Vâ troh 12 chôu kơhâi dế, ngoh Nguyễn Anh Minh, 40 hơnăm, ối a pơlê Bình Tân tâng tối ing Hngêi pơkeăng ‘măn mơheăm ƀă pâk ‘mot mơheăm Pơlê kong kân Hồ Chí Minh tối ai môi ngế ki dế pơlât tơdrêng, kal vâ mơheăm hên, kal pâk ‘mot mơheăm khu mơheăm ki iâ mơngế ai cho  mơheăm B Rh- kal vâ tơdrêng. Tơdrêng mê, ôh tá kâ kơhâi dế vâ tơniăn dêi mơheăm ki vâ ăm tơbréa to rơxế tung pơla kong tô ó, troh a hngêi pơkeăng pleăng dêi 250ml moheăm vâ teăm ăm ngế ki dế kal vâ. Ngoh Minh ôh tá chôu pâ kố cho rôh má to lâi ngoh mơdoh pơtê lôi tơdroăng cheăng tê mơdró tơná ki lăm pơcháu tơmeăm, rĕng troh a hngêi pơkeăng vâ ăm xo mơheăm kum mâu ki ê, ki dế kal vâ cho mơngế ki hiăng vâ hlâ.

Thăm nếo, hdrối nah ngoh to rơxế ki apoăng sap ing Pơlê kong kân Hồ Chí Minh troh a Khánh Hòa vâ kum mơheăm ăm môi ngế hok tro kơnốu 17 hơnăm ki tro ŭm tung tơngá kơxêng hiăng râ ó rôh má mơ’nui, kal mơheăm vâ pơtối ai ivá rêh. Riân hơnăm 2006 nah lăm pleăng mơheăm, ngoh Minh veăng mot tung Kâu lăk ƀô̆ pleăng mơheăm Pơlê kong kân Hồ Chí Minh (cho Tíu xiâm Pleăng mơheăm tŏng kum Pơlê kong kân Hồ Chí Minh, troh nôkố ngoh hiăng lối 60 hơnăm pleăng mơheăm.

Ngoh Minh ối mơjiâng pro ứng dụng vâ troh tơ’nôm ƀă ai hên ngế ki vâ pleăng mơheăm ăm vâi môi tiah tơdroăng pleăng mơheăm tơdrêng, mơhnhôk, troh hên ngế vâ pleăng dêi mơheăm tŏng kum mơngế:

“Kơxô̆ mơheăm Rh- iâ hlo ai tung kuăn pơlê, xua hên kuăn pơlê hâi lăm pleăng dêi mơheăm. Tâng kuăn pơlê lăm pleăng dêi mơheăm hên mê kô châ ‘nâi ai tơ’nôm hên ngế ki ai khu mơheăm ki iâ ngế ai mê. A veăng mot tung Kâu lak ƀô̆ Pleăng mơheăm, ki hdrối a vâ rak vế dêi tơná thế tơdjêp tơrŭm ƀă vâi nhŏng o, vâi nâ o ki ai mơheăm môi tiah dêi rơpó vâ kum dêi rơpó. Tơdroăng ki má péa vâ kum mơngế ki ê ivá pin thế mo xêi”.

‘Na ngoh Cao Minh Hải ai mơheăm AB Rh-, cho khu mơheăm ki iâ hlo má môi a Việt Nam, hiăng tơdjêp ƀă vâ chê 40 ngế ki rơtế ai mơheăm môi tiah mê, ki xiâm cho pro ti lâi vâ châ tŏng kum ăm hên ngế má môi. Rêm ngế tung khu cho môi “Hnôu rak mơheăm ối rêh”, ngế ki lâi xuân hiăng châ lối 20 hdroh pleăng mơheăm, tá a Pơlê kong kân Hồ Chí Minh ƀă mâu kong pơlê ki achê.

Kơxô̆ liăn prôk vêh, kâ ối a mâu rôh lăm pleăng mơheăm drêng lăm pleăng a mâu kong pơlê, vâi xo dêi liăn tơná vâ prôk kâ ối ôh tá xo liăn kơjo kum ing nôu pâ lơ nhŏng o mâu ngế ki châi tamo. Tơná ngoh Hải xuân ôh tá kâi pâ xếo hiăng to lâi xôh tơná pleăng mơheăm tơdrêng ăm mâu ngế ki dế pơlât tơdrêng kal vâ mơheăm. Tâng ai tŭm ivá mo xêi kô rĕng prôk vâ rĕng troh ăm mơngế ki dế kal vâ mơheăm.

Ối chôu pâ môi tơdroăng ki a kơmăng tâi hơnăm ton vâ lo hơnăm nếo, tâng tối kal vâ mơheăm vâ pâk ‘mot ăm ngế nôu ki hiăng vâ kot mâ a hâi má Môi Têt hơnăm 2022, ngoh Hải hiăng hbrâ rơnáu apoăng hơnăm nếo  tơkôm vâ pleăng mơheăm:

“Drêng mê á bú tơmiât lăm tŏng kum môi ngế mê kal tâ. Tung tuăn tơmiât tiah mê, ngế nôu tối kô mơhum dêi kuăn a 10h la sap 6h a tơkôm xêh a hngêi pơkeăng Từ Dũ vâ hbrâ xâu ngế nôu lơ rĕng mơhum kuăn ngá. Mơhúa há hâi ki mê bú kal klăng 1 CC mơheăm tê. Ối ‘nâi tơkôm bê troh a 2h kơxê hngêi pơkeăng krếo tối ngế nôu hiăng mơhum dêi kuăn ôh ai tơdroăng klâi tŭm tá nôu prếi kuăn. Kơ’nâi mê á hiăng tối ăm ‘nâi ‘na  á  ƀă nôu prế kuăn, nôkố ngế nôu xuân dế veăng tung khu vâ veăng kum mâu ngế ki ê a Bà Riạ - Vũng Tàu”.

Ƀă tơdroăng tơmiât vâ pleăng mâu kơtó mơheăm ki krúa lĕm, nâ Nguyễn Thị Vân Hiền, 42 hơnăm ăm ‘nâi, nâ đi đo púi vâ ivá mo sêi vâ ai mơheăm pleăng ăm mơngế ki châi tamo kal vâ mơheăm. Hdrối mê, nâ Hiền “ôh tá tơmiât klâi ôh tá xâu” pleăng tơdrêng hlối mơheăm ăm môi ngế o kŭn ki 2 hơnăm iâ mơheăm ki vâi ai, tung pơla mê nâ hiăng hên măng hrăng ôh tá chiâng koi, troh mơ’nui mơheăm ôh tá lĕm tro tiô pơkâ, klêi xo mơheăm nâ rơlâi rơlo poh hlối.

Klêi rêm hdroh pleăng mơheăm, nâ Hiền hmâ đăng tungalo, Facebook, ôh tá xê vâ “pơkrip mơhno ăm vâi hlo’’, mê cho vâ tơbleăng ăm mâu ngế ki ai mơheăm veăng pleăng kum mơngế cho vâ tŏng kum ăm tơná:

“Mâu vâi pú ki a hmâ xuân mơhnhôk a pleăng mơheăm. Má môi cho vâ khăm ngăn dêi ivá tơná. ki khât gá á ôh tá tơmiât pleăng mơheăm cho pin dế ăm ki khât gá pin dế kơdĭng, môi tiah dế kơdĭng mơheăm tơná. Nôkố pin pleăng ăm vâi, troh drêng pin kal ah, lơ trâm tơdroăng kal ‘na mơheăm kô ai mơngế ki pleăng ăm pin”.

Tiô Tíu xiâm ‘măn rak mơheăm - Hngêi pơkeăng kân Chợ Rẫy, rêm hâi hnôu ‘măn mơheăm ai ki iâ gá dâng 5.000 - 7.000CC mơheăm, la xiâm mơheăm Rh- bú iâ tê, dâng 20CC mơheăm tung tâi tâng mâu khu  mơheăm. Thạc sĩ Phạm Lê Nhật Minh, Kăn phŏ pơkuâ Tíu xiâm ‘măn rak mơheăm ăm ‘nâi, rêm hâi akố  ăm Hngêi pơkeăng Chợ Rẫy lối 62 to hngêi pơkeăng ki ê sap 500 - 700CC mơheăm ƀă mâu tơmeăm ki vâ tơkŭm mơjiâng mơheăm, tung mê ai 0,1% khu mơheăm ki iâ ai cho mơheăm Rh-. Ai drêng ki ‘nâ, hên ngế châi tamo kal vâ mơheăm ki iâ ai mê tơdrêng môi hdroh, Tíu xiâm ‘măn rak mơheăm ôh tá ai tŭm mơheăm vâ ăm thế krếo mâu ngế ki ai mơheăm ki mê pleăng tơdrêng.

Akố, kơxô̆ mơngế pleăng mơheăm rôh pơtối châ 66% , hên ‘nâng tâng vâ pơchông ƀă Tíu xiâm ‘măn rak mơheăm tung lâp tơnêi têa. Pôa Phạm Lê Nhật Minh ai tối, kal ai luât pơkâ kơjo kum krê ăm mâu ngế ki pleăng mơheăm drêng kal  ăm mơheăm tơdrêng:

“Mâu ngế ki pleăng mơheăm mê tơxâng nhoăm ‘nâng. Vâi ai tuăn lĕm rơkê, vâi hlê plĕng vâi ăm pin mơheăm kơnía tơná ƀă kô pleăng ăm drêng ngế ki châi tamo kal vâ. Tơdroăng mê tơxâng nhoăm mơnê ‘nâng ƀă mơhnhôk hlối khĕn kơdeăn vâi. Ngin púi vâ hên ngế kuăn pơlê veăng plĕng dêi mơheăm tâ nếo tung tơdroăng pleăng mơheăm kum mơngế”.

Ôh tá kal pơ eăng, lơ hbru tơmeăm lơ tơkôm ngah tiâ  tơvêh kơ’nâi ‘na tơdroăng pleăng mơheăm dêi tơná, mâu “hnôu ‘măn mơheăm ối rêh’’ tơdroăng pleăng mê bú púi vâ kum mơ’rêh mơngế. Vâi môi tiah mâu hmốu kơnía eăng kơnhéa, rêm hâi xuân dế tơbleăng tơdroăng vâ pleăng mơheăm troh ƀă rêm ngế. Xua mê, tâng rế ai hên ngế pleăng dêi mơheăm kô ôh tá ai xếo mơheăm ki iâ ngế ai, kô rế ai hên ngế teăm châ kum erêh hên tâ.