Pêi cheăng khăm pơlât a hngêi pơkeăng cheăm lối 20 hơnăm, kơteăng chêng nâ Nguyễn Thị Hiền hiăng prôk lâp lu 13 thôn, pơlê dêi cheăm Ea Kiết, tơring Čư Mgar. Tơdroăng pêi cheăng, tơdroăng pơtâng tối, mơhnhôk kuăn pơlê mơdêk hlê plĕng hbrâ mơdât pơreăng, vêh pâk pơkeăng po rơdâ, veăng hbrâ mơdât pơreăng tơngê lo mơheăm, mơhnhôk ôh tá mơhum kuăn má 3... ai drêng pro nâ hên tơdroăng ki khéa, phiu ro.

“Hơnăm mê cho hơnăm 2004, troh khế 6 kong mêi mê lăm pâk a pơlê mơngế Mông cho pá puât ‘nâng, drêng mê nah prôk troăng kong mê rế prôk rế râng kơ-ƀin hngíu vaccine, hơnăm mê prôk tơkâ hluâ têa plông tơngah xêh hlâ, rế prôk rế tơmiât ti lâi tơná mot kơvâ kố, laga á tơmiât kuăn pơlê vâi loi tơngah pin, vâi đi đo tơkôm á amê cho mâu tíu kal á ƀă á hlo hiâm mơno a xông ƀă mâu ngế ki pá puât mê tơkâ hluâ tâi tâng. Ing mê á cho ngế ki pá puât pơtối djâ troh tơdroăng phiu ro ăm tíu ki pá puât tâ á nếo, xua mê á tâ phiu ro tâ’’.

Tơmiêt tơdroăng cheăng thái pơkeăng cho tơdroăng cheăng ki kơnâ ƀă tá djâ tơdroăng ki hâk tơngăm, xua mê ƀă mơngế châi tamo, nâ Hiền đi đo ngăn môi tiah nhŏng o dêi tơná, achê, kơ-êng ƀă tơmâng tŏng kum. Kơnôm tiah mê, tâi tâng kuăn pơlê Ea Kiết pơrá rah Hngêi pơkeăng cheăm cho tíu khăm, pơlât apoăng; hlê plĕng ‘na tơdroăng rak ngăn ivá, gak ngăn ivá xuân chôa ‘lâng châ mơdêk, tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê tíu kố hiăng pơhlêh rêm hâi. Nâ H’Luôr Ƀyă, ối a ƀuôn Ya Wầm A, cheăm Ea Kiết tối ăm ‘nâi:

“Kơnôm tơdroăng hnê mơhno dêi mâu nâ o peăng Hngêi pơkeăng cheăm, ki má lối cho nâ Hiền tá hiâm mơno hnê tối ăm ngin ‘na troăng rak ngăn ivá vâi hdrêng sap ing á mơ-êa troh drêng á mơhum kuăn. Ing mê, á thăm hlê plĕng ‘na troăng gak ngăn ƀă rak ngăn kuăn vâ mơnhông tuăn ngôa rơkê, hiâm mơno ƀă ivá’’.

Hdrối mâu tơdroăng pơhlêh pêi cheăng xúa kŏng ngê̆, kơdrâi pro kăn pơkuâ hngêi pơkeăng cheăm mơ-eăm ‘nâi tơdroăng ‘na kŏng ngê̆ phân mêm kum tung tơdroăng pêi cheăng. Nâ ối hriâm xêh, tơ’nôm tơdroăng ki rơkê kal khât vâ ti tăng troăng pơtâng tối, mơhnhôk lĕm tro má môi ăm kuăn pơlê. Pôu râng hnoăng pro kăn pơkuâ hngêi pơkeăng cheăm, nâ ai tơdroăng ki xing xoăng nhên, tơtro ƀă tơdroăng pêi cheăng dêi rêm ngế vâ pêi pro châ tơƀrê tơdroăng hbrâ ƀă hnê mơhno, khăm pơlât châi tamo. Tơdrêng amê nâ xuân tơtrŏng mơjiâng tơdroăng tơrŭm môi tuăn, rŭm ƀă hngêi pơkeăng cheăm, pro tơ’lêi hlâu kum nâ o ƀok thái pơkeăng rơtế rơkê.

Ngoh H’Pim AYun, Ƀok thái pơkeăng Đa Khoa, Kăn phŏ hngêi pơkeăng cheăm Ea Kiết, ngế hiăng ai 14 hơnăm rơtế ƀă nâ Hiền tung tơdroăng khăm pơlât ăm kuăn pơlê a cheăm tối:

“Drêng mot a Hngêi pơkeăng cheăm ai ngế nâ tá hiâm mơno môi tiah mê xuân xuân tŏng kum á hên, drêng á ôh tá ‘nâi mê á kơ-êng, nâ kô tiâ tối tâi tơdroăng ăm á mê á xuân chiâng tơ’nôm, ai tơ’nôm tơdroăng ki vâ pêi vâ á mơ-eăm tâ mê nếo’’.

Cho cheăm kơpong hơhngế hơhngo, kơtăn tíu xiâm tơring Čư Mgar 25 km, Ea Kiết ai vâ chê 1/3 pơ’leăng mơngế cho kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo, tơdroăng rêh ối hên tơdroăng pá puât. Vâ pơhlêh troăng tơmiât pêi dêi kuăn pơlê tung tơdroăng rak ngăn ivá châ chăn, nâ Hiền hiăng tơbleăng ăm khu râ kăn pơkuâ hnê ngăn cheăng Đảng, khu râ kăn pơkuâ ƀă mâu râ cheăm tơkŭm po pơtâng tối, mơdêk hlê plĕng, ‘nâi rak ngăn ivá ăm pơlê pơla; tơtrŏng tơdroăng rak ngăn kong prâi.

Ki rơhêng vâ tối tung pơla ai pơreăng COVID 19 sap hơnăm 2019 troh 2022, nâ hiăng pêi lĕm tro tơdroăng tơbleăng ăm khu râ kăn pơkuâ hnê ngăn Đảng, khu râ kăn pơkuâ mơjiâng mâu tơdroăng hbrâ, mơdât pơreăng châ tơƀrê. Pôa Trần Trung Hiếu, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan cheăm Ea Kiết, tơring Čư Mgar tối ‘na ngế kơdrâi pro kăn pơkuâ hngêi pơkeăng cheăm Nguyễn Thị Hiền:

“Xua ối a hơhngế tíu xiâm tơring xua mê hnoăng dêi Hngêi pơkeăng cheăm cho kal khât, pêi tơdroăng khăm pơlât apoăng ăm kuăn pơlê. Akố, kăn pơkuâ hngêi pơkeăng cheăm hiăng mơnhông hnoăng teăm tơbleăng tơdrêng ăm Vi ƀan cheăm xuân môi tiah Đảng ủy rak tơniăn kơxô̆ pơkeăng vâ khăm pơlât ăm kuăn pơlê. Troh nôkố cheăm xuân pêi lĕm tro tơdroăng khăm pơlât, xua mê kơxô̆ hré krĭn dêi vâi hdrêng xuân môi tiah ngế nôu mơ-êa ƀă mâu troăng hơlâ pơrá tơniăn lĕm tro ƀă Hngêi pơkeăng cheăm rêm hơnăm pơrá châ plah râ tơnêi têa ‘na khăm pơlât’’.

20 hơnăm xâp ếo blouse rơbông, tơdroăng châ tơƀrê dêi nâ cho mơnhên a hên hlá mơ-éa kheăn kơdeăn, pri tung tơdroăng pêi cheăng khăm pơlât, laga mơni tơdroăng ki kơdeăn kheăn kân má môi ƀă nâ Nguyễn Thị Hiền cho tơdroăng loi tơngah dêi kuăn pơlê ƀă Hngêi pơkeăng cheăm Ea Kiết. Tơdroăng kố hiăng tơ’nôm ăm nâ hên tơdroăng phiu ro, mơhnhôk nâ vâ pơtối tâi hiâm mơno tơná pêi cheăng.