Ô pôa Ngô Nhân, Ngế pơkuâ ngăn ‘na chiâk deăng kong pơlê Dak Lak, nôkố tơdroăng mơhnhôk păn pu pái a Dak Lak dế hlo tơ-[rê, pro pơxúa cheăng kâ ăm mơngế ki păn. Tiah mê pôa tối ti lâi ‘na mơnhông mơdêk vâ păn pú pái a kuăn pơlê dêi Dak Lak tung pơla nôkố?

Pôa Ngô Nhân: -Koh hmât pó vâi krâ nho\ng o ki pêi chiâk deăng. Môi tiah pin hiăng ‘nâi pu pái cho kuăn kiâ ki tơ’lêi păn, kế gá kâ cho mâu nhâ kô re\ng xông kân tâng drêng kong prâi tơniăn [ă tơdroăng kuăn pơlê a Dak Lak păn ai nhâ ăm ga rêi kâ. Tơdroăng păn hên pú pái [ă  túa păn pupái nôkố dế hlo rế hên ngế păn a hên tơring cheăm tung kong pơlê. Pú pái cho kuăn kiâ rêi nhâ, vâ a kơpong ai rơnâk ngo, tíu ki ôh tá kơchoh, pu pái vâ rêi mâu hlá, mâu loăng nhâ hdrông prá, kông loăng, păn túa ki păn kroăng vâ ăm gá rêi kâ nhâ.

A Dak Lak dế hlo hên ngế păn túa ki kố. Tung tơdroăng tơkêa pro pơtối mơnhông kơvâ pêi chiâk deăng dêi kong pơlê, pu pái châ chêh inâi ‘mot túa mơnăn păn vâ xo hơ’nêh.’Na tơdroăng păn dêi kuăn pơlê a Dak Lak tung pơla kố kô tơngah [ă kô pro pơxúa ‘na cheăng kâ ăm kong pơlê. Mâu pu pái pin, tâng păn hên kô ai hên tíu vâ rôe. Ki khât gá nôkố tâi tâng pu pái pin păn tiô xêu ngăn a mâu tíu păn ai dâng 70 rơpâu to, tíu ki păn hên cho a  Ea Sup, {uôn Đôn, Ea Kar, Krông Bông, Lăk [ă Ea Hleo.

Vâ păn ai pơxúa mê tơdroăng pro kơdroăng vâ pu pái re\ng kân, hngâ kuăn hên cho môi tơdroăng ki kal. Pâ pôa tối ăm vâi krâ nho\ng o ‘nâi mâu tơdroăng pơkâ păn [ă túa pro kơdroăng vâ păn pú pái ăm i tơ-[rê?

Pôa Ngô Nhân: -{ă tơdroăng păn pu pái mê kơdroăng păn pro tơ’lêi hlâu, pro [ă mâu tơmeăm ki rơpâ liăn, [ă tơmeăm ki hiăng ai a pơlê cheăm. Tung pơla po kơdroăng thế pro tro tiô túa hnê vâ păn pú pái. Tâi tâng mâu pu pái ki păn vâ rêh a tíu ki krúa ôh tá châ têa kơchoh, bâ phuâng, ôh tá hngiâm kơchoh têa.

Pak^ng mê, thế tơtro\ng tơdroăng rah pro kơdroăng păn, pro kơdroăng ngăn pá ngi lâi vâ păn pu  pái. Vâi krâ thế rah xo pro kơdroăng păn ăm ngiâ hvái ngăn peăng mâ hâi lo, peăng mâ hâi lo pa hdroh vâ ki tro tô eăng trâ, pôi tá ăm kơdroăng păn tro hngiú ing kong mêi khía. Kơdroăng păn pôi tá pro lối achê hngêi ối vâ pôi tá xú mơ-êh, xú u\m hlối mơgrúa krúa le\m kơdroăng păn pu pái, pôi tá păn tíu achê kuăn mơngế ối, la pôi tá pro a tíu lối hơngế ah kô pá tung cheăng rak ngăn, thế bro kơdroăng ki trá, trêi kơdroăng kơtăn tơnêi dâng 40 troh 60cm, mê ki kơtăn hơngế gá tơtro.

Tiah mê plông tơnêi pu pái xah hêi thế pro tiô túa ki lâi ki tro, ô pôa?

Pôa Ngô Nhân: -Plông xah hêi dêi pu pái tơtro [ă hlối rơdâ tiô túa kân tâ 3 to kơdroăng păn ki tơtro má môi. Malối plông xah hêi thế ăm xâp rơngiâp pôi tá ai têa châ toăng, kal thế ăm mâu pu pái ối a tíu ki krúa, lếo têa a hdoăng ăm pú pái kâ, ai hdoăng lếo têa ăm pu pái ôu thế krúa vâ tơ-[rê tung păn.

Xiâm ki păn pu pái châ tơ-[rê mê cho tơdroăng rah xo mâu hdrê ki le\m, tiah mê mơngế ki păn pú pái a Dak Lak nôkố kal rah mâu hdrê ki tiah lâi ăm tơtro, hlối vâ re\ng kân ăm pơxúa hên ô pôa?

Pôa Ngô Nhân: -Vâ păn pú pái châ tơ-[rê tiô a tơmiât cho tơdroăng rah hdrê mê ki kal, gá kô pơkâ troh ki hngâ hên [ă hôm pơxúa lơ ôh xuân môi tiah ki châ tơ-[rê dêi mơngế păn pu pái. A Dak Lak nôkố ai hên hdrê pú pá môi tiah: Pú pái hdrê ku\n, pu pái Bách Thảo, pú pái Bor ki rôe ing kong têa ê.

{ă tơdroăng păn ki vâ xo hơ’nêh môi tiah kuăn pơlê pin a Dak Lak nôkố, ki xiâm cho vâ xo hơ’nêh mê vâi krâ nho\ng o thế rah xo hdrê lai pơla Bách Thảo [ă hdrê pú pái Bor ki rôe ing kong têa ê, xua gá kân hlối hngăm, hlối ai ivá kâi trâng [ă mâu pơreăng. Tơdrêng [ă tơdroăng ki pơxúa ing ki hngăm, ivá kâi tơplâ mơdât pơreăng mê pu pái kơdrâi ki lai mê xuân re\ng ai kuăn, re\ng hngâ kuăn hên tâ mâu hdrê pú pái ki kuăn pơlê hmâ păn tung kơpong pơlê Dak Lak.

Hên ngế ki păn pú pái rơhêng vâ ‘nâi túa păn nôkố cho tơdroăng ăm pu pái ki păn kâ môi tiah lâi vâ re\ng kân, ăm châ tơ-[rê. Pôa tối ăm kuăn pơlê ‘nâi túa păn tung tơdroăng rah xo kế che\m ăm pu pái?

Pôa Ngô Nhân: -Vâ păn pú pái châ tơ-[rê tơdroăng ki kal nếo thế rak tơniăn ‘na mơdrăn ăm pú pái kâ vâ gá re\ng kân. {ă pu pái, mê vâi krâ nho\ng o thế ‘nâi chôu vế mâu tơdroăng ki kal tung păn pu pái. Pu pái kô chiâng kâ hên mâu kế kâ, mâu nhâ, tơkâng hlá loăng, kloăng lâi, mâu hrái kông hnông alâi. Vâ tơniăn ‘na tơdroăng ăm kâ tu\m trếo kơhiâm, kân piê hngăm [ă tơ’mô plâ hơnăm ‘na mơdrăn kâ tiô kal vâ dêi pu pái, mê pin pơchân kal tơtro\ng mâu tơdroăng vâ păn pú pái châ tơ-[rê. Ki apoăng, pin thế pêt hên nhâ cho tơdroăng ki xiâm hbrâ vâ ai nhâ ăm pu pái rêi [ă hlối tơniăn ‘na kế kâ ai tu\m plâ hơnăm ăm pú pái kâ.

Ki tro má môi thế rơtế [ă tơdroăng pêt nhâ loăng vâ ăm pu pái rêi drêng djâ kơ’nêi pu pái a kơdrum păn ki rơdâ, hlối tơru\m [ă tơdroăng po krúa le\m kơdrum, long păn ká, kơdroăng păn, kong loăng krá tơniăn [ă hlối rak krúa le\m hyôh kong prâi. Vâi krâ nho\ng o kô chiâng pêt loăng, nhâ vâ ăm pu pái rêi hlối pro kơnâng, hlối vâ ai nhâ ăm pu pái rêi.

Pu pái gá xuân môi tiah kơpôu, ro há, kô chiâng kâ mâu hlá loăng ki drêh, mâu hrái, kông alâi. Gá ôh tá kâ mâu hlá ki xăng tê, mâu loăng nhe\n, hlá plâi mit, mâu nhâ huăn a’nâi pu pái rêi kâ pơtâi.

Pak^ng mê, tung pêi pêt tơmeăm kuăn pơlê ối pêt hên mâu kơtếo, priât, pôm loăng… tâi tâng mâu tơmeăm pêt mê pu pái chiâng rêi kâ. Malối, drêng vâ păn pú pái kân hên vâ hngăm hdrối vâ tê mê vâi krâ nho\ng o thế ăm pú pái kâ prá nanh vâ re\ng kân piê. Tung pơla păn pu pái, vâi krâ nho\ng o thế hbrâ pêt mâu nhâ rui A06, pêt alâi.

Hên ngế păn pu pái a Dak Lak hmâ trâm hlo pú pái châi klêa, ah pro mâu pu pái chiâng hlâ tâi. Pôa tối túa păn xuân môi tiah kih thuât vâ kơdê pơreăng ki pro ăm khu pu pái châi klêa?

Pôa Ngô Nhân: -Tơdroăng châi klêa dêi pu pái kô ai mâu pu pái ki ‘nâ. Môi cho tơdroăng châi klêa ki hmâ hlo a pu pái ku\n, pú pái ai ôa tâng mâng, ôh tá tro drêng kâ kế lơ tro hơ-ôu kế kâ ki ôh tá krúa. Vâ hrâ kơdê pơreăng mê kuăn pơlê thế tơtro\ng tung rak ngăn pu pái [ă tơdroăng thế tah tâng mâng ăm pú pái tiô rơnó.

Klêi mê, kế kâ, nhâ ăm pú pái kâ thế krúa tơniăn, pôu tá ăm kâ mâu kế kâ ki hiăng phong, hiăng phôk lơ kế kâ ai trếo, tung pơla kơ’nêi pú pái tung kơdrum kơphế, kơdrum kơchâi thế tơtro\ng troh tơdroăng kuăn pơlê hôm ai xôh pơkeăng rak tơmeăm pêt há, tâng ai pôi tá kơ’nêi tung kơdrum ki mê ah pu pái rêi kâ nhâ mê ah kô pro chiâng tro hơ-ôu.

A kong pơlê Dak Lak a rơnó mơdrăng kong tô ó, bú ai to hlá pôm loăng a chiâk tê ngiât le\m, drêng kơ’nêi pu pái, mâu pu pái kâi kơhêng klêa hêng kâ hlá ki ngiât drêng hlo hlá pôm loăng pu pái kô kâ hên. Tung pơla mê, hlá pôm loăng hdrê cao sản mê ai trếo ‘mêi xyanua pro pu pái chiâng pôu pr^ng ‘nâ hía hlối pro hlâ hên h^n.

Hôm mơnê kơ pôa!

Gương tơplôu [ă tơbleăng