Ô kih sư Phan Minh Tiến, tung pơla achê kố, mâu kơdrum krui kơxái a Dak Lak tro pơrea\ng u\m rêi, hlâ hên h^n môi tiah pơrea\ng re\ng hlâ, hrá hlâ a xiâm tiu. Pâ pôa ăm ‘nâi xiâm kối [a\ túa hbrâ ví?

Kih sư Phan Minh Tiến: {a\ krui kơxái xuân ai pơreăng re\ng hlâ, hrá hlâ môi tiah tiu, xua hên xiâm kối. Má môi cho xua kơmeăn Fusarium pro, má péa xua Phytophthora pro môi tiah pơrea\ng re\ng hlâ, hrá hlâ a xiâm tiu. Pak^ng mê, u ối xua tơdroăng ki ê nếo xua pêi pêt, tung tơdroăng mơgrúa tơnêi, kô chiâng pro têa toăng chiâng pro u\m rêi.

Tiah mê, tâng krui kơxái tro tâ kơmeăn Fusarium môi tiah a xiâm tiu mê pin kô xúa pơkeăng dêi Grup pơkuâ Lộc trời mê cho Insurance. Pin kô chiâng xúa pái kơxuô hơ’lâk tung kơthung tơnô 200 lit, pin tôh a rêm xiâm tiah mê sap pu\n troh pơtăm lit tung môi xiâm krui kơxái. A hdrối tôh pơkeăng mê vâi krâ nho\ng o kal athế kơchăng, hdrối môi hâi pin tôh têa môi xôh, kơ’nâi mê pin tôh pơkeăng a xiâm.

Vâ hbrâ mơdât tơdroăng kố mê apoăng rơnó mêi, pin tôh pơkeăng vâ hbrâ ví hdrối, pôi tá tơkôm hiăng ai pơrea\ng mê nếo tôh pơkeăng. Pak^ng mê nếo, pin kal a thế chiâ troăng thông têa hiu ăm le\m vâ têa ôh tá châ toăng a xiâm rêi.

{a\ kơmeăn Phytophthora pro cho pơrea\ng re\ng hlâ a xiâm tiu xuân môi tiah a krui kơxái mê ki hngiâm kơchoh a kơdrum cho hên. Má péa nếo, tâ tú xua têa ối tung tơnêi. Drêng môi xiâm hlâ mê kô tâ tú troh a xiâm ki ê, xua mê, pin kal thế chiâ troăng têa vâ têa châ hiu, ví tơdroăng tro tâ pơrea\ng [a\ hlâ hên h^n.

Mâu kơdrum krui kơxái tơkru\n kối, khêi hlá, môi tiah êi po po\m drô hlá xua ôa pâk hrik. Êh tối ‘na túa xôh kơdê pơrea\ng kố? Hôm ai pơkeăng vâ pơlât prêi? {a\ túa hbrâ mơdât mê môi tiah lâi?

Kih sư Phan Minh Tiến: Ki nhên khât, á hiăng lăm ngăn hên kơdrum krui kơxái a hên tíu ki tro ôa pâk hên. Ki nhên khât, tơdroăng kố tiô kô kơdrum phá tơ-ê dêi pó, xuân tiô hyôh kong prâi phá tơ-ê dêi pó xuân môi tiah drêng rơnó xông kân dêi krui phá tơ-ê dêi pó, mê tơdjâk kân. Vâ hbrâ mơdât ôa pâk mê pin ai túa xôh vâ hbrâ mơdât ôa.

Pin ai péa troăng vâ xôh kơdê, má môi drêng nếo châ hlo mâu xiâm ki tro tơkru\n kối xua pung pêng lơ ôa pâk, ki mê kô pro chiâng tơkru\n hlá, hmâ hlo ôa pâk a kối hlá. {a\ pung pêng khêi mê hmâ hmuâ ối pá suâp hlá ối kơbâng [a\ pá kơdâm hlá, gá pâk pro hlá chiâng tơkru\n. Vâ mơdât tơdroăng kố mê pin a thế xúa mâu pơkeăng.

Ki nhên kuăn pơlê pêi chiâk deăng kô xúa pơkeăng dêi Grup pơkuâ Lộc Trời, môi tiah Radiant. Pin kô chiâng xúa 10 kơxuô ăm môi kơthung tơnô 200 lit, pin tơku\m xôh. Pak^ng mê, ai mâu túa ki ê mê cho pơkeăng Kinalux, Angun vâ xôh a xiâm krui kơxái. Tâng pin hrá xôh mê chiâng tâ virus. Mâu xiâm ki lâi hiăng tâ virus mê kơ’nâi plâi gá kô ‘mêi xua pin kal hbrâ mơdât a hneăng phá tơ-ê dêi pó.

Pơtih môi tiah pin hbrâ mơdât klêi kơ’nâi krí xo mê pin xôh môi hdroh. Hneăng má péa, cho drêng pơxiâm lo reăng [a\ hneăng má pái cho drêng kơ’muăn plâi, plâi ối kơbâng. Mâu hneăng mê ôa pâk hên xua mê pin kal xôh vâ hbrâ mơdât mâu hneăng mê châ tơ-[rê.

Kih sư ăm ‘nâi ki xiâm dêi tơdroăng plâi kơbâng tơruih hên, plâi oh tá piê le\m, mơni xua kơmeăn kâ ‘nhiê. Túa kơdê pơreăng tiah lâi, thế xôh pơkeăng ki klâi?

Kih sư Phan Minh Tiến:  Tơdroăng tơruih plâi kơbâng, plâi ôh tá piê le\m cho xua ing hên tơdroăng ki pơrá phá dêi rơpó. Má môi, xua kơmeăn kâ ‘nhiê, má péa, oh tá ai trếo kơhiâm xua gá tah xêh [ă tơruih xêh. Ing tơdroăng ăm hlo lăm ngăn hên kơdrum krui kơxái dêi kuăn pơlê dế pêi, mê kuăn pơlê lôi ăm plâi hên, môi xiâm loăng tiah mê lôi to lâi chât pu\m plâi tê, mê tung pơla mơ’rêh plâi kô ai tơdroăng ki pro chiâng oh tá ai trếo kơhiâm, ôh tá ai BO ah pro chiâng tơruih plâi kơbâng [ă tơruih reăng há a rôh ki mê.

Tiah mê, vâ pơtối rak vế ki kơtóu plâi hên, plâi le\m, mê pin thế lối plâi gá a kơlo ki hmâ, pôi tá lôi hên luâ râ ga tí tah dêi. Peăng Ko\ng ti Grup Lộc Trời ai pơkeăng Haboro [ă Boom Flower vâ rơvât tơ’nôm trếo kơhiâm ăm loăng pơla kố. Má môi, pin xôh Boom Flower a pơla pơxiâm vâ lo reăng drêng mê gá kô pro ăm reăng tơpo tơ’mô tâi tâng, lo reăng hên tâ, ki má péa, pin chiâng tơku\m [ă Haboro. Tơmeăm kố ai trếo đăm Amino acid, pá k^ng mê hnối ai BO vâ tơ’nôm trếo kơhiâm, pôi tá ăm plâi kơbâng châ tơruih lơ xua ing oh tá ai BO. Tiah mê, pin kô chiâng pro tơniăn ăm plâi xuân môi tiah teăm tơ’nôm trếo kơhiâm ăm krui kơxái vâ teăm mơ’rêh dêi plâi.

Ô pôa, mâu tơdroăng ki ê nếo a plâi krui kơxái, môi tiah plâi ai ki prăng mơtiah êak plêa, plâi kơrut môi tiah kéa kêt dro, ‘nâ hía môi tiah gá ho\n hiăng âp chên. Pôa ăm ‘nâi mê cho pơreăng klâi? {ă túa hbrâ mơdât gá ti lâi?

Kih sư Phan Minh Tiến: A plâi krui kơxái mơni gá kô tro hên pơreăng pơrá phá dêi rơpó ai ki prăng, ‘nâ hía xua vi khuân. Kéa kêt dro cho ki pro ăm hlo a plâi hmâ tro ôa kâ lơ kuăn kiâ môi tiah pung pế pâk hrik a pơla rôh apoăng, drêng plâi kân kơtôu gá chiâng môi tiah kéa kêt dro. {ă plâi ki môi tiah kéa kêt dro pin thế re\ng kơdê pơreăng hdrối a rôh plâi ối kơbâng. Pin xôh pơkeăng hbrâ mơdât mâu kuăn kiâ pâk. Pá k^ng mê, [ă tơdroăng ki u\m prâp môi tiah hiăng âp chên mê cho xua vi khuân. Rôh apoăng hlo ai mâu tíu hbri hbríu ku ku\n, ton ing mê rế kân chiâng mâu tíu ki tơ’lêi tro pơkeăng mot. Mâu kơdrum ki tro hên plâi kô tơruih  sap 70 - 80%.  Vâ hbrâ mơdât vi khuân kố pin xuân thế xôh pơkeăng hbrâ mơdât a roh plâi ối kơbâng. Pin xuân chiâng xôh mâu túa pơkeăng xiâm  đồng. {ă mâu tíu ki prâp, prăng xua kơmeăn kâ ‘nhiê mê pin xuân thế xôh pơkeăng kơdê kơmeăn. Peăng ko\ng ti veăng tơlo liăn dêi Grup Lộc Trời ai pơkeăng ki ai Score, pin xôh a rôh plâi ối kơbâng, 3 kung kếo 100CC tung môi kơthung tơnô 200lit. Pó vâi krâ nho\ng o xôh a rôh plâi ối kơbâng mê kô hlo dâi le\m, kô kâi mơdât pơreăng kơmeăn kâ ‘nhiê.

Hôm mơnê kô kih sư!

Quốc Học rah chêh

Gương prếi A Sa Ly tơplôu [ă tơbleăng