Êng: Ô pôa, tung pơla kố nah, hên [a\ng deăng tro\ng tô-mat tro tâ virus, pro tro lup cheăng kâ ó ăm kuăn pơlê pêi chiâk deăng Lâm Đồng, drêng ai tơdroăng kố, kuăn pơlê pêi chiâk deăng kal pro ki klâi?

Pôa Lại Thế Hưng: Nôkố, virus kâ ‘nhê a tro\ng tô-mat ôh tá xê to tung kơdrum pêt mê u ối a kơdrum ki mơdâ. Pơla kố nah, ngin xuân hiăng pêi pro séa ngăn virus kố [a\ xuân mơnhên gá tâ tú ing pơ’leăng hdrê, tá pơ’leăng hdrê ki pơklêp [a\ pơklêp kối. Krê a klâng mê virus kố pro pá ‘nâng, xua mâu loăng plâi ki ê môi tiah tro\ng ngiêt, po-hăng [a\ mâu xiâm pôm kong ê, mâu xiâm ki ai krêa virus, pro xiama kối pơrea\ng tâ túa tung pêt tro\ng tô-mat.

Mê kố cho mâu tơdroăng ki pá má môi ki kuăn pơlê pêi chiâk, ki ahdrối cho a tíu kơdrum mê kuăn pơlê pêi chiâk deăng kal prâu tah mâu pơrea\ng vâ tơniăn gá ôh tá tâ tú; má péa cho thế tơku\m hơ’lêh pêt hdrê ki ê, ôh tá chiâng pêt tơku\m môi túa hdrê tro\ng. Thế hơ’lêh pêt rơpê luo#m, rơpê pro chôu, pôm rơpê, tu\m mâu rơpê xa lách, kơtea\m, toih [a\ ki ê hía vâ kơdroh virus kố.

Ki kal má môi [a\ kuăn pơlê pêi chiâk deăng thế mơdât mâu ôa hdrong ki pâk chik sap ing pơxiâm mơdâ hdrê, xua tâng ôh tá mơdât, ki rơhêng vâ tối cho [a\ ôa ki rơbông cho ôa ki pro tâ túa xiâm ăm virus a xiâm tro\ng tô-mat mê gá kô xông kâ ‘nhê.

Pro tiah lâi vâ mơdât ôa hdrong kâ ‘nhê lơ tâng kâ ‘nhê mê bu iâ, tiah mê cho thế tơku\m pêi pro tơdâng ing kơdê [a\ xúa mâu pơkeăng ki hbrâ mơdât pơrea\ng.

{a\ kơdrum mơdâ mê ngin kô pơtối hriăn ple\ng chiâng mâu xiâm hdrê ki ai ivá kâi hbrâ mơdât virus. Má péa nếo cho pơkuâ khât ‘na pơ’leăng hdrê, kối ki pơklêp [a\ xiâm ki pơklêp, môi tiah nôkố mê kơvâ pêi chiâk deăng dêi kong pơlê Lâm Đồng xuân hiăng po rơdâ mâu túa, xuân môi tiah thăm pơkuâ, mê tung la ngiâ kơdrum mơdâ hdrê xuân pơkuâ kơtăng, pro tiah lâi xúa mâu lu\i ki ôa ki kâ ‘nhê ôh tá châ mot tung kơdrum.

Êng: Môi tiah pôa nếo tối, virus kâ ‘nhê tro\ng tô-mat lo ing pơ’leăng hdrê pơklêp, tiah mê pro tiah lâi vâ virus ôh tá châ xông tâ tú [a\ kâ ‘nhê tung [a\ng rơdâ?

Pôa Lại Thế Hưng: Nôkố ngin dế pêi cheăng [a\ mâu khu tê mơdró tê pơ’leăng hdrê, kối pơklêp, môi tiah ko\ng ti Phù Sa ai hdrê tro\ng tô-mat rita. Pak^ng mê ngin xuân tơku\m pơkuâ pơ’leăng hdrê ki pơklêp, xua sap hơnăm 2013 mê Kơ koan xiâm pơkuâ pêi chiâk deăng peăng hdroh  ôh tá mơjiâng pro hdrê ki kố xếo cho xua mâu khu môi ngế pro. Kố cho xiâm kối pro ăm virus tâ túa ing kơdrum mơdâ ing mâu pơ’leăng dêi xiâm pơklêp.

Ngin kô tơku\m pơkuâ mâu tíu rôe hdrê pơtroh a Lâm Đồng pro xiâm pơklêp, tơdrêng amê pơkâ mâu kơdrum mơdâ hdrê cho drêng rôe hdrê thế ‘nâi nhên xiâm kối, thế ai hô sơ xuân môi tiah tăng tíu tê hdrê ki tơniăn. Pak^ng mê ngin xuân dế tơru\m [a\ Vi[an mâu tơring Đơn Dương, Đức Trọng [a\ rơtế [a\ mâu {ơrô pêi chiâk deăng vâ mơjiâng mâu túa mâu kơdrum mơdâ ki tơtro, tơbleăng ăm vâi krâ pêi chiâk deăng ‘nâi mâu kơdrum ki mê krúa le\m vâ rôe.

Rơtế [a\ mê, ngin xuân hiăng pêi cheăng [a\ khu cheăng kal kí, [a\ mâu cheăm ki xiâm mê tung hơnăm 2016 ngin hiăng tơku\m go#m, prâu tah, tôm xo mâu kilía pơkeăng rak vế hdrê kơchâi [a\ hlối go#m xôm xok ing pêi chiâk deăng ki mơ’no lo pakong. La ngiâ tung rơnó tô ngin kô pơtối pêi tơdroăng kố. Xua a rơnó tô cho rơnó virus tâ tú ó xua mâu ôa pơrea\ng. Xua mê, tiô tối hdrối troh khế 11 mê ngin mơnhên mâu kơdrum mơdâ [a\ kơ’nâi mê hnê mơhno ăm tâi tâng mâu kơdrum mơdâ ‘na tơdroăng chêh tối, mơ-éa chêh [a\ chêh nhên pơ’leăng hdrê ki rôe ing lâi, hâi mơdât virui lơ ti lâi.

Nôkố ko\ng ti Phù Sa vâi hiăng kâi mơdât virus ing kối pơklêp, ki ê nếo cho xiâm pơklêp mê pin tá hâi kâi mơdât ki kố, [a\ ngin thế thăm  pơkuâ pêi pro tơdroăng kố krá tơniăn.

Êng: Ô pôa, ai môi tơdroăng ki khât ki kuăn pơlê pêi chiâk deăng Lâm Đồng [ă mâu kong pơlê kơpong Tây Nguyên dế trâm ê cho tơruih plâi kơphế kơbâng. Tiah mê tơdroăng kố xua ing lâi?

Pôa Lại Thế Hưng: Tơruih plâi kơphế ối kơbâng ai 2 tơdroăng ki xiâm, má môi cho ‘na sinh lý mê xua tung pơla kong prâi tô mơdrăng luâ râ lơ xúa kong mêi hên xuân pro tơruih plâi. Ki tro gá tơdroăng plâi kơbâng tơruih hiăng hlo a khế 7- 8, la hơnăm kô gá hrá tâ xua pin hlo, tung 2-3 măng t^ng kô nah ai kong mêi puk pâk.

Kơphế tơruih plâi kơbâng xua ing pơreăng kâ ‘nhiê mê ki pin hiăng hlo nhên. Tung pơla sap khế 8-9 plâi tơruih xúa hên tơdroăng, ki ‘nâ xua kơmeăn [ă kơtâ ôa kâ ‘nhiê, pro ăm loăng ôh tá châ vâ hrik xo trếo kơhiâm vâ drêh dêi plâi mê ah plâi gá tơruih.

La mơtiah nôkố, tiô ngin tối oh tá tá xê tơruih xua ing pơreăng cho xua ing sinh lý, xua kong mêi hên, oh tá ai hên eăng trâ êi mâ hâi, loăng oh tá ai châ bâ phuâng.

La pin xuân pôi tá tơngôu, ai mâu kơdrum kơphế tơruih plâi hên kal thế séa ngăn rêi  gá, mơni hiăng tro rong xua kơmeăn [ă kơtâ ôa kâ ‘nhiê, vâ pin hbrâ tơnáo re\ng rak ngăn, tâng lôi ton luâ hơnăm mê tơdroăng ki vêh xông rơdêi nếo dế mâu loăng kơphế gá pá khât. 

Êng:Tiah mê troăng hơlâ tơkâ luâ xơpá dêi kuăn pơlê chi ki klâi ô pôa?

Pôa Lại Thế Hưng: Ki hdrối cho [ă pơreăng kâ ‘nhiê drêng kong mêi hên mơtiah kố  thế tơtro\ng  pôi tá ăm têa châ toăng tung kơdrum kơphế ah lơ pro u\m. Pơtóoi nếo a mâu kơdrum kơphế ai hlá hên, pro hía ki tơdâng tơ’mô ‘na trếo kơhiâm kô tơruih plâi hên, mê pin thế tơkâ luâ xơpá [ă tơdroăng trol tah ‘nâ tơkâng, hnê tah hlá, rơmôe vâ châ bâ phuâng.

{ă pơreăng ki tối mê, ki hdrối hnê tối ăm vâi krâ nho\ng o thế mơdêk ăm rêi châ rơdêi [ă tơdroăng xôh pơkeăng 10WP vâ mơdêk ăm loăng hu\n rêi xông rơdêi, [ă xôh mâu pơkeăng kơdê kơtâ ôa. Nôkố xuân hiăng ai túa pơkeăng xôh kơdê kơtâ ôa ki Tíu ngăn rak pơlât loăng pêt Lâm Đồng rơtế [ă đại học Trung Nam Hàn Quốc tí tăng ‘nâi ple\ng, mê cho kơdê kơtâ ôa 18EC, ki kố vâi pro ing mâu nhâ loăng mê ga sôh tá pro ‘mêi hyôh kong prâi. Pak^ng mê, pin kô chiâng xúa mâu pơkeăng kơdê kơtâ ôa mơtiah pơkeăng abamestin, cetosan [ă hía hé.

Êng:Ô pôa, tung tơdroăng nôkố, vâ tơdroăng pêt loăng plâi pro pơxúa tơ-[rê, Lâm Đồng hiăng to\ng kum hnê tơdroăng klâi vâ kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng châ pêi cheăng tơniăn ton?

Pôa Lại Thế Hưng: Nôkố, kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng Lâm Đồng hiăng ai hlá mơ-éa chêh mâu tơdroăng tu\m ăm vâi krâ nho\ng o ki pêt mâu hdrê loăng plâi ki xiâm dêi kong pơlê mơtiah loăng kơphế, kơchâi, reăng, loăng plâi hôt [ă hên ki ê. Ngin hiăng in hên mâu hlá mơ-éa chêh ‘măn, mâu clip vâ kum kuăn pơlê tơ’lêi tí tăng ngăn, vâ ‘nâi kơno.

Má péa vâi krâ nho\ng o thế tí tăng ngăn mâu tơdrpăng, pơtih ngăn um tivi, hmâng rơ’jiu, pơchuât ngăn hlá tơbeăng, ngăn tung mâu trang web dêi kơvâ cheăng ngăn ‘na hdrê loăng [ă pơkeăng xoh kơdê ôa hdrong. Ki achê tâ [ă vâi krâ nho\ng  mê cho mâu tíu pêi cheăng ngăn ‘na chiâk deăng mê vâi kô ai hlế mơ-éa kố, vâi krâ nho\ng o thế po ngăn tí tăng ‘nâi ple\ng vâ ‘nâi ple\ng.

Ki ê nếo, pin thế kơhnâ lăm ngăn dêi klâng chiâk, vâ re\ng châ ‘nâi tâng hiăng tro pơreăng kâ ‘nhiê. Ai tiah mê ‘nôi pin nếo gá tơniăn ‘na kơdrum kơchâi, kơphế, chếi dêi tơná pin, mâu loăng plâi ki pin pêt kô xông rơdêi, drêng châ ‘nâi pơreăng kâ ‘nhiê kô teăm kơdê tơdrêng hlối.   

Pó vâi krâ nho\ng o thế tơtro\ng xúa túa pêi pro sinh hok hdrối, klêi mê nếo xôh mâu pơkeăng hoă hok dêi mâu khu pơkeăng ki iâ trếo ‘mêi, hơdroh xoh pơkeăng ki hdró trếo ‘mêi ai rek 2 râ tr^ng, pro ti lâi rak vế mâu tíu tê kơchâi, plâi, chếi tơniăn krúa kế kâ, troh tơdroăng mơdêk pê lo tơmeăm tê ăm kong têa ê.

Hôm mơnê kô pôa!

Gương prếi A Sa Ly tơplôu [ă tơbleăng