Ai mâu hdroâng mơngế môi tiah Brâu, Rơteăng, Cơ Tu [ă hên mâu hdroâng kuăn ngo ki ê ki rêh ối a kơpong Trường Sơn - Tây Nguyên hdrối nah hmâ ai khôi túa ki chăt kho\ng ngiâ méa, châ chăn. Mơngế Brâu cho môi tung mâu hdroâng kuăn ngo ki ai pơ’leăng mơngế iâ má môi tung mâu khu hdroâng kuăn ngo a tơnêi têa pin, rêh ối a pơlê Đăk Me#, cheăm Bờ Y, tơring Ngọc Hồi, kong pơlê Kon Tum. Khu vâi kơdrâi hdroâng Brâu hmâ ai khôi túa chăt kho\ng ngiâ [ă uâ hơne\ng, păn hơlo\ng tuăn. Hên mâu ngế ki xup um hiăng troh a pơlê dêi mơngế Brâu vâ xup xo mâu um méa dêi mâu jâ pôa, vâi krâ vâ rak vế ngăn um ki chát kho\ng a ngiâ méa dêi tơná vâi. Tung mê, athế hơ’muăn tối troh jâ Nàng Bun, Ngế ki má mơ’nui ki ối hmâ rak khôi túa chăt kho\ng a ngiâ dêi hdroâng mơngế hiăng chăt kho\ng a ngiâ la hiăng hlâ lối 20 hơnăm kố.

Jâ krâ Nàng Bun-Mơngế ki má mơ’nui ối chăt kho\ng tiô khôi hmâ roh vâi krâ nah dêi hdroâng Brâu.

Nếo achê pơla kố nah, tung Facebook xuân ai hlo vâi tâ um méa vâi kơdrâi dêi hdroâng kuăn ngo Rơ Mâm châ mơnhên tối tơdroăng ki le\m tơviah khât: ko\ng râng klo\ng hât, ko\ng râng mâ hlái um méa rế klêng rế ku\n, drăng rơno\ng xuân pâ priê ki pro [ă tơmeăm kong, hmốu kơnía, liăn kâk, mâu kơríu ki chuât [ă hên h^n mâu tơdroăng ki ê. Ki rơhêng vâ tối, a ngiâ méa mê ai mâu um chăt kho\ng ki vâ mơhno tối um méa ki hleăng khât. Um chăt kho\ng ki mơhno tối ki hleăng má môi cho um méa môi tiah gât ki mơdâng péa pâ dêi pó pá kơdâm keăng, klêi mê, cho um méa môi tiah kơxái hếo a péa pâ tơpo. A kl^ng xuân ai chăt kho\ng um kơ’ve\ng kơ’vo\ng ing kl^ng troh a péa pâ, a k^ng mâ ai um reăng ki tơx^n. Kố xuân cho um méa hdroâng kuăn ngo ki le\m krip, vâ mơhno tối ăm khôi túa, vêa vong roh vâi krâ ton nah dêi mâu hdroâng kuăn ngo rêh ối kơpong Peăng Kơnho\ng Tây Nguyên.

Pôa Jean-Marie Duchange, Mơngế Pơhlăng xuân hiăng ai hên um roh vâi krâ nah ki kơnía git ‘na khôi túa, vêa vong dêi Tây Nguyên. Pôa hiăng pro lêng [ă lăm troh a Việt Nam pêi cheăng sap ing hơnăm 1952 troh a hơnăm 1955 a Khu xiâm ngăn ‘na pơkeăng [ă khăm pơlât pơlê pơla kơpong peăng kong ngo Nam Đông Dương. Pôa hiăng xup ai dâng 200 kơtâ um ‘na tơdroăng rêh ối, pêi cheăng dêi mâu hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên.

Klêi kơ’nâi pôa hlâ, rơpo\ng hngêi pôa hiăng diâp um ki mê ăm Hngêi ‘măn rak kế tơmeăm hdroâng kuăn ngo Việt Nam. Um pôa châ tơbleăng a Hngêi ‘măn rak kế tơmeăm kuăn ngo Việt Nam, Hngêi ‘măn kế tơmeăm kong pơlê Kon Tum, Dak Lak, tung mê, ai tá péa to um ki mơnhên 2 ngế droh hdroâng Rơteăng chăt kho\ng péa pâ ai 3 to ki tơvó a pá k^ng rơkong. A hngêi ‘măn rak hlá mơ-éa, um tơmeăm Đông Dương xuân ai um ki tiah mê. Ing mê, pin kô châ ‘nâi môi khôi túa, vêa vong chal vâi krâ roh nah dêi mơngế Rơteăng.

Mơngế Cơ Tu ối a kong ngo Trường Sơn xuân châ ô eăng [ă khôi hmâ chăt kho\ng dêi châ. Drêng hiăng troh hơnăm xông droh rơtăm, tá vâi kơdrâi tá vâi kơnốu pơrá hâk vâ chăt kho\ng a ngiâ. Vâi hmâ xúa loăng tung kong vâ chôu vâ xo ngôi on, xo ilá rái tâ tung môi klo\ng pơlái ki ku\n vâ kuâ râng hnối chăt a mâu tíu ki hiăng vâ, klêi mê, pik bliu pơkeăng [ă ngôi on loăng kong a mâu tíu ki hiăng chăt kho\ng mê. Khôi túa chăt kho\ng dêi mơngế Cơ Tu hiăng châ pôa Le Pichon, môi ngế ki hriăn rơkê dêi mơngế Pơhlăng hiăng chêh tối tung hlá mơ-éa. Mâu ngế ki khât git chăt kho\ng: ‘’Vâi hmâ chăt kho\ng mâu um méa ki tơviah; a kl^ng um mơngế vâi droh ki kơhnhon xuâng; a péa pâ rơkong chăt um mâ hâi; péa pâ xâk kriăng, xâk mâ vâi xuân chăt hên h^n mâu um tơvó mơngiơk prăng troh a tru\m tuăn; a châ vâi hmâ chăt um loăng pơkleăng’’.

Hlá tơbeăng Gia Lai

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng