Rơpo\ng pôa Phan Văn Quang, ối a Yên Phú 2, cheăm Chrô Pơnan, tơring Phú Thiện, kong Gia Lai ai 3 ha tơnêi pêt pôm loăng. Mâu hơnăm hdrối mê hía nah, pôa pêt hdrê pôm loăng ki ai hlâu a kong pơlê mê xiâm pôm loăng xông kân tiah hmâ. La hơnăm kố pôa hơ’lêh pêt hdrê pôm loăng ki ai châ, roê ing tíu ki ê [ă hiăng tro tâ pơreăng pro tơkru\n hlá a kơlo ki ó khât [ă vâ chê tâi tâng [ăng tơnêi tro pơreăng. Maluâ tro pơreăng la pôa xuân ối mơ-eăm vâ kơdrum deăng pôm loăng [ă loi tơngah kô châ lâk xo dêi iâ:

‘’Rơpo\ng á ai pêt 3 ha mê tro tâ pơreăng kâ ‘nhiê pro tơkru\n hlá, xuân hiăng troh rơnó lâk, la nôkố ki dâi le\m dêi pôm loăng ôh tá châ hên, mê rơpo\ng á xuân ối mơ-eăm vâ châ lâk xo dêi iâ xuân hôm vâ mơdrếo kơxo# liăn ki ‘no hrê’’.

Ôh tá xúa môi túa hdrê mê xuân cho xiâm kối khoh trâm tơdroăng ki hên [ăng tơnêi pêt pôm loăng a Gia Lai tro pơreăng pro tơkru\n hlá. Pôa Đỗ Hoàng Châu, Kăn pho\ hnê ngăn Vi [an cheăm Ia Tul, tơring Ia Pa, ăm ‘nâi, cheăm ai vâ chê 5 ha tâ pơreăng xua ing tơdroăng ki kố:

‘’Mâu rơpo\ng ki kố ôh tá bê hdrê pôm vâ pêt, mê a khế 4, khế 5 bu nếo tơdah mâu rơxế ki chơ kông pôm loăng tê a troăng, mê roê troh a hngêi pêt nếo trâm tơdroăng ki kông pôm loăng kố ôh tá dâi, tâ pơreăng tơkru\n hlá. {ă mâu rơpo\ng ki pêt hdrê ki ton gá ôh tá ai pơreăng kâ ‘nhiê’’.

Pôm loăng tro pơreăng la [ă tuăn hiâm ki tơmiât vâ châ lâk xo dêi iâ dâng lâi tro dâng mê. Ki hên mâu rơpo\ng kuăn pơlê ki ai [ăng tơnêi tâ tro pơreăng kâ ‘nhiê pro tơkru\n hlá pơrá xuân ối rak vế, ôh tá vâ hdroh chôu tah môi tiah tơdroăng ki hnê tối dêi kơvâ cheăng ki ai tơdjâk troh. Sap ing mê, pro pơreăng ai tu\m tơdroăng vâ kâ ‘nhiê tung lâp lu.

Môi tiah a tơring Phú Thiện, pôa Bùi Trọng Thành, kăn pơkuâ [ơrô ngăn pêi chiâk deăng [ă mơnhông thôn pơlê tối ăm ‘nâi, lâp tung tơring hiăng ai vâ chê troh 60 ha deăng pôm loăng ki tâ pơreăng tơkru\n hlá, tơku\m hên a péa tơring cho Chrô Pơnan [ă Ia Hiao:

‘’Tơring xuân hiăng pơkâ thế 2 cheăm ki tối a kơpêng mơdêk xuân môi tiah hnê mơhno mâu khu ki to\ng kum, tơku\m hdroh chôu [ă mâu [ăng tơnêi ki tối a kơpêng. Tơdrêng amê hnối hnê mơhno mâu tơring, cheăm kal séa ngăn nhên liăn ngân ki hbrâ ăm tơdroăng kố vâ pêi pro to\ng kum ăm kuăn pơlê tiô pơkâ’’.

Tiô riân ngăn dêi kơvâ ngăn pêi chiâk deăng kong pơlê Gia Lai tối, nôkố tung kong pơlê hiăng ai dâng 130 ha pôm loăng ki tro pơreăng tơkru\n hlá, tơku\m hên a tơring Phú Thiện, Ia Pa, Krông Pa, }ư Pưh [ă pơlê kong krâm Ayun Pa. Péa hdrê pôm loăng ki châ hlo tâ pơreăng mê cho HLS11 [ă hdrê KM419.

Pôa Hà Ngọc Uyển, Kăn pơkuâ ngăn Pêt mơjiâng kế tơmeăm [ă rak ngăn pơkeăng xôh kơdê oâ hdrong kong pơlê Gia Lai tối ăm ‘nâi, kố cho túa pơreăng ki nếo, xông kâ ‘nhiê tung rơnó hơnăm 2018, nôkố tá hâi ai pơkeăng kâi pơlât [ă tơdroăng ki xông kâ ‘nhiê re\ng. Mơni kô xông kâ ‘nhiê tung lâp lu. Xua mê, rơtế [ă tối tơbleăng kuăn pơlê athế kơdroh tơdroăng ki ôh tá xúa môi hdrê pêt. Gia Lai dế tí tăng mâu troăng hơlâ hbrâ mơdât tơdroăng ki tâ tú dêi pơreăng kố:

‘’Mâu tơring xuân dế pêi pro, klêi kơ’nâi hiăng mơjiâng khu hnê mơhno mê xing xoăng, pơcháu hnoăng cheăng, pôu râng hnoăng cheăng ăm tơrêm kơ koan, tơru\m [ă mâu cheăm ki tro tâ pơreăng mơjiâng túa pơkâ. Mơ-eăm xôh kơdê pơreăng a mâu [ăng tơnêi ki u ối ai 100 ha.

kăn pơlê ki ê mot tung kong pơlê ki vâ mơdât tơdroăng ki tâ tú dêi pơreăng’’.

Gia Lai cho kong pơlê má 11 tung lâp tơnêi têa châ hlo pơreăng pro tơkru\n hlá a pôm loăng. Pơreăng kố hiăng pơxiâm kâ ‘nhiê hên a mâu [ăng tơnêi dêi kuăn pơlê. Laga, hnoăng cheăng hbrâ mơdât xuân hlo ối hrá, tung pơla [ăng tơnêi ki tro pơreăng dế hlo rế hía rế hên [ă mơni kô tâ tú tung lâp lu.

Tối ‘na tơdroăng pơreăng pro hlá pôm loăng tro tơkru\n a tơring xuân môi tiah a mâu tơdroăng pêi pro mâu troăng hơlâ vâ hbrâ mơdât pơreăng, pôa Hà Ngọc Uyển, Kăn ngăn ‘na hdrê loăng plâi [ă pơkeăng xoh kơdê ôa hdrong kong pơlê Gia Lai tối ăm ‘nâi nhên tâ.

Êng: Ô pôa, pôa tối ăm ‘nâi tơdroăng pơreăng ki pro tơkru\n hlá pôm loăng a kong pơlê kố?

Pôa Hà Ngọc Uyển: Pơreăng pro tơkru\n hlá pôm loăng xua virus kâ ‘nhiê cho pơreăng ki nếo hlo. Apoăng khế 9, ai péa tơring châ hlo hiăng tâ pơreăng kâ ‘nhiê cho tơring Phú Thiện [ă Ia Pa.

Nôkố hiăng ai 5 tơring hlo tâ hên nếo pơreăng pro tơkru\n hlá pôm loăng tâi tâng deăng ki tro pơreăng kâ ‘nhiê ai 129 ha.

Êng: Hlo tiah mê, mâu tơdroăng pêi pro hiăng châ tơbleăng vâ hbrâ mơdât pơreăng môi tiah lâi, ô pôa?

Pôa Hà Ngọc Uyển: ‘Na tơku\m hnê mơhno, Khu ngăn pêi chiâk deăng [ă mơnhông mơdêk thôn pơlê hiăng tơku\m po hneăng hôp tung lâp kong pơlê, hnê tối [ă hnê pêi mâu troăng hơlâ vâ mâu tơring tối tơbleăng, tá mâu tơdroăng pêi ahdrối [ă ton ta ah. Mâu tơdroăng pêi pro, mê cho: kong pơlê hiăng pơtroh kơthô ăm rêm tơring, cheăm tơku\m pêi, ai hên hlá mơ-éa hnê pêi mâu tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng pro tơkru\n hlá pôm loăng.

Nôkố 4 tơring hiăng mơjiâng khu hnê mơhno pêi pro [ă hlối mơjiâng tơdroăng pơkâ, sap ing hnê hriâm troh in chêh ăm hlá mơ-éa, klêi mê, khu râ veăng hnê pêi pro tơdroăng vâ hbrâ mơdât pơreăng. Mơhnhôk thế mâu kăn [o# kih thua#t dêi mâu tơring, cheăm ki ai pêt pôm oh tá tro pơreăng tơkru\n hlá troh veăng hnê mâu tơring cheăm ki ai pơreăng tơkru\n hlá, xuân môi tiah hnê mơhno thế pui tah, hdroh chôu lôi kông hlá pôm loăng ki tâ pơreăng tơkru\n hlá.  

Klêi pêi pro troh nôkố mâu tơring hiăng klêi hnê tối. Ai 2 tơring hiăng tơbleăng tối deăng pôm ki tro pơreăng hiăng ko hdroh chôu. Mê cho a tơring Chư\ Pưh, prâu tah vâ chê 4 ha, tơring Ia Pa hdroh chôu vâ chê 5 ha. Mâu tơring ki dế ko, pui dêi pôm, klêi hiăng mơjiâng khu hnê mơhno klêi mê, kô x^ng xoăng mơngế veăng pêi cheăng, pơcháu hnoăng cheăng pêi ăm tơrêm kơ koan, tơru\m [ă mâu cheăm ki ai pôm loăng hiăng tâ pơreăng mơjiâng tơdroăng pơkâ vâ pêi.

Mơ-eăm kho\m thế hdroh chôu lôi pơtâi mâu deăng pôm loăng ki u ối lối 100 ha. Má pái, hnê mơhno ăm mâu kơ koan pêi ‘na tơdroăng cheăng kố xuân môi tiah mâu kăn kong pơlê pêi tro tơdroăng séa ngăn mâu pơkeăng xôh kơdê ôa hdrong [ă mâu hdrê ki lo ing kong pơlê ki ê ‘mot tê vâ mơdât tá ăm tâ tú.

Êng: Pôa hôm ai tơdroăng vâ hnê tối ki klâi ăm kuăn pơlê ki pêi chiâk ?

Pôa Hà Ngọc Uyển:  Pơreăng pro tơkru\n hlá xua virus kâ ‘nhiê kông hlá pôm loăng cho pơreăng ki rơ-iô xua ki tâ tú gá re\ng, má péa nếo, tơdjâk kân troh ki vâ ai pôm, [ă kô châ lơ ôh xuân môi tiah ‘na vâ ai tơpoăng hên dêi pôm loăng

Tâ tú dêi pơreăng kố ai péa troăng. Má môi, cho ing pêt hdrê pôm loăng. Klêi séa ngăn ăm hlo, ki hên mâu kuăn pơlê hmôu pơ lăm rôe xêh kông pôm dêi rơpó ki xiâm pôm mê rôe ing kong pơlê Tây Ninh. Troăng ki má péa, drêng hiăng ai xiâm pơreăng tung kông pôm, cho ing ngế ki tơbleăng tê pôm djâ tâ pơreăng cho ing kuăn kiâ ki rơbông, gá pâk hrik xo trếo ki le\m tung pôm hiăng tro tâ pơreăng ‘mot a kông pôm ki dế ối le\m, hâi ai pơreăng, pro ăm kông pôm loăng chiâng tro tâ pơreăng há.

Xua mê, ngin hnê tối, má môi, tung deăng pêt hiăng tro pơreăng thế klâ ngăn. Túa ki ‘nâ hiăng ai pôm a lối 7 khế mê kuăn pơlê thế tơku\m rak ngăn, pro iâ hâi pôm loăng vâ xông kân, [ă thế xo tơvêh pôm loăng vâ pro mơdrăn che\m ăm chu kâ.

Klêi lâk pôm thế pui tah tâi tâng kông pôm, xiâm rêi pôm loăng vâ têng klêi mê hdroh chôu. ‘Na pôm loăng pá xôp 3 khế, ki tro pơreăng há châ tơdế mê xuân ối thế hdroh vâ pôi tá ăm pơreăng châ tâ tú.

Mơnê kô pôa!

Công Bắc chêh

Gương prế Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng