Ton tí nah, tơdroăng lăm muih kong, văng tơnêi tíu vâ mơjiâng pơlê lơ muih treăm chiâk deăng pơrá cho xua krâ pơlê pơkâ, tâng ôh, ngế ki châ kuăn pơlê loi tơngah má môi tung pơlê. Kong ki chiâng phêp lăm chôu muih ôh ti xê kong rak vế kơnho\ng têa, kong rơpâng, kong ai loăng kơnía, tâng ko ‘nhê kô troh xeăng kong pơxâu phak pro têa lân lu, tâng ôh kô tro tô mơdrăng khăng khoăng plâ hơnăm.

Drêng chôu muih treăm chiâk deăng, kuăn pơlê hmâ ‘nâi rak vế ngăn kong ilâng tâ tá, tiô túa ki văng nhâ, kơvê, go#m tah mâu tơkâng hiăng khăng, nhâ răng, mơjiâng troăng ki ôh ti ai nhâ loăng a tơdế chiâk dêi tơná, tơkéa vâ tối pro tơkăng on, vâ drêng chôu muih dêi chiâk deăng on ôh tá chếo lân troh a kơpong ki ê, ah lơ pro on châ chếo kâ kong ilâng, xua tâng chếo kâ kong kô tro khu xeăng pơxâu phak, tro pơlê tơleăng.

Xua ti mê, tung khôi túa dêi hdroâng tơná, mơngế M’nông ối rak vế mâu tơdroăng pơkâ ‘na xôi lôi on chếo kâ kong, môi tiah: Hơpăm tro on chếo kâ bu môi ngế khéa/Hngêi tro on chếo kâ tâi pơlê khéa/Kong tro on chếo kâ rêm ngế pơrá khéa

Hdroâng M’nông pêi chiâk tiô túa ki hơ’lêh rêm hơnăm vâ pơtối rak vế kong

(‘Mâi bro T^ng xối lo muih chiâk a pơlê Bu Koh, cheăm Dak Rtih, Tuy Đức)

…/Kong tro on chếo la ôh tá kâi tơpâ/Ngế ki mê kô ôh tá ai kong/Ngế ki mê kô ôh tá ai tơnêi/Pro hngêi pôi tá xúa loăng xếo/Pro hơpăm pôi tá xúa loăng xếo …

Xuân môi tiah mê, tơdroăng pơkuâ rak kơnho\ng têa xuân châ hdroâng M’nông ngăn khât. Kuăn pơlê tối ăm ‘nâi, rêm to kơno têa pơrá ai khu xeăng pơkuâ ngăn, tâng lo lăm mơdrah, pro ‘mêi kô pro khu xeăng hêng hôu, tam nâ, [ă kô pro pơreăng vâ pơxâu phak kuăn pơlê. Luâ tâ mê nếo, têa kroăng kân, têa kroăng kuăn cho tíu ki xiâm pơtroh kơnho\ng têa ăm pơlê pơla vâ xúa mê kuăn pơlê athế đi đo rak krúa le\m, pro mơgrúa ăm tơrêm kơno têa i krúa, hơ’djâ le\m. Hâi kố, rêm hdroh lo apoăng hơnăm nếo, drêng dah ai xêh kế tơmeăm, kuăn pơlê veăng tơlo liăn vâ rôe kế tơmeăm hdroăng vâ tơku\m po T^ng xối kơno têa [ă tơdroăng pói pâ xeăng têa kum ăm kuăn pơlê bê têa vâ ôu hum, roh jíu, tôh ăm mâu hdrê loăng pêt, mâu prá alâi [ă ki ê hía.

Ki ê nếo, têa cho tíu ki xiâm vâ ăm mâu kuăn kiâ rêh ối tung têa, môi tiah hjuô, xixo\ng, ká, kêt châ rêh ối, ai mâm mơdrăn mơdrêh ăm kuăn pơlê, xua mê, tơdroăng lăm tơnăng ká kêt tung têa kuăn pơlê xuân athế pêi pro tiô túa ki phá dêi xêh, phá tơ-ê. {ă hiâm mơno kring vế tơnêi tíu [ă ôh tá kơdê mâu ká kêt, kuăn pơlê bu tơnăng ká [ă mâu kế ki hmâ, môi tiah peăm, puk, xi, kơreăng. Hiâm tuăn ki ‘nâi rak vế ki xiâm dêi hdroâng hdrê ká kêt tung têa hiăng châ hnê pơchân tối ing mâu rơkong hnê dêi vâi krâ sap ing nah: Rup kuăn kêt athế roăng nôu ga/Rup kuăn ká athế roăng nôu gá/Ko kơlá athế roăng kuăn ga/Chôu pâu oăng athế roăng pơtáu ga.

Xua tơdroăng rêh ối kơnôm ing kong kế, ngo ngôi, kroăng têa, mê mơngế M’nông hiăng hlê ple\ng nhên túa tơnăng ká kêt [ă mâu pơkeăng ki pro ing kơtôu loăng. Tiah mê, hdroâng kuăn ngo mot tung kong tăng kơtôu loăng, rêi loăng xăng, vâi pêi liê, tơvât tơ’nôm mâu kế ki ê vâ pro ká pôu [ă đông a’ngêi. Drêng mê, kuăn pơlê bu xo kơreăng gui xo ká djâ vêh a hngêi vâ pế, pôh kâ.

Maluâ, tơdroăng ki pro pơkeăng ing kơtôu loăng, pak^ng ká ki kân mê xuân pro mâu ká ki kuăn pôu [ă đông a’ngêi, pro hlâ long mâu ká kêt. Xua tiah mê, luât vâi krâ dêi M’nông mơdât păng ‘nâng tơdroăng tơnăng ká kêt [ă pơkeăng, ngế ki lâi pro xôi kô tro pơlê pơxâu ó, ngăn to pơlê tối.

Tơdrêng [ă tơdroăng ki mê, tơdroăng ki rak vế ngăn mâu kuăn kiâ ki kơnía git môi tiah rui, rơmái, mêm [ă kế ki ê hía kuăn pơlê xuân rak vế tro luât. {ă hdroâng mơngế M’nông, rui ti xê to kuăn kiâ ki kơnâ mê ối cho môi ngế pú hmâ tung rơpo\ng hngêi. Xua ti mê, kuăn pơlê lăm rup rui vâ djâ hnê tối, pơ-e\p pât, vâ veăng kum chơ-toi kế tơmeăm ăm rơpo\ng hngêi, la đi đo vâi păn roăng, rak ngăn krâu khât, ngăn rơhí rơhó vâ rui pôu tá tro châi tamo, ah lơ hlâ. Tâng ai môi tơdroăng ki xâu xía ki lâi mê pro ‘mêi ăm rui, mê xeăng kô pơxâu phak tâi pơlê.

{ă mâu ngế ki păn roăng rak ngăn rui, xuân môi tiah mơngế ki hnê pât rui athế t^ng, rak krâu tiô khôi túa, môi tiah: Ôh ti kâ hơ’nêh rui, ôh tá xúa mâu tơmeăm ki pro [ă kéa rui, ôh tá kâ po ki pro [ă pló, ôh ti mot a hngêi ai mơngế nếo mơhum vâi ‘ne\ng lơ mot hngêi ki ai mơngế hlâ tá hâi châ 1 hơnăm [ă ki ê hía. Tâng ôh tá rak vế, pêi pro mâu tơdroăng pơkâ ki mê rui kô tơ’lêi châi tamo, kô chiâng kôk rơxok ‘nhê kế tơmeăm kuăn pơlê, tâng ôh tá pro xeăng, rui kô hlâ lơ kơdê ngế ki păn.

Rêm hdroh rui păn tâng châi tamo, mê ngế păn rui athế xối xeăng ăm rui vâ prếi tamo châi. Rui chơ kế hơngăm, ivá pá mo, ngế păn athế xối xeăng pâ pơhnêm xua hiăng pơklât rui pêi cheăng luâ kơ ivá. Ngế păn ối athế xối, pro pơkoăng ăm rui. Drêng rui hlâ, athế mơdâm, pro tơnâp môi tiah kuăn mơngế.

Ki ăm pin tơ’lêi hlo, xuân ing hiâm tuăn ‘nâi rak vế dêi châ, kế tơmeăm, kuăn kiâ, kuăn pơlê M’nông a mâu tơring, cheăm xuâ ối pơtối rak vế mâu tơdroăng t^ng, mơd^ng ai tơdjâk troh tơdroăng rak vế ngăn tơmeăm khoăng tâ tá, môi tiah T^ng kơno têa, T^ng xối xeăng kong, T^ng xối xeăng hdrối vâ tơnăng ká [ă ki ê hía. Ing mê, khu rơxông hdrối pơtối hnê mâu khôi túa vêa vong [ă hnê pơto ăm khu rơxông nếo rak vế tơnêi tíu ki krúa hơ’djâ le\m, tơtro hên tâ.

Mỹ Hằng chêh tối

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng