VOV4.Sêdang - Lăm troh a Tây Nguyên hmâng tơdroăng hơdruê “drôu xiâm ‘măn kơdĭng tung mâ o/ngoh râng triăng, râng triăng la ti khên ôu”, mơngế tơmối chiâng hil tơdroăng ôu drôu xiâm dêi kuăn pơlê a tíu kố. Veăng kum pro khôi tuá lĕm tro tung ôu drôu xiâm dêi hdroâng K’ho.

Khôi ôu drôu xiâm dêi mơngế K’ho ga ai xêh túa ki phá krê, drôu xiâm dêi mơngế K’ho cho drôu ki ôh tá xê tâm, mê cho drôu ki vâi pế ing phái, hrêl, lơ alâi, pôm kong, pôm loăng tơvât ƀă pló ki pro ing nhâ rêi hlá loăng kong, pế ăm ga xông pló tiah mê sap ing môi troh a 3 khế mê nếo chiâng ôu. Drêng ôu, vâi hmâ bêng têa ki hiăng kơhleăng tung vó ƀă ai triăng drôu, vâi hmâ ôu môi to triăng ôh tá xê tâp triăng hên môi tiah mâu hdroâng kuăn ngo ki ê. Mơngế K’ho hmâ dêa drôu xiâm drêng ai mâu tơdroăng ki kal môi tiah tơdah tơmối, hâk phiu mâu hâi leh mơdĭng kân tung hơnăm, tung mâu tơdroăng leh mơdĭng, rơkâu xối xeăng. Drêng ôu drôu la lâi vâi xuân nhuô̆m kơ kăn rơpŏng hngêi ƀă mâu ngế ki djâ troăng ahdrối, môi tiah krâ pơlê, kăn hdroâng hdrê.

Vâi kơdrâi K’ho hbrâ vâ pế drôu xiâm

 Tơdroăng hơ’muăn dêi mơngế K’ho xuân ai hên tơdroăng ki tơbâ troh khôi túa ôu drôu xiâm. Pơtih, K’Ting ƀă K’Tang tŏng kum dêi pâ, K’Không prôk  troh a loăng trâi, Apiá Joong ƀă ká mêa, Tăm K’ho, Tăm K’Pút kuăn kơnốu dêi xeăng mâ hâi, Apiá Ka Giơng, On veăng K’Du ƀă Ka Dũng, Plâ xeăng,... Tiô tơdroăng hơ’muăn mê drôu xiâm, malối vó chal vâi krâ nah cho tơmeăm ki ai dêi Xeăng drôu xiâm”. Xua ti mê, ai mâu vó drôu chal vâi krâ nah, kơnâ ó khât, tơ’mô ƀă to lâi chât to kơpôu.

Mâu vâi kơdrâi K’ho pá kĭng vó drôu

Tơdroăng ki kro mơdrŏng mơngế K’ho hiăng châ riân ngăn ƀă kơxô̆ chêng koăng ki rơpŏng ki mê hiăng ai. Kố cho tơdroăng ki kro mơdrŏng dêi môi rơpŏng hngêi tung tơdroăng hơ’muăn “Mâu klŏng po, mâu ếo pơtâk, mâu mâ xâng kŏng, mâu chêng koăng ƀă drôu xiâm châ pêng vâ chê hngêi”, “ai hên mâu drôu xiâm ăm tâi pơlê ôu plâ môi khế leh mơdĭng”.

Hơ’muăn dêi K’ho ăm pin ‘nâi túa ôu drôu xiâm dêi mơngế K’ho ai môi túa ki krê xêh. Tơdroăng hơ’muăn Apiá Ka Giờng ai môi tơdroăng tiah kố: Rơpŏng K’Giou rơhêng vâ rơkâu xối xeăng drêng kuăn ‘nĕng vâi hiăng hluăn ing châi tamo. “La hngêi ai prế ngoh o, ôh tá ai ngế ki pêi báu, vâ dêa drôu xiâm ƀă bêng têa ăm vâi krâ i ôu. Nôu pâ pơtêh thế prế nhŏng o mê lăm krếo mâu vâi droh ki lĕm rơduăng, rơkê ƀĕng lo ing mâu pơlê hơngế vêh troh vâ veăng kum ăm prế tung hâi po mơdĭng”. Tơdroăng ki kố ăm pin hlo tung túa leh mơdĭng ôu drôu xiâm mê ngế ki tah hlá priât dâp ngâ vó mê cho athế môi ngế vâi droh.

Ai môi tơdroăng ki ê nếo ăm hlo, khôi túa ôu drôu, prế nhŏng o prôk lăm lâp lu pơlê cheăm achê, hơngế bu vâ tăng môi ngế vâi droh. Prếo a hngêi nôu êng, prế ngoh o tiâ tối tiah kố: “Ôh tá châ trâm hlo ngế vâi droh ki lâi ki ‘nâi tí tăng ko hdréa tung kong, loăng ki kố ga khâng, ‘nâi trêng drôu tung vó la ôh tá êa kơto têa ki lâi tro tơ-ok tung tê”.

 Tơdroăng kố ăm hlo ƀă mơngế K’ho bêng têa tung vó xiâm athế cho môi ngế vâi droh hơnăm ối nếo, cho ngế ki rơkê. Xua mơngế K’ho hmâ tối dêi, bêng têa tung vó drôu ôh tá tro kơto, tro tơ-ok a tơnêi, drêng mê, kăn rơpŏng hngêi nếo trâm tơdroăng mơhúa “Drêng K’Giơng nếo lo ing hngêi prôk , a kŏng râng môi to tơ’lo ki pro ƀă meăm hlái vâ kui têa bêng a xiâm drôu) K’Giăn chiâng hil tơviah khât. K’Giờng ngăn lĕm môi tiah môi to reăng kong ki nếo tơpo, vâi droh ki xâp rơnuâ ếo pơtâk ki lĕm má môi vâ tơdah vâi krâ-nhŏng o”.

Drôu xiâm dêi mơngế K’ho lôi rế ton hơnăm ôu rế xăng lĕm ‘mrĭt. Xua ti mê, nhŏng o ki lâi châ kăn rơpŏng hngêi dêa ăm drôu ki hiăng ton hơnăm mê ngế ki mê châ ngăn cho châ hâk nhuô̆m. Tung tơdroăng hơ’muăn dêi mơngế K’ho xuân ai tối hên ‘na mâu tơdroăng ki ôu drôu xiâm tung roh ki lâi. Drôu xiâm ki hdrối tâ cho vâ rơkâu xối Xeăng môi tiah tơdroăng hơ’muăn Apiá Ka Giơng, Tăm K’Pút kuăn rơtăm dêi Xeăng Mâ hâi, rơkâu xối Xeăng, tĭng kơpôu têa, pơlê R’lơm ƀă hên hĕng mâu tơdroăng rơkâu xối ki ê; drôu xiâm châ ngăn cho tơmeăm ki xúa tung pơkoăng ŏng mế, tơdroăng mơdâm kiâ, tơdroăng xuâ mơđah tơmối, nhŏng o môi tiah tung tơdroăng hơ’muăn Apiá Ka Jong ƀă kuăn ká mêa, K’Ting ƀă K’Tang tŏng kum dêi pâ, Rơtăm K’ho ƀă hiá hế.

Xuân chiâng vâ tối, khôi túa ôu drôu xiâm ƀă khôi tuá tŏn chêng tơgôu koăng cho khôi hmâ châ tơbâ hên tung tơdroăng hơ’muăn. Mâu khôi túa kố cho vêa vong ki lĕm tro tung mơhno lĕm tro dêi mơngế K’ho. Ôu drôu xiâm tung pơla ai idrâp chêng koăng, tung tơdroăng ki leh mơdĭng mê kuăn mơngế thăm rế achê, tơrŭm dêi pó hên tâ. Tâng lơ ai mâu tơdroăng ki tăm nâ, tơdroăng êh iăng dêi pó roh ton nah, drêng pro nhŏng o kố xuân cho roh ki vâ pro pơlĕm, xut tah lôi mâu tơdroăng ki hơ’nêng hơ’no,, kơmêi kơxiâp, vâ rêm ngế pơrá châ tơdroăng ki tơrŭm rêh kâ ôí tung pơlê pơla. Tâng ƀai chêng tung hâi pơkoăng ro rih, mê tung hâi mơdâm kiâ cho hâi ki sĭng hơ’nêng. Tung hâi pơkoăng phiu ro mê tung hâi ‘mế kiâ kô sĭng úa. Mơngế ôu drôu xiâm xuân ngăn tiô kơ khôi túa, vêa vong ki vâ koh rơkâu, túa ôu drôu ki pơrá phá dêi pó ăm i tơtro.

Khôi túa ôu drôu xiâm kal athế ối ƀă tơdroăng mơhno túa lĕm tro, chiâng vêa vong ôh tá păng lôi tung tơdroăng rêh kâ ối dêi mơngế K’ho tung chal ton nah ƀă chal nếo nôkố.

Hlá tơbeăng Lâm Đồng

Nhat Lisa tơplôu ƀă tơbleăng