To lâi hơnăm achê kố yă mâu tơmeăm pê lo ing chiâk deăng  ôh tá tơniăn, tơdjâk hên troh tơdroăng pê lo kế tơmeăm dêi kuăn pơlê. Hlo tiah mê, hên mâu rơpo\ng kuăn pơlê rah xo troăng hơlâ tơru\m pêi pêt vâ ai tơmeăm pê lo ing chiâk deăng. Djâ troăng a hdrối cho rơpo\ng pôa Nguyễn Tuấn Nhạ, ối a thôn 8, cheăm Dak Ha, tơring Dak Glong hiăng tơru\m [ă Khu pêi cheăng tơru\m Dak Tân vâ pêt krui kơxái tiô troăng hơlâ hưh cơ. Ing mê, pôa Nhạ châ kum ăm hdrê ki dâi le\m, tro khoa hok kih thua#t  xuân châ khu pêi cheăng tơru\m k^ tơhrâ hlối vâ rôe dêi plâi krui mê ah [ă yă tơniăn. Tiô pôa Nhạ, tơná pôa hiăng hmâ pêt krui kơxái lối 8 hơnăm kố, mê xuân cho hiăng ton to lâi hơnăm pôa đi đo tơmiêt tô tuăn, ôh tá hmiên. La klêi kơ’nâi veăng tơru\m [ă khu pêi cheăng tơru\m, tơdroăng ki vâ tê plâi hiăng châ tơkâ luâ xahpá, [ă pôa hiăng hmiên tuăn tâ drêng pêt hdrê plâi ki kố.

Tiô pôa Nhạ. Hdrối nah rơpo\ng pôa bú pêt dâng 1 ha, la klêi pêt tiô troăng hơlâ hưh cơ tơru\m [ă Khu pêi cheăng tơru\m tung rơpo\ng hngêi pôa hiăng khên pêt 3 ha [ă tâi tâng kơxo# liăn ‘no 250 rơtuh liăn tung 1ha, hên tâ pêt [ă kơmăi 50 rơtuh liăn, la kơ lo ki cha ão vâ chê 100 ta#n/ha, vâ tối hên tâ dâng 5 hdroh tâng vâ pơchông [ă kuăn pơlê hmâ pêt.

‘’ Drêng pin pêi [ôi tiô hmâ pêt mê ôh tá tíu ki rôe tơniăn, yă tê ai drêng to drêng chu, krui tê yă rơpâ pin hí chiu lup, drêng pêi lo krui krúa châ k^ tơhrâ ai tíu rôe tơniăn, mê a bú tơku\m pêt vâ ăm ai plâi hên xuân môi tiah ki tơ-[rê mê nếo ai a châ xo liăn pêi lo tơniăn tơ’lêi hlâu, ôh tá xâu hmếo tô tuăn môi tiah pin hmâ pêt môi tiah túa ton nah’’.

Pak^ng tơdroăng pêt krui kơxái tiô troăng hơlâ hưh cơ, hên kuăn pơlê ối tơru\m [ă Khu pêi cheăng tơru\m Dak Tân pêt krui kơxái xúa kơmăi ki dâi le\m, châ tiô pơkâ Global gap. Klêi tơru\m,  châ khu pêi cheăng tơrum veăng kum, rơpo\ng jâ Huỳnh Thị Kim Xuân, ối a cheăm Dak Nia, pơlê kong krâm Gia Nghĩa hiăng khên ‘no lối 400 rơtuh liăn pro 4.000m2 hngêi hlâm [ă pro têa tôh ăm têa kơ kơtó vâ pêt krui kơxái xúa kơmăi ki dâi le\m [ă tơ-[rê ăm hlo phá tơ-ê ‘nâng:

Sap ing hâi a pêt xua kơmăi ki dâi le\m a hlo iâ pơreăng, phon rơvât, têa tôh ki ăm têa lo xêh, plâi gá kân, hlối re\ng kân, loăng kơ’muăn plâi hên, hlo tơ-[rê ‘nâng’’.

Pôa Lê Văm Lục, Ngế pơkuâ Khu pêi cheăng tơru\m cheăm Dak Tân ăm ‘nâi: Vâ ai troăng hơlâ mơnhông mơdêk krá ton xo\n ăm krui kơxái, Khu pêi cheăng tơru\m cheăm Dak Tân hiăng tơru\m [ă kuăn pơlê pêi chiâk deăng hlối tơru\m [ă Khu mơdró vâ tơniăn ‘na tơdroăng tê mơdró, rơtế [ă pêi lo kế tơmeăm ing chiâk deăng. Khu pêi cheăng tơru\m hiăng k^ tơhrâ [ă Tíu xiâm tí tăng ‘nâi ple\ng [ă mơnhông mơdêk Việt Nam vâ ăm mung hdrê ki dâi le\m [ă khoa hok kih thua#t. Malối krui kơxái klêi pêt tơniăn krúa, kô hlối rôe dêi plâi [ă yă 30.000 liăn /kg ăm krui kơxái túa ki má 1, [ă 25.000 liăn ăm krui kơxái túa ki má 2.

‘’Sap ing túa pêi pêt tiô ton nah djâ pêt tung hngêi  hlâm rôh apoăng kuăn pơlê  kơdrâ khât, la tung pơla  pêi [ă nôkố ai tơmeăm mê kuăn pơlê nếo ro kơ tuăn, xua 1 ha pêt tung hngêi nhe\ng tơ-‘mô [ă 10 ha pêt pá gong, plâi châ hên luâ tâ 10 hdroh, kơxo# liăn mơhá  mơngế pêi [ă rôe phon kơdroh tâ 20 hdrôh. Liăn rôe phon chu 10 hdrôh. Mâu ngế ki hmâ rôe a pơlê kong kân Hồ Chí Minh cho tíu ki tê ăm kong têa ê, mê vâi troh chêh inâi ăm liăn hdrối iâ thế tê ăm dêi tơná châ hr^ng ha. La ngiâ kố ah khu pêi cheăng tơru\m kô ăm hdrê, hnê khoa hok kih thuât, ‘no liăn rôe phon [ă hlối rôe tơmeăm ki kuăn pơlê pê lo vâ mơdêk ki pơxúa ing tơmeăm pê lo.

Pơtối tơdroăng hâi kố, ngin ai roh tơpui tơno [a\ pôa Lê Văn Lục, kăn pơkuâ khu tơru\m cheăng Đăk Tân vâ rơtế ple\ng nhên ‘na túa pêi dêi Khu tơru\m cheăng kố tung tơru\m cheăng [a\ kuăn pơlê pêi chiâk deăng, khu tê mơdró, tăng tíu tê tơmeăm khoăng krúa le\m tiô troăng pêi chiâk deăng krá tơniăn ăm kuăn pơlê. Kơ’nâi kố ai roh tơpui tơno:

Êng: Ô pôa, pôa hôm chiâng tối ăm ‘nâi khu tơru\m cheăng dêi pin châ mơjiâng drêng lâi nah [a\ xông tơtêk môi tiah lâi?

Pôa Lê Văn Lục: Khu tơru\m cheăng châ mơjiâng sap ing khế 5, hơnăm 2017. Hdrối nah, khu tơru\m cheăng ngin cho kăn [o# ton dêi ko\ng ty Gia Nghĩa, klêi kơ’nâi xing xoăng hơ’lêh nếo mê mâu ko\ng ti, khu gâk ngăn kong dêi kong pơlê pơtê. Klêi kơ’nâi pêi hên hơnăm mê mâu nho\ng o dêi Khu tơru\m cheăng hiăng tơpui tơno, lăm hriâm a mâu kong pơlê ki ê, lăm hriâm mê hlo túa tơru\m cheăng pêi hôm rơkê xua mê pêi tiô.

Êng: Châ ‘nâi Khu tơru\m cheăng hmâ pêt mâu kơchâi plâi pôm xúa kơmăi kơmok rơxông nếo [a\ ai tơru\m [a\ kuăn pơlê pêi chiâk deăng, pôa tối ăm ‘nâi nhên ‘na tơdroăng kố?

Pôa Lê Văn Lục: Dak Nông ai troh 80% cho tơnêi pêi chiâk deăng, kong prâi mê tơniăn le\m. Drêng ngin lăm ngăn mâu túa pêi a Đà Lạt mê ngin hlo kong prâi xuân môi tiah a Dak Nông. Apoăng ngin bu pêi mơnúa tê, môi tiah pêt kơchâi drêh, plâi pôm, tro\ng tomat. Laga hlo kong prâi tơ’lêi hlâu xua mê ngin pơhlêh pêt mâu loăng plâi ki xúa kơmăi kơmok rơxông nếo, pêi lo châ liăn. Môi tiah nôkố ngin dế pêt krui kơxái tung hngêi hlâm. Xua kơmăi kơmok rơxông nếo mê pêi lo châ hên, má péa nếo châ tơtro tiô pơkâ tê ngi kong têa ê.

Êng: Pêi lo drêng pêt mâu kơchâi drêh plâi pôm dêi Khu tơru\m cheăng cho tơdroăng ki sôk ro, ăm hlo ki châ tơ-[rê hluâ túa pêi tiô vâi krâ nah. Tiah mê tíu tê tơmeăm ga ti lâi ô pôa?

Pôa Lê Văn Lục: Tơru\m tiô troăng ki kơnâ xua mê drêng tơru\m cheăng pêi pro ki klâi mê ai đơn pơkâ rôe tơmeăm dêi mâu khu tê mơdró, ai khu tơru\m cheăng [a\ thế pêt ăm vâi hr^ng ha. Sap nah troh nôkố vâi krâ pơrá pêi xêh hmâng vâ ôh tá ai khu pơkuâ. Thế pơkuâ sap ing túa pêt, hdrê, phon rơvât pơrá ai pơkâ, drêng pêt thế ai túa pơkâ tê tơmeăm krúa le\m [a\ tê tiô tơkêa hiăng k^.

Êng: Tiah mê ‘na khu kăn pơkuâ mê khu kăn pơkuâ pơlê hiăng to\ng kum Khu tơru\m cheăng môi tiah lâi?

Pôa Lê Văn Lục: Á hlo ing Khu pơkuâ ‘na pêi chiâk deăng, Vi[an kong pơlê xuân ai hên roh lăm akố vâ séa ngăn. Kong pơlê mê xuân ai mâu lâm trung ca#p hnê cheăng pêi ăm mâu ngế hriâm troh hriâm, mơnúa pêi vâi kơ’nâi mơgêi lo hngêi trung, ngin hlo ki châ tiô pơkâ mê ngin châ mot pêi akố hlối.

Êng: Ing châ tơ-[rê túa pêi kố, pôa kô chiâng tối ăm ‘nâi troăng pêi la ngiâ dêi Khu tơru\m cheăng môi tiah lâi?

Pôa Lê Văn Lục: Ki khât mê nah pêt kơchâi plâi pôm bu kal môi ngế pêi mê tê ôh tá tâi, me enôkố tơmeăm rế hên mê rế ai hên kơchơ tê mơdró kân troh tăng êng pin vâ rôe, ki khât khu tơru\m cheăng vâ po rơdâ. Nôkố mê ngin dế pêi pro a Dak Lak. Sap nah troh nôkố kuăn pơlê pêi chiâk deăng mê pêi lo châ hên mê yă chu rơpâ xua mê vâi krâ vâ pêi tiô troăng ki châ kơnâ yă, ai tơru\m. Má môi peăng khu tơru\m cheăng ai hdrê, má péa cho phon rơvât, má pái cho kih thuât, vâi krâ bu ai tơnêi [a\ hâi pêi, la ngiâ khu tơru\m cheăng kô rôe tâi tơmeăm ki vâi krâ pêi mê.

Hôm mơnê kô pôa!

            Gương prếi A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng