Tung toăng hngêi ki phá krê xêh a k^ng têa kroăng Hương Giang le\m mơnâ dêi pơlê kong xiâm roh nah Huế, kơdrâm kuăn pơlê [a\ tơmối châ ngăn mâu vâi krâ Mạ teăn hmôu ‘nân a túa teăn. Um méa vâi droh mơngế Mạ ‘nân ối vế prế, mơdá prế, ko\ng [ea\n [e\ng vế prế pro hên tơmối ía khât. Hên ngế hbrâ rah ăm dêi tơná mâu tơmeăm ing hmôu ki le\m má môi [a\ tơná hâk vâ môi tuăn.

Jâ Ka Phe, hdroâng kuăn ngo Mạ ngế hnê tơdroăng teăn hmôu ăm rơxông nếo

Troh a Huế tung hneăng pơtê leh, nâ Nguyễn Ngọc Hà, ối a kong pơlê Bình Dương xuân rah rôe hên tơmeăm ki teăn [ă ko\ng ăm dêi tơná [a\ pú hmâ, nho\ng o:

‘’Á hâk ‘nâng tơmeăm ki teăn xua gá mơhno um méa hdroâng kuăn ngo, mơhno khôi túa le\m tro. {a\ tơmeăm ki teăn gá krá kâk, mơngiơk le\m. Xua mê, roh kố troh a Huế ôm hyô hlo ai mê á kô rôe’’.

Tơdroăng teăn hmôu dêi vâi krâ hdroâng kuăn ngo Mạ hiăng ai sap ing nah ôh tá pâ la lâi. Bu ‘nâi, mâu vâi droh hdroâng Mạ hiăng châ 9, 10 hơnăm châ jâ, nôu hnê teăn hmôu. Vâ teăn hmôu le\m mơnâ mâ ngăn, mơngế Mạ thế pêi hên túa, ing pêt kơpê, tơmeăm ki vế prế, pik mơngiơk, hnhâng prế a túa klêi mê ‘nân teăn. Kơpê a kơpong mơngế Mạ dêi Lâm Đồng rêm hơnăm hngêi môi xôh.

{a\ túa teăn dêi vâi krâ mê tơ’lêi hên tâ [a\ túa teăn dêi vâi krâ Tây Nguyên, Tây Bắc. Bu [a\ môi to túa ai hên loăng [a\ pơlái tơ’lêi, la ga mơngế Mạ hiăng teăn chiâng mâu hmôu ki le\m mơnâ mâ ngăn, mơngiơk le\m păng ‘nâng. Túa pik mơngiơk prế dêi mơngế Mạ xuân phá tơ-ê. Vâi krâ thế mot tung kong ti tăng mâu hlá, plâi, pôm ai mơngiơk djâ vêh a hngêi pêi ku\n lơ pêi vâ pik mơngiơk.

Vâi krâ mơngế Mạ mơđah tơbleăng teăn hmôu

Mơngiơk châ vâi krâ xúa hên a hmôu mê cho mâu mơngiơk prăng, rơbông, khêi, tr^ng, tung mê,  mơngiơk rơbông cho hên má môi. A hmôu, vâi krâ hmâ pro um ki phá tơ-ê dêi vâi krâ roh nah môi tiah, loăng, chêm, kuăn kiâ kong, hngêi trá, kâng [a\ hía hé. Nôkố, mơhé mơngiơk ki nếo hiăng xúa hên laga vâi krâ ối rak túa pêt kơpêi, rơxế ki vê prế, pik mơngiơk [a\ rơnuâ reăng tiô khôi vâi krâ nah.

Nâ Ka Thoa, ối a pơlê Dà Ngịch, cheăm Lộc Châu, pơlê kong kơdrâm Bảo Lộc, kong pơlê Lâm Đồng hơnăm kố 35 hơnăm mê hiăng ai 26 hơnăm teăn hmôu. Nâ Thoa tối, mâu droh Mạ xông kan droh tâng ôh tá ‘nâi teăn hmôu mê kơmêi ‘nâng, thế hriâm teăn hmôu le\m vâ pơchoh ếo, pơtâk, buông, loăng hgiân, kơtong [a\ hía hé ăm dêi tơná, nho\ng o [a\ rơpo\ng hngêi peăng kơnốu. A pơlê Dà Nghịch, cheăm Lộc Châu ai 345 rơpo\ng mơngế Mạ mê tâi tâng pơrá ai túa teăn [a\ tiô tơdroăng teăn hmôu:

‘’To lâm 4 á hiăng châ nôu hnê teăn hmôu. Nôkố á hiăng ‘nâi tâi, [a\ ki phá tơ-ê mê thế hriâm tơ’nôm ing mâu ngế hơnăm hiăng krâ, mâu ngế krâ pơlê. Xua tơdroăng teăn hmôu dêi vâi krâ mê pin ôh tá păng lôi, thế rak tơdroăng teăn tơmeăm dêi jâ pôa pin nah [a\ cho khôi túa le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Ing Festival roh kố, rêm ngế kô ‘nâi troh tơdroăng teăn hmôu dêi ngin o, vâ vâi krâ pơlê ngin ai cheăng pêi’’.

Nâ Ka Thoa hiăng 34 hơnăm laga lối 20 hơnăm teăn hmôu

Maluâ hiăng vêh pro [a\ rak vế, laga hdrối tơdroăng mơnhông dêi pơlê pơla, tơdroăng teăn hmôu dêi vâi krâ Mạ hiăng vâ hía lôi, khu rơxông nếo ôh tá hâk [a\ tơdroăng teăn hmôu. Xua mê, Festival tơdroăng cheăng vâi krâ nah Huế rêm hơnăm cho roh vâ kong pơlê Lâm Đồng tơbleăng tơdroăng teăn hmôu dêi mơngế Mạ troh vâi krâ, pú hmâ tung tơnêi têa [a\ kong têa ê.

Ing hên h^n ‘na mơngiơk le\m, pro rơnuâ xuân tu\m têk hiăng mơjiâng khôi túa le\m tro cheăng têăn hmôu dêi vâi krâ Mạ. Mê xuân cho khôi túa le\m ki phá krê xêh dêi tơmeăm teăn mơngế Mạ tâng pơchông [a\ tơmeăm teăn mâu hdroâng kuăn ngo ki ê tung lâp tơnêi têa.

VOV Miền Trung

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng