rơdêi. Pak^ng mê, pôi tá rơvât phon đăm hên xua gá pro hlá tiu xông rơdêi [a\ pro oâ rơbông tơ’lêi xông tâ tú.

Êng: Tâng xúa trếo pơkeăng vâ kơdê oâ rơbông gá tiah lâi, ô pôa?

Pôa Trương Văn Cao: Kơdroh xúa mâu pơkeăng [a\ phon rơvât ho\a hok, xua kô pro ôh tá tơdâng tơ’mo tung kơdrum, mê mâu kuăn kiâ kong ki kâ mâu oâ ki ôh tá pơxúa kô kơdroh, tơdrêng amê oâ rơbông kô tâk hên. Drêng pin châ hlo pơrea\ng hiăng râ mê nếo xúa pơkeăng ho\a hok. Pin kô chiâng xúa mâu pơkeăng ki kơdê pơrea\ng hlối xôh pơkeăng a hlá [a\ xôh a xiâm vâ kơdroh oâ rơbông, mơdât oâ rơbông ai kơtâ [a\ ai kuăn hên. {a\ kơdrum tro pơrea\ng mê ki kal má môi thế xúa mâu pơkeăng sinh hok vâ xôh kơdê pơrea\ng. Mâu pơkeăng sinh hok tơniăn le\m [a\ kong prâi, tơniăn ăm ivá mơngế, nôkố ai mâu pơkeăng sinh hok môi tiah kơme\n 3 mơngiơk, pin kô rế xôh a hlá xôh a xiâm vâ kơdroh pơrea\ng xông tâ tú. Ki rơhêng vâ tối, mơ’nui rơnó mêi [a\ apoăng rơnó tô mê vâi krâ xúa mâu pơkeăng mê vâ kơdroh oâ rơbông xông tâ tú. Ôh tá ăm oâ rơbông tâ tú re\ng, kô pá vâ xôh kơdê hlâ tâi pơreăng.

Êng: Ô pôa, mâu kơdrum tiu nôkố xuân dế hlo hlá tiu rêa hiăng ton. Pui ngăn hlo rêi gá êi po pom, hiăng hlâ. Kal thế ví tơdroăng kố ti lâi, ô pôa?

Pôa Trương Văn Cao: Ki xiâm tiu khoh rêa hlá ai hên tơdroăng, ‘nâ hía xua ôh tá bê phon, má 2 xua pơreăng kơtâ ôa, má 3 xua tơdjâk dêi mâu túa kơmeăn kâ ‘nhiê pro hrá hlâ, tung pơla rêi tiu dế ai tơdroăng tro têa lu, oh tá ai ivá vâ xông rơdêi môi tiah hmâ pro tiu chiâng rêa hlá. Tâng hlo tiu rêa hlá môi tiah mê vâi hmâ tối cho pơreăng pro hrá hlâ a kơxái tiu. Pin xuân chiâng séa ngăn [ă tơdroăng pêi pro chiâ ngăn rêi tiu, drêng mâu kơtâ ôa châ mot kâ ‘nhiê rêi tiu kô mơdât tơdroăng vâ hrik xo têa ing tơnêi vâ mơdrêh tiu, xua mê tiu khoh rêa hlá. {ă tâng hlá rêa ó, kơtâ ôa kô pro tơ’nhiê rêi tiu [ă kô pro tơ’lêi ăm mâu kơme\n châ kâ ‘nhiê môi tiah kơmăn Phytophthora lơ kơme\n ki pro re\ng hlâ lơ Fusarium cho kơme\n ki pro hrá hlâ, gá mot kâ ‘nhiê. Ki ê nếo, tâng xuân rêa hlá ai ôa prâp kâ ‘nhiê tung rêi tiu gá kô pâk pro kơxái tiu xuân tro rêa tr^ng há. Tâng hlo tiah mê pin thế kơdê ôa prâp. Tâng xua ing kơtâ ôa kâ ‘nhiê, klêi séa ngăn kô hlo rêi gá ôh tá le\m mê pin thế ‘măn mâu phon ki pro ing hlá nhâ vâ kơdê kơtâ ôa a rêi [ă ki hên iâ dêi kơtâ ôa kô rế kơdroh mê tiu nếo xông le\m nếo.

Êng:Tơdroăng xúa mâu hrái nhâ vâ dâp [ă rơvât phon vâ kơdroh kơtâ ôa kal thế pro ti lâi, ô pôa?

Pôa Trương Văn Cao: Nôkố, vâi krâ nho\ng o xúa mâu phon ki pro ing hrái nhâ môi tiah tervigo vâ tôh a xiâm tiu hên iâ gá pêi pro tiô tơdroăng hiăng chêh a kung kếo, drêng tro kơtâ ôa kâ ‘nhiê, vâi krâ nho\ng o thế xôh 2 hdroh kơtăn ing 7 troh 10 hâi. {ă rêm xiâm tiu thế tôh 5 troh 7 lit têa pơkeăng vâ châ kơdê kơtâ ôa. Pak^ng mê nếo, xua mâu phon, kế ki pro ing sinh học Trichoderma hơ’lâk [ă phon êak ro mơ-u\m ton lơ phon ki pro ing hrá nhâ kông hnông alâi, pin choi a xiâm tiu dâng 5 troh 7 kg rêm xiâm, choi a rơnó mêi, dâng 2 troh 3 hdrôh mê kô kâi mơdât mâu pơreăng kơtâ ôa ki xông kâ ‘nhiê. {ă tiô rơnó rêm hơnăm kô chiâng xo phon êak ro ki hiăng mơ-u\m lơ mâu hrái nhâ ki hiăng kho, ‘măn a xiâm tiu, tơku\m [ă Trichoderma kô kum ăm rêi tiu ai hên mâu kuăn kiâ ối tung tơnêi ki pro pơxúa, hnối mơdêk đo# pH tung tơnêi, kum ăm rêi tiu xông rơdêi mê kô kâi tah mâu kơtâ ôa.

Tâng vâi krâ nho\ng o xúa rơvât phon hoă hok hên gá kô pro hlâ tiu. Tâng ôh tá rơvât phon, tiu kô oh át bê phon, malối ôh tá ai phon đăm mê gá kô rêa hlá tơ’mô, malối ôh tá bê phon a xiâm, hlá krâ kô tơruih. Xua mê, vâi krâ nho\ng o thế rơvât phon tơdâng tơ’mô, tơku\m rơvât [ă phon hưh cơ, mâu kuăn kiâ ki ối tung phon êak ro ki hiăng u\m. Môi xiâm tiu châ xo sap 3 troh 4 kg mê tung môi hơnăm thế rơvât phon sap ing 1 troh 2 kg 2 phon NPK [ă klâ tơ’mô rơvât tung rơnó mêi. Pak^ng mê mâu túa phon ki ê, vâi krâ nho\ng o kô chiâng xúa rơvât phon ká, môi túa phon rơmâ pôm prế ai mơ-u\m pro ăm gá xông pló, rơvât hnối kơd^ng kơxo# liăn hrê, hnối tơniăn trếo kơhiâm vâ tiu xông rơdêi môi tiah hmâ. Kơdroh rơvât mâu phon hoă hok, thế kơd^ng liăn, hnối vâ pro ăm tơnêi  chiâng hơpok, ai tiô tơdroăng púi vâ trếo kơhiâm ăm tiu hnối huăn hlá, hveăng, hnối ai trếo kơhiâm mơdrêh dêi plâi pro ăm tiu drêh le\m tơ’mô [ă hía hé.

Hôm mơnê kô pôa hiăng tơpui tơno ‘na tơdroăng kố!

Pôa Trương Văn Cao:  Vâi krâ nho\ng o nếo klêi tâng ngin hnê ‘na mâu troăng hơlâ hbrâ mơdât ôa hdrong kâ ‘nhiê tiu. Ngin púi vâ châ ‘nâi hên tơdroăng kơ-êng ‘na mâu túa hbrâ mơdât kơdê ôa hdrong kâ ‘nhiê loăng pêt. Tâng vâi krâ nho\ng o kal vâ ‘nâi ple\ng thế lăm ngăn kơdrum, mê ngin kố hnê tối tê kơtê ăm vâi krâ nho\ng o. Lơ vâi krâ nho\ng o kô chiâng krếo phôn tơdrêng ăm ngin ing kơxo# phôn râng ko\ng: 0903.554.322, lơ xơxo# phôn kơ-[ăng: 05003.521.590, khu [ok thái pơkeăng pơlât loăng kô hnê tối tê kơtê ăm vâi krâ nho\ng o. Rơkâu vâi krâ nho\ng o pêi cheăng kâ châ tơ-[rê.

 Gương prếi Sa Ly tơplôu tơbleăng