Sap ing rơxông vâi krâ roh ton nah, mơngế K’ho hmâ loi dêi tiah kố: tâng kuăn mơngế hlâ drô kơchơ, hlâ xua tơklâm rơxế, hlâ xua trâm xía vâ tung pêi cheăng, hlâ klâk têa pơrá tối cho hlâ mơdr^ng. Vâi krâ-nho\ng o tối tiah kố, mâu ngế ki mê xua vâi tro kiâ mot mê vâi khoh chiâng hlá re\ng ó tiah mê. Mê cho tơdroăng hlâ ki ôh tá [e\ng ê hdrối, mơhúa vâi ôh tá kâi châ hluăn ing ro\ng tơnêi, hmôu pơ ối prôk tâ tá tung hngêi, pro ‘mêi ăm pơlê cheăm, [ă hnối pơtối rup mơngế ki ối rêh. Pôa K’Brỏih ối tôh kơpho# Kơ Ming, pơlê kân Di Linh, tơring Di Linh, kong pơlê Lâm Đồng ai tối tiah kố, vâi krâ roh nah hmâ loi dêi mâu tơdroăng ki hlâ mơdr^ng tiah mê ôh tá khoh djâ prếo vêh a hngêi, thăm nếo ôh tá chiâng ‘mot tung pơlê vâ mơdâm, lơ kơnăng kiâ.

Hlâ mơdr^ng roh vâi krâ nah, vâi ôh tá ăm ting tông djâ mot tung hngêi, lơ tung pơlê. Vâi krâ ôh tá ăm, xua vâi xâu pơtối tro tơdroăng hơgốu ki ê nếo, ga kô tâ tú troh mơngế ki ê, môi tiah pơreăng. Xâu mơngế tung pơlê kô tâ tú tơdroăng ki hlâ mơdr^ng tiah mê ha. Xua mê, vâi krâ pơlê ôh tá ăm ‘mot mơngế hlâ mơdr^ng tung hngêi, lơ tung pơlê, tâng vâi krâ châ trâm hlo ai rơpo\ng ting tông pơchâi ngế ki hlâ drêh mê vêh dêi a hngêi vâi kô mơdât. Vâi krâ bu ăm phep rơpo\ng hngêi mơdâm tung kong, lơ tíu hơngế ing pơlê. Rơpo\ng ki ai mơngế hlâ mê xuân chiâng ăm ga chêng, hơkâ, hnối chiâ tơnâp ‘mế [ă tung kong, tíu hơngế ing pơlê.

Tâng hlâ tiah tơdroăng ki hmâ hlo, mơngế K’ho hmâ tơku\m po mơdâm tung hngêi, tung pơlê, vâi krâ-nho\ng o, hdroâng hdrê tung pơlê kô lăm pôu ngăn, vâi ai pleăng hên kế tơmeăm, la [ă hlâ mơdr^ng mê, pá ai kơbố lăm pôu ngăn, thăm nếo preăng ai mơngế khên lăm pôu ngăn. Tơdroăng ki ‘mế kiâ xua hlâ mơdr^ng, hlâ drêh mê vâi hmâ pro a ilâng kiâ lơ tung kong, bu ai to mâu ngế tung rơpo\ng hngêi tê ki ngăn dêi. Kuăn kiâ ki vâ pleăng a hâi ‘mế kiâ hlâ mơdr^ng mê, cho kuăn chó, í lơ peâp ai xâk klôa; túa ki rơkâu xối xuân pro bu iâ tê. Vâi lăm troh a troăng têa plông hiu, mê kăn rơpo\ng kô pôe xo mơheăm ing rơno\ng chó mê vâ pleăng ăm hâi ki ‘mế kiâ (kuăn chó lơ í, peâp ai xâk bông), vâi pro ti mê cho vâ ăm mơheăm chó hiu tiô troăng têa. Mơngế K’ho hmâ loi dêi tiah mê, tâng ai pro tiah mê, têa kô pro mơhiu tah tâi tâng tơdroăng ki ‘mêi, ki hơgốu tung rơpo\ng hngêi, tung pơlê pói rơhêng vâ ăm ngế rêh châ tơniăn, tơdroăng ki hlâ rong ga hiu tiô têa tâi. Pôa K’Bét, ối a tôh kơpho# Bồ Liêng, pơlê kân Đinh Văn, tơring Lâm Hà, kong pơlê Lâm Đồng tối ăm ‘nâi, rơkong xối rơkâu tung roh ‘mế kiâ xua hlâ drêh mê ga xuân phá tơ-ê; vâi rơkâu ăm mơhúa kiâ ki mê ôh pá ối mơnhâu, ‘nêk rơnêl, lơ pro ‘mêi tung pơlê cheăm, rup mơngế rêh chiâng trâm xía vâ, ah lơ hlâ

Ô kiâ, kuăn mơngế ki hlâ ga hiăng tiô kiâ, pâ thế mơngế hlâ athế ví ối hơngế ing mơngế ki ối rêh. Mơngế hlâ athế kơtâu hdâ hơngế xua hiăng chiâng kiâ, ôh tá chiâng vâ rêh ối [ă mơngế ki ối rêh tung rơpo\ng hngêi, pơlê pơla, ôh tá khoh djâ mơngế rêh hlâ tiô kiâ. Pói rơhêng vâ, xeăng kiâ xo mâu tơmeăm ki ngin hiăng pleăng, hiăng xối mê ăm kong dêi mơngế ki hlâ. Tơdroăng ki khíu pâ, hâk vâ [ă mơngế rêh athế pơtê hlống hlối akố, athế rak vế tơniăn ăm mơngế rêh, ô xeăng.

Klêi kơ’nâi tơku\m ‘mế kiâ, klêi kơ’nâi vâi ‘mế kiâ hlâ mê, drô troăng vêh a hngêi, mâu ngế ki hmâ tung rơpo\ng hngêi athế rơkâu xối drêng mot tung pơlê. Sap ing ilâng vêh troh a hngêi, tâng vâi prôk trâm têa plông, lơ mâu hno têa ki tơkâ luâ klâng báu, vâi kô athế rơkâu xối tah lôi tơdroăng ki hơgốu dêi hlâ drêh mê tiô kơ túa xếo krúa chêng ko\ng, xua vâi krâ-nho\ng o hmâ tối dêi tiah kố, tâng pro tiah mê, tơdroăng ki hơgốu kô hiu tiô troăng têa, ôh tá ai tơdroăng hơgốu mot tung rơpo\ng hngêi, mot tung pơlê.

{ă mâu pơlê cheăm ki ôh tá ai têa plông, ôh tá ai hno têa tơkâ luâ, mê mâu ngế ki tơku\m po mê kô rơkâu xối a go troăng kân ki mot tung pơlê. Vâi kô pôe mơheăm chó, lơ í, peâp, lơ trêng tung plôi ki hiăng khăng, ki vâi ‘véa a ko, hnối kơtúa drô péa pâ troăng. Mâu ngế ki ‘mế ngế ki hlâ drêh mê, kô pik mơheăm kuăn kiâ a chêng, ko\ng [ă tơdroăng ki vâ tah lôi mâu tơdroăng ôh tá mơhúa, tơdroăng hơgốu, tơdroăng ‘mêi.

Sap ing hâi ki tơku\m lăm ‘mế kiâ xua hlâ drêh mê, rơpo\ng ki mê athế rak vế, pêi pro tiô kơ tơdroăng ki t^ng. Ki malối, mâu ngế ki mê ôh tá khoh klăm pôu hngêi mâu ki ê tung pơla 7 hâi, ôh tá khoh trâm mâ, tơpui tơno [ă mâu ngế tung pơlê. Tiô vâi krâ-nho\ng o, tung môi pơla măng t^ng, tâng trâm mơngế tung rơpo\ng ki ai mơngế hlâ drêh mê kô trâm tơdroăng hơgốu. Xua ti mê, tâng lơ trâm, tơpui tơno, malối lăm hnêng têa a kơno têa dêi pơlê cheăm kô tro tâ tú tơdroăng ki hơgốu mê.

Laga, mê cho khôi túa roh ton nah dêi mơngế K’ho, mê nôkố ga hiăng phá tơ-ê hên ‘nâng. Pôa K’Brỏh ối tôh kơpho# Kơming, pơlê kân Di Linh, tơring Di Linh, kong pơlê Lâm Đồng tối ăm ‘nâi, tơdroăng ki tơmiât ‘na ki hlâ drêh, hlâ mơdr^ng mê nôkố pá u ối hơngăm môi tiah hdrối nah xếo. Tâng ai ngế ki lâi ki ôh tá mơhúa tro tơklâm rơxế hlâ a drô troăng, klâk têa, trâm tơdroăng xía vâ xua pêi cheăng, mê tơdroăng ki vâi mơdâm kiâ xuân môi tiah mơdâm mơngế ki hlâ xua châi tamo, [ă hlâ hiăng krâ:

Sap ing hâi ki ai tơdroăng hlâ klâk têa o kơdrâi dêi K’Sép a Biền Hồ, Plei Ku, hiăng djâ vêh a hngêi vâ mơdâm hnối ‘mế. Mê cho rơpo\ng ki pro kăn rơxông hdrối nah, kro mơdro\ng kân, châ hên kuăn pơlê loi tơngah. Rơpo\ng kăn ki mê êng, ngế ki lâi ki ai hnoăng ôh tá ăm phep rơpo\ng á mơdâm kiâ tung hngêi? O á ai hnoăng [ă tơnêi têa, ôh tá mơhúa tro hlâ. Sap ing mê, rêm ngế tung pơlê pêi pro [ối. Drêng ai mơngế hlâ xua tơklâm rơxế xuân djâ châ mơngế hlâ mê mot tung pơlê, tung hngêi môi tiah mơngế hlâ xua hiăng krâ, lơ châi tamo há.

Dế nôkố, tung tơdroăng tơmiât dêi hdroâng mơngế K’ho vâi ôh tá tơmiât hngăm hngo môi tiah hlâ drêh, lơ hlâ mơdr^ng xếo, vâi ngăn tơdroăng mê xuân môi tiah hlâ xua hiăng krâ, hlâ xua châi tamo há. Tơdroăng ki hlê ple\ng dêi vâi krâ-nho\ng o mê vâ mơhno tối hiăng hơ’leh nhên khât, ôh tá lối kơtăng môi tiah hdrối nah xếo. Mâu rơpo\ng ki ai mơngế hlâ xua châi tamo, lơ hlâ xua tơklâm rơxế, hlâ klâk têa xuân châ tơku\m mơdâm tung hngêi, tung pơlê [ă châ pêi pro tu\m mâu tơdroăng tiô khôi hmâ dêi mơngế K’ho.

Maluâ ti mê, tơdroăng ki tối hlâ drêh, hlâ mơdr^ng xuân u ối, mê vâi krâ-nho\ng o xuân xối vâ tah lôi tơdroăng hơgốu. Tơdroăng xối mê ôh tá eâ ‘no hên kế tơmeăm, mâu tơmeăm hdroăng tung mê ai, kuăn chó, í, peâp xâk klôa xuân chiâng. Kố cho mơhno túa ki loi kơ xeăng mơngế K’ho, vâi xuân ối rak vế [ă tơmiât tơdroăng ki tah lôi ki hơgôu, ki ‘mêi, vâ rêm ngế tung rơpo\ng [ă pơlê cheăm tơniăn tuăn, ôh tá tro xâu xía, ôh pá tơmiât hên tơdroăng ki xâu lơ ai hơgốu ing mâu vâi ki ê.

Brọp chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng