3 ha pôm ló Nhuk dêi rơpo\ng hngêi ngoh Trần Văn Tuyến, ối a thôn Kim Môn, cheăm }ư\ A Thai, tơring Phú Thiện, kong pơlê Gia Lai hiăng luâ rơnó lâk ai 10 hâi la ngế kăn kơdrum pôm ló mê tăng hâi kâi hlo khu ngế ki vâ rôe pôm ló. Xua hiăng luâ rơnó, pôm ló pơxiâm hmo\ng [ă hlối u\m, ngoh Tuyến híu tê ăm mâu ngế ki tê mơdró ku\n a kơchơ [a yă rơpâ 5 rơpâu liăn 1kg pôm ki kâ kân, 1.500 liăn/1kg pôm ki ku  ku\n.

{ă kơxo# pôm ki vâi vâ rôe bú iâ tê dâng 2 troh 3 ta#n rêm rôh, ngoh Tuyến bú tê châ môi iâ, la thế pơchoh dêi 2/3 [ăng deăng pêt pôm ló ki u ối vâ pêt báu nếo.

‘’Ôh tá châ tê, kố bu tê pôm ló ăm mâu ngế ki vâ rôe a kơchơ, tê iâ ăm mâu ngế xiâm hmâ rôe dêi mâu kong pơlê. Dâng péa pái hâi vâi rôe dâng 2 troh 3 ta#n. Vâ tối, pêt pôm  ló kô pro ton hâi vâ pêt báu. Tâng  châ tê tâi xuân châ xo liăn tơkâ iâ há. Lu\p ‘nâng vâ tối maluâ vâ bro ti lâi xuân tro lu\p’’.

Ngoh Trần Văn Tuyên thế pơchoh dêi deăng pêt pôm ló vâ teăm pêt báu

Tung thôn Kim Môn, cheăm }ư\ A Thai, tơring Phú Thiện ai lối 100 rơpo\ng kuăn pơlê pêt pôm ló Nhuk, la troh nôkố, nếo bu 5 rơpo\ng tê ki châ tăng krếo xêh mơngế ki lăm rôe. Tâi tâng mâu rơpo\ng xuân dế trâm pá xua ôh tá châ tăng xêh mơngế vâ rôe. Jâ Trịnh Thị Thuỷ, ối a thôn Kim Môn ăm ‘nâi, xua ôh tá châ tê, ôh tá ai liăn mơhá ăm mơngế ki lâk, ăm tê kơtê xuân tá ai kơbố vâ xo, mê rơpo\ng hngêi jâ chiâng ăm rơxế pơchoh hrê, tâng 2 ha deăng pêt pôm ló deăng vâ hơ’lêh phon ngiât báu nếo.

Laga, jâ Thủy ăm ‘nâi, rơnó kơ’nâi ah rơpo\ng hngêi jâ xuân ối pơtối pêt pôm ló há lơ ôh tá ‘nâi pro ti lâi vâ châ tơ-[rê tâ.

’’Hâi teăm ‘nâi pro ti lâi. Tâng vâi krâ nho\ng o tung pơlê pêt mê pin xuân thế pêt. Hơnăm kố hiăng tro lu\p, hơnăm kơ’nâi ah thế pêi nếo, mơhé vâ ti lâi xuân thế pêt. Tơngah hơnăm kơ’nâi ah, yă tê kô tơniăn vâ kuăn pơlê phiu iâ’’.

Vâ chê 700 ha pôm ló Nhuk dêi kuăn pơlê a Phú Thiện, kong pơlê Gia Lai pêt ôh tá ai ngế lăm rôe

Rơnó kô, lâp tung tơring Phú Thiện ai vâ chê 700 ha pôm ló, ki hên pêt a 2 to cheăm }ư\ A Thai [ă cheăm Ia Sol. Tâng vâ riên rêm ha ai kơxo# liăn ‘no 50 troh 60 rơtuh liăn. {ă mâu rơpo\ng mung tơnêi, kơxo# liăn kố kô tak sap 80 troh 90 rơtuh liăn/1ha. Xua ôh tá châ tăng ai mơngế ki rôe pôm ló rôh kố, kuăn pơlê Phú Thiện tro lu\p hên ‘nâng. Pôa Phùng Trung Toàn, Kăn hnê ngăn cheăm }ư\ A Thai, tơring Phú Thiện ăm ‘nâi, kuăn pơlê pơxiâm pêt pôm ló sap ing hơnăm 2011 troh nôkố la tơdroăng tê pôm tâi tâng kơnôm to a mâu ngế ki rôe. Tơdroăng châ pôm hên, la ôh tá ai khu vâ rôe tơdroăng ki kố hmâ trâm:

‘’Kuăn pơlê tung cheăm pêt pôm ló ngăn hmâng ngế ki lâi vâ pêt vâi pêt, vâi tăng xêh mơngế ki rôe. Ki hên yă rơpâ hlối iâ há ngế ki rôe. Pôm ló cho hdrê ki pêt tơ’nôm tung rơnó ki ê, 3 khế klêi mê po pông tơnêi vêh pêt nếo. Tâng ai yă kô tơ-[rê tung cheăng kâ, mơni kô châ luâ 4 hdroh tâng vâ pơchông [ă pêt báu. La ki pá má môi cho tíu tê ôh tá tơniăn, kơnôm to mâu ngế lăm rôe. Tâng ai khu mơdró hngêi kơmăi pro tơmeăm kế kâ ing pôm ló mơni kô kum ăm tơdroăng cheăng kâ rêh ối dêi kuăn pơlê rêm tíu châ tơ-[rê, ôh tá xê to a }ư\ A Thai tê ôh’’.

Nguyễn Thảo chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng