Tiô khôi hmâ dêi mơngế K’ho roh nah, ôh tá khoh ăm mâu kuăn dêi kuăn tăm, kuăn meh, kuăn miê xo dêi pó, la pơla kuăn xăng kuăn miê chiâng xo dêi pó. Xua drêng mê nah, tiô vâi krâ hmâ tối, kuăn xăng kuăn miê prế kô hlê ple\ng nhên dêi pó, mâu vâi ki ê ki tơviah vâi ôh tá klê ple\ng dêi pó, mê ôh tá khoh xo vâi ki ê. Luâ tâ kơ mê nếo, tiô tơdroăng hmâ loi dêi hdroâng K’ho chal nah, ki xiâm khoh ăm kuăn xăng kuăn miê xo dêi pó cho vâ pơtối rak vế mâu kế tơmeăm dêi péa pâ rơpo\ng, hdroâng hdrê, tâng xo mâu vâi ki hơngế kô hía tơmeăm khoăng. Xua ing tơdroăng loi dêi tiah mê, hên hơnăm hiăng luâ, ai mâu on veăng K’ho maluâ môi jâ pôa, môi hdroâng hdrê vâi xuân ối chiâng xo dêi pó.

Pôa K’Đơn, ối a thôn Lăng Cú, cheăm Gung Ré, tơring Di Linh, kong pơlê Lâm Đồng tối tiah kố, xua ton nah vâi krâ-nho\ng o tá hâi hlê ple\ng nhên, bu tơmiât to tơdroăng ki vâ khoh châ rak vế tơmeăm khoăng dêi rơpo\ng hngêi, mê khoh chiâng ai tơdroăng kuăn xăng kuăn miê maluâ achê môi hdroâng hdrê la xuân ối ăm prế xo dêi pó.

‘’Khoh chiâng ai tơdroăng kuăn xăng xo kuăn miê tung kuăn ngo K’ho hdrối nah ki xiâm cho vâ châ rak vế tơnêi tíu, hngêi trăng, kế tơmeăm dêi rơpo\ng péa pâ, ôh tá ăm tơmeăm khoăng ki mê chiâng tơmeăm vâi ki ê, mê cho tơdroăng ki tơmiât ôh tá tro. La chôu phut nôkố, tơdroăng ki ăm phep tơrá môi jâ pôa, môi hdroâng hdrê xo dêi pó ga ôh tá khoh xếo. Krê mơngế K’ho Nộp sap ing chal vâi krâ nah, kuăn xăng kuăn miê hơngế dêi pó vâi chiâng xo dêi pó, la pơla kuăn xăng kuăn miê ki achê môi hdroâng hdrê, pơchuôm môi jâ pôa, tá hâi kơtê 3 rơxông vâi ôh tá khoh xo dêi pó, ti lâi nho\ng o chiâng xo dêi pó. Mơngế K’ho Nộp sap ing nah vâi tơmiât hlê ple\ng luâ tâ mơngế K’ho Srê ga tiah mê’’.

Tiô tơdroăng riân ngăn a hơnăm 2015 nah, pơ’leăng mâ mơngế K’ho ai lối 166 rơpâu ngế. Tung mâu hdroâng K’ho ai xo dêi pó pơla kuăn xăng kuăn miê, mê mâu kuăn cháu ki chiâng ing prế mê, ôh tá dâi, to hrế hrối [ă ôh tá păng kân. Ki păng ‘nâng hdrối nah ăm hlo, a tơring Di Linh, kong pơlê Lâm Đồng hiăng ai hên mâu ngế ki châi tamo, ôh pá dâi, thăm nếo chiâng kôk, xua nôu pâ vâi pơchuôm môi hdroâng hdrê jâ pôa.

Ti xê to mâu ngế K’ho mê tá mơngế Chu Ru a tơring Đơn Dương, kong pơlê Lâm Đồng xuân ai mâu on veăng ki vâi cho môi hdroâng hdrê xo dêi pó, kuăn xăng xo kuăn miê. Pơtih a thôn Pró Ngó, cheăm Pró, tơring Đơn Dương, ngoh Ma Nhị cho kuăn miê xo nâ Dơnơng Sang Ya Thị cho kuăn xăng. Maluâ vâi krâ tung thôn, mâu ngế rơtế môi kơbong khôp [ă [ok xối xuân hiăng hên hdroh mơdât la vâi xuân ối mơhno\ng vâ xo dêi pó.

Jâ Ma Hô, kăn [o# hnê ngăn ‘na arak luât cheăm Pró, tơring Đơn Dương tối, khu kăn pơkuâ cheăm hiăng hên hdroh hiăng mơdât la prế ki mê, ai tá nôu pâ, vâi xuân ối kơnhêng, pêi pro mâu tơdroăng ki diâp o\ng mế, ăm prế xo dêi pó. Ti xê to rơpo\ng hngêi ngoh Ma Nhị [ă nâ Dơnơng Sang Ya Thị mê tung cheăm ai troh  chât ngế ki kuăn xăng xo kuăn miê môi klêa môi kliâm.

Tơtrâ tơdroăng ki xo on veăng ki ối môi mơheăm, môi jâ pôa kố dêi mơngế Chu Ru [ă K’ho a Lâm Đồng, pôa K’Đơn, ối a thôn Lăng Cú, cheăm Gung Ré, tơring Di Linh tối tiah kố, troh hâi kố xuân u ối tơdroăng ki tiah mê cho ôh tá khoh ôh ‘nâng. Pơlê pơla kal athế veăng hnê tối, khu kăn pơkuâ xuân kal athế ai troăng hơlâ ki kơtăng khât, ôh tá lôi vâi krâ-nho\ng o ôh tá hlê ple\ng chiâng pro mâu tơdroăng ki ai xôi luât xo on veăng rơpo\ng hngêi [ă ai tơdjâk troh hdroâng hdrê la ngiâ.

‘’Tơdroăng mơjiâng on veăng pơla kuăn xăng kuăn miê dêi mơngế K’ho Nộp ngin cho mâu ngế ki apoăng re\ng xo on veăng, tơkéa vâ tối xo dêi pó ối môi jâ pôa, la tơdroăng ki re\ng xo on veăng cho tơdroăng athế re\ng tah lôi. Ki má péa nếo, kuăn xăng xo kuăn miê ga ôh tá phá klâi môi ngế nho\ng xo dêi o tơná, tơdroăng kố ôh tá khoh. Kuăn xăng kuăn miê tung pơla tá hâi teăm 3 rơxông tơkéa vâ tối ôh tá khoh. Kố cho khôi túa, vêa vong ki ôh pá tro athế tah lôi. Tiô tơdroăng ki hmâ dêi mơngế K’ho Nộp, tâng xo dêi pó pơla kuăn xăng [ă kuăn miê kô tro tơro têi, tro xeăng pơxâu phak’’.

Tiô pôa K’Brỏh, krâ pơlê a tôh kơpho# 3 Kơ Ming, pơlê kân Di Linh, tơring Di Linh, kong pơlê Lâm Đồng, tơdroăng ki xo dêi pó pơla kuăn xăng kuăn miê ki xiâm cho xua nôu pâ péa rơpo\ng ki pơklât thế prế xo, ôh tá xê prế mơhno\ng vâ dêi pó. {ă hmâ hlo ngế kơdrâi hơnăm ối tơx^n, thăm nếo xiâm pho#m xông kân, mê khoh ôh tá tơniăn ăm tơdroăng mơhum kuăn ‘ne\ng. Xua ti mê, ôh tá xê to pá ‘na tơdroăng pêi cheăng kâ, klêi kơ’nâi mơhum kuăn ‘ne\ng ah kô ôh tá dâi, thăm nếo chó chêng tơvê ko\ng. Pôa K’Brỏh xuân tối ăm ‘nâi tiah kố, dế nôkố, kơnôm ai tơdroăng hnê tối troh a pơlê cheăm ối kơpong hơngế hơngo, vâi krâ-nho\ng o hiăng hlê ple\ng, mê tơdroăng ki diâp o\ng mế, xo dêi pó, mơjiâng on veăng hiăng hloh hlê rơkê ple\ng, tơtro, preăng ai tơdroăng ki xo dêi pó môi jâ pôa.

‘’Tiô tơdroăng pơkâ dêi luât nôkố, kơdrâi athế bê châ 18 hơnăm nếo chiâng phep xo dôh,ngế kơnốu athế sap ing 20 hơnăm, 22 hơnăm mê nếo chiâng xo mế. Tâng re\ng xo on veăng vâi kơdrâi tá hâi teăm tu\m hơnăm ai kuăn ‘ne\ng, ivá kô ôh pá hro, tá hâi ‘nâi túa ki vâ păn roăng rak ngăn dêi kuăn ‘ne\ng, kố cho tơdroăng ki ôh tá ‘nhó le\m tro. Tơdroăng ki kuăn xăng xo kuăn miê mê tung pơlê cheăm, khu râ kăn xuân hiăng thế tah lôi, môi tiah a cheăm Gung Ré hdrối nah tối krê, nôkố a pơlê kân Di Linh tối tơdjuôm. Rế troh a pơlê kân, mê khu kăn thăm rế tơpui hnê mơdêi tâ ‘na khôi túa ki kuăn xăng xo kuăn miê. Nôkố, khu kăn pơkuâ hiăng pro kơtăng khât, vâ langiâ kố ah kô xut tah hlối kuăn xăng xo kuăn miê’’.

Luât xo on veăng [ă rơpo\ng hngêi ai pơkâ ‘na tơdroăng mơdât xo on veăng môi jâ pôa. Tung mê, mơdât mâu ngế tung môi hdroâng hdrê, tá hâi luâ 3 rơxông pơchuôm môi jâ pôa. Tơdroăng ki kuăn xăng kuăn miê xo dêi pó ki nếo ai a Lâm Đồng cho tơdroăng xôi luât. Pak^ng mâu tơdroăng ki pá ‘na rêh kâ ối, cheăng kâ, pơlê pơla, tơdroăng ki xo dêi pó pơchuôm môi kâ pôa môi tiah mơngế K’ho hdrối nah a Lâm Đồng kô pro ivá kuăn ‘ne\ng ôh pá dâi, thăm nếo kơxo# kuăn ‘ne\ng ki châi tamo xuân rế ó, pro tơ’nhê troh tơdroăng ki pơtối ‘na hdroâng hdrê ki mo le\m xo ah hmôi.

K’Brọp chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng