Bu ối dâng 15 hâi nếo pôm [ok dêi pôa Phạm Văn Ngạn a thôn 7, cheăm Dak Buk So, tơring Tuy Đức hiăng troh rơnó lâk xo. Khên tơnôu pêt mơnúa ngăn a 4 sào tơnêi. Tơdroăng ki pôa Ngạn sôk ro tâ mê cho tơdroăng ki veăng to\ng kum dêi Khu ngăn kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng tơring, kuăn pơlê hiăng k^ tơkêa tê pôm [ă Ko\ng ti pêi cheăng rơnó kế kâ Orion Vina. Tung pơla pêt, pôm [ok châ sih sư dêi Ko\ng ti séa ngăn [ă to\ng kum mâu túa ki hbrâ mơdât oâ hdrong kâ ‘nhiê. Klêi kơ’nâi vâ chê 3 khế mơdâ pêt mơnúa ngăn pôm [ok dế hlo xông kân le\m, tơhrâ kô pro ai pơxúa hên [ă dâi le\m.

‘’Kố cho hdrê pêt ki nếo, [ă sap ing hdrối nah tá hâi ai ko\ng ti ki lâi tơkêa [ă kuăn pơlê môi tiah kố, mê xuân ai tơdroăng ki loi tơngah, xo ah hmôi tâng hlo tơ-[rê mê xuân rơhêng vâ pơtối tơru\m [ă ko\ng ti po rơdâ [ăng tơnêi pêt [ă pro kế tơmeăm ki ê vâ ‘mâi mơnhông ki tơ-[rê’’.

Mơdâ pêt hrá tâ tâng vâ pơchông [ă kơdrum pôa Ngạn, kơdrum pôm [ok dêi pôa Nguyễn Văn Bền xuân a cheăm Dak Buk So, tơring Tuy Đức dế châ 45 hâi. Kơdrum pôm [ok châ pêt a [ăng tơnêi ki pêt kơphế ki hiăng krâ nếo ko tah mê pôa Bền hiăng tơtro\ng troh mâu tơdroăng pơkâ vâ ‘mot tơ’nôm trếo kơhiâm ki kal. Vâ pro tơ’lêi hlâu ăm pôm [ok xông kân le\m, pôa Bền hiăng ‘no liăn roê kơmăi ki tôh têa ki lo môi tiah inâu. Maluâ nếo pêt mơnúa ngăn la ki ối rêh dêi pôm [ok châ lối 98%. Tung tơdroăng ki yă mâu hdrê loăng ki pêi lo ing chiâk deăng ki ê chu rơpâ mê pôa Bền loi tơngah tung túa pơkâ pêt mơnúa ngăn pôm [ok châ ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó kế kâ Orion Vina to\ng kum tâi vâ kuăn pơlê hmiên tuăn mơnhông cheăng kâ.

‘’ ’Na ki dâi le\m dêi ppom [ok kố mê á hlo hmo\ng gá ai ivá rêh rơdêi, tâng peăng ko\ng ti rak vế kơlo tơniăn ‘na tơdroăng ki tê ăm vâi krâ nho\ng o, ai kih thua#t tiâ mơnhên rak ngăn hdrê pêt tung hneăng ki hdrê dêi xông kân vâ kâi trâng [ă mâu túa pơreăng mê kô rak tơniăn ki dâi le\m dêi pôm. Tâng pôm châ rak tơniăn [ă dâng 3 ta#n/1 sào mê vâi krâ nho\ng kô kâi pơkâ tơleăng ki ôh tá tơniăn dêi yă kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng dêi hdrê loăng pêt ton hơnăm tung hneăng ki kố’’.

{ă tơdroăng ki rơhêng vâ pơhlêh pêt hdrê loăng, mơnhông pêi chiâk deăng tiô tơdroăng ki tơru\m krá tơniăn, mơ’nui hơnăm 2019, Khu ngăn kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng tơring Tuy Đức hiăng tơru\m [ă Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó kế kâ Orion Vina vâ mơnúa pêt pôm [ok DooBak dêi Hàn Quốc. Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó kế kân OrionVina hiăng kum kuăn pơlê tiô túa ki to\ng kum hdrê pêt. Tơdroăng ki pro ăm kuăn pơlê sôk ro má môi cho tơdroăng ki Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó kế kân Orion Vina  k^ tơkêa to\ng kum tâi tâng mâu kế tơmeăm pôm [ok [ă yă 9 rơpâu liăn 1 kg. Pôa Nguyễn Văn Anh, kăn pơkuâ ngăn Đảng cheăm Dak Buk So, tơring Tuy Đức, kong pơlê Dak Nông mơnhên tối:

‘’Ki khât gá drêng lăm pôu ngăn tíu pêi cheăng mê hlo túa pơkâ pêt pôm [ok cho môi túa pơkâ ki nếo a kong pơlê, kố cho túa pơkâ châ ko\ng ti roê tâi tâng kế tơmeăm, mê cho môi tơdroăng ki châ vâi krâ nho\ng o loi tơngah, kế tơmeăm pêt hlo mơnhông. Rơhêng vâ túa pơkâ kố kô châ po rơdâ [ă klêi mê tung la ngiâ ah vâ vâi krâ nho\ng o ai tơdroăng cheăng pêi a tơnêi Tuy Đức. Kố cho túa pơkâ pêt hdrê loăng iâ hâi, xuân tơtro [ă tơnêi tơníu dêi kong pơlê, rơhêng vâ túa pơkâ kố kô châ po rơdâ’’.

Kơ’nâi k^ tơru\m cheăng pơla rêm pâ hiăng tơbleăng mơnúa pêt 9,6 ha pôm [ok DooBak Hàn Quốc a 16 rơpo\ng kuăn pơlê ki rêh ối a mâu cheăm Dak Buk So [ă Quảng Tâm, tơring Tuy Đức. Troh nôkố, pôm [ok DooBak a mâu túa  cheăng dêi kuăn pơlê rak ngăn  pêt xông dâi le#m [ă ki châ xo tâng riên hdrối châ 30ta#n/ha. Tâng pơtối rak vế pêi pro tơdroăng tơru\m cheăng, túa pêt pôm [ok kô châ po rơdâ a mâu cheăm ai pơxúa tung pêi pêt mâu hdrê loăng plâi kơchâi pôm dêi tơring Tuy Đức.

Vâ  tơdroăng mơnúa pêi pro châ tơniăn, Khu ngăn kuăn pơlê pêi chiâk tơring Tuy Đức hiăng đi đo séa ngăn tối tơdroăng mơnhông mơdêk pêt pôm [ok DooBak. Tâng túa hdrê pôm kố pêt châ xo hên, tơtro [ă kơpong tơnêi hyôh kong prâi  dêi tơring Tuy Đức mê kô tí tăng’nâi ple#ng ăm Vi [an tơring tơru\m pêi krá khât [ă Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó pê lo kế kâ Orion Vina kum kuăn pơlê pơhlêh, hên hdrê loăng plâi, mơnhông cheăng kâ rế tơ-[rê. Tơdroăng tơpui tơno pơla ngế chêh hlá tơbeăng [ă pôa Đoàn Lê Anh, Kăn xiâm hnê ngăn  Khu kuăn pơlê pêi chiâk deăng tơring Tuy Đức kô mơnhên mâu tơdroăng mê.

- Ô pôa, [ă tơring Tuy Đức, túa pêt pôm [ok cho môi túa pêi cheăng ki nếo. Tiah mê, tung pơla mơnúa pêi rôh apoăng, pôa hlo ti lâi ‘na tơdroăng ki xông kân dêi pôm [ok [ă tơnêi, hyôh kong prâi a kố.

-Pôa  Đoàn Lê Anh: Pêi pro tiô hnê mơhno dêi khu kăn Đảng tơring  Tuy Đức, Khu ngăn kuăn pơlê pêi chiâk deăng hiăng pơkâ tơru\m cheăng vâ mơjiâng mâu túa pêi pêt hdrê loăng ki nếo vâ ‘mâi hơ’lêh tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê. Ngin hiăng tơru\m [ă Ko\ng ti Orion Vina vâ tơbleăng pêt pôm [ok a tơnêi dêi tơring Tuy Đức [ă pêt a tơnêi rơdâ 9,6 hectar. Ti lâi môi túa pêi pêt hdrê pôm la pêi hên tiah mê? Mê [ă tơdroăng pêi cheăng tơru\m, pin thế pro ti lâi vâ ai tơmeăm pê lo, [ă tơmeăm pê lo mê thế hên ăm tung pêi pêt, xua mê ngin hiăng tơbleăng pêt a tơnêi 9,6 hectar. Ta troh nôkố tơnêi pêt pôm [ok a 2 to cheăm Quảng Tâm [ă Dak Buk So xông le#m tơtro [ă hyôh kong prâi  tơnêi a a Tơring Tuy Đức kố. Drêng ngăn pôm hlo môi xiâm ai hên pôm ai xap 4-6 pu\m pôm, tâng  vâ pơchông [ă  pôm [ok Đà Lạt ngăn gá le#m tâ. Ngin tơru\m [ă ko\ng ti [ă ko\ng ti kơjo kum hdrối ăm hdrê xuân môi tiah kăn [o# kih thuât tơru\m [ă kuăn pơlê tung pêi pêt.

- Ô pôa ing tơdroăng ki hlo khât ‘na pêt pôm [ok hiăng pro pơxúa ăm kong pơlê. Laga, tơdroăng ki kuăn pơlê tô tuăn má môi xuân cho tíu ki vâ tê pôm, tơdroăng mê hiăng tơbleăng môi tiah lâi?

Pôa Đoàn Lê Anh: Vâ kum kuăn pơlê ‘na tơdroăng  tăng tíu tê tơmeăm pê lo, ngin hiăng tơhrâ [ă ko\ng ti Orion Vina dêi Việt Nam. Nôkố ko\ng ti kố ai hngêi kơmăi a Bình Dương, ‘no liăn mơjiâng pro ... ko\ng ti thế rôe ‘mot tơmeăm ing kong têa ê, xua mê ko\ng ti hiăng k^ tơhrâ hợp đồng [ă kuăn pơlê ki pêi chiâk a tơring Tuy Đức, [ă khu ngăn kuăn pơlê pêi chiâk tơring cho tíu ki vâ mơjiâng pơkâ pêi pêt tơmeăm hlối tơru\m pơla mâu kong ti [ă kuăn pơlê pêi chiak deăng tơring cho tíu xiâm vâ mơjiâng pơkâ pêi pêt tơmeăm [ă hlối tơru\m cheăng pơla ko\ng ti [ă khu ngăn kuăn pơlê pêi chiâk [ă kuăn pơlê ki pêi chiâk. {ă tíu rôe 9 rơpâu liăn/kg, Ko\ng ti xuân rôe tơmeăm pê lo dêi kuăn pơlê [ă hlối kum hdrê pêt rôh apoăng ta troh drêng hiăng châ lâk xo pôm. Kố xuân cho ki to\ng kum apoăng dêi ko\ng ti, [ă hlối rôe tâi tơmeăm ki kuăn pơlê pê lo [ă hdrê ki châ kuăn pơlê ăm pêt.

-Ô pôa, vâ túa pêt pôm [ok pro pơxúa tơ-[rê mê tíu pêi cheăng kô pơkâ troăng hơlâ pêi pêt môi tiah lâi vâ kuăn pơlê mơdêk pro rơdâ tơniăn tơdroăng pêt pôm?

-Pôa Đoàn Lê Anh: Vâ pơkâ troăng hơlâ mơnhông mơdêk kum kuăn pơlê kơdroh kơtiê, malối cho mâu hdrê pêt iâ khế môi tiah pin dế pêt, tơdroăng pêi pro ki apoăng a teăng mâ ăm mâu kuăn pơlê ki pêi chiâk, púi vâ ai veăng kum dêi tơêi têa  mê cho ‘na kơmăi komok, ‘na khoa hok [ă mơjiâng khu tơru\m cheăng pro ti lâi vâ kuăn pơlê ki pêt ai tíu vâ tê dêi tơmeăm pê lo mê [ă yă tê hlối tơniăn vâ kuăn pơlê châ xo dêi rơkâ. {ă Khu ngăn kuăn pơlê pêi chiâk, ki hdrối ngin kô tơbleăng tơdroăng hnê [ă hlối rơtế [ă kuăn pơlê veăng tung tơdroăng ki tơru\m pêi pêt hlối tơru\m [ă mâu khu râ, kơvâ cheăng vâ tơbleăng mâu troăng hơlâ ‘na hdrê pêt, têa tôh ăm loăng ki pêt vâ kum kuăn pơlê pêi cheăng châ tơ-[rê.

-Hôm mơnê kơ pôa!

Hoàng Qui chêh

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng