‘’Tơdroăng rơvât phon ăm tơtro xuân cho môi tơdroăng pêi pro ki kal vâ kum kuăn pơlê kâi mơdât pơreăng kố, a mâu kơdrum rơvât phon đăm, ki kố hiăng tí tăng ‘nâi ple\ng, rơvât phon đăm hên luâ râ, tơkéa vâ tối oh tá tơdâng pơla đăm-lân-kali. Đăm xuân cho kế kâ ki vâ dêi kơmeăn Phytophthora, xua mê gá kô tro hên tâ. A tối pơchân nếo, tiah mê xua achê pơla kố hên kuăn pơlê ki pêi chiâk deăng dế hâk vâ rơvât phon eâk ká, tung phon ká mê ai hên đăm.

Hên ngế tối [ă á tiah kố, rơvât phon ká  ôh tá êa rơvât phon ki ê xếo. Gá kô pro ai péa tơdroăng ki oh tá tro: má môi gá kô bro tro tâ pơreăng phytophthora [ă drêng mê kô ôh tá kâi mơgât xua hên đăm luâ râ, loăng kô xông ngiât le\m, la ôh tá rơdêi, ôh tá troh drêng pơreăng kâ ‘nhiê pin pá vâ châ mơdât. Má péa nếo, maluâ  kơdrum loăng oh tá tro pơreăng gá xuân tơdjâk troh hên tơdroăng ki lo reăng kơ’muăn tiu.

Xua tâng rơvât hên đăm tiah mê kô tơ’nôm hên phon a hơnăm kố ah khế hơnăm kơ’nâi iâ tiu kô lo reăng iâ, maluâ kơdrum drêh ngiât le\m, la á hlo mâu kơdrum ngiât ti mê reăng plâi oh tá ai hên’’.

Vâ kơdrum tiu châ xông rơdêi tơniăn mê tơdroăng rak ngăn kơdrum tiu pêi pro athế tro tơdroăng, thế ‘nâi ple\ng kih thuât pêt rak ngăn tiu cho tơdroăng ki kal.

Pak^ng mê, tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng a kơdrum tiu [ă mâu pơkeăng xôh kơdế pơreăng ki ai xiâm sinh học (kế tơmeăm pro ing sinh học) cho troăng hơlâ mơdêk loăng pêt krá ton ki vâi krâ nho\ng o thế pêi pro.

‘’ Pin hiăng pro tâi tâng mâu tơdroăng pêi pêt môi tiah po troăng ăm têa châ hiu, pôi tá ăm têa toăng tung xiâm [ă tơdroăng po a xiâm tung rơnó mêi, hnêi tơkâng pôi tá ăm châ hngiâm kơchoh a xiâm, rơvât phon tơdâng tơ-‘mô ăm tơtro, rơvât phon êak ro [ă rơvât mâu phon vi sinh. To mâu phon vi sinh a xuân tối nhên pa 1 hdrôh nếo.

Hên ngế xuân tối á xuân ai xúa phon rơvât ing mâu phon vi sinh la pơreăng ôh tá xâu xuân ối kâ ‘nhiê, xua drêng kơ-êng hên vâi krâ nho\ng o ai rơvât 1 hdroh tung 1 hơnăm lơ tơkôm troh 2 hơnăm nếo rơvât, tiah mê gá iâ luâ râ, xua mâu kuăn kiâ drêng pin rơvât a tơnêi trâm hên tơdroăng ki tơ’lêi tơtro, gá kô ai kuăn rế hên, kô kâi kơdê kơmeăn phytophthora, la tâng trâm oh tá mơhúa mâu kuăn kiâ mê kô hlâ, xua mê pin thế rơvât mâu phon ki pro ing hlá nhâ, êak mơnăn, tung pơla dâng 2-3 hdroh tung 1 hơnăm hiăng hôm, tơdroăng mê kô kum ăm vâi krâ nho\ng o kơdroh ki xúa trếo hoă hok ki krêa pơreăng hên’’.

{ă tiu, drêng rêi hiăng tro kơtê gá ôh tá kâi hrik têa, ôh tá châ hrik mâu trếo kơhiâm, mâu ôa hdrong kô mot kâ ‘nhiê. Xua mê, thế kơhnâ lăm ngăn đi đo dêi kơdrum vâ teăm châ ‘nâi drêng tiu hiăng tro pơreăng vâ re\ng tí tăng ‘nâi ki xiâm ing lâi, [ă teăm mơdât pơreăng.

‘’Drêng gá hiăng tro pơreăng, tâng pin lăm ngăn kơdrum đi đo mê pin thế dâi pơkeăng hoă hok. Ăm hlo nhên tâng tiu u\m tâ tâ rêi mê pin kô oh tá kâi kơdế, la tâng hlo kơxái tiu hiăng vâ tr^ng hlá, kông mê pin thế ngăn rêi gá [ă xôh pơkeăng hoă hok vâ mơdât ki tâ tú lơ hdró kơpong ki tro pơreăng vâ mơdât pơreăng kâ ‘nhê chía tơ’lêi ’’.

{ă kơdrum tung pơla tiu hiăng ai plâi, tâng trâm tơdroăng hlo môi péa xiâm tiu tro pơreăng mê vâi krâ nho\ng o thế lâk tah lôi xiâm ki hiăng tro pơreăng klêi mê xôh pơkeăng a klôh tiu vâ pêt tơmó nếo.

‘’Tung kơdrum tiu ki hiăng ai plâi tâng lơ hlo gá hlâ péa pái xiâm pin thế ‘nâi mê xua tro pơreăng re\ng hlâ [ă hrá hlâ, ki hdrối thế lâk tâi xiâm tiu ki mê, xo tá rêi kơxái gá ‘măn tíu ê ăm gá khăng klêi mê hdroh chôu. Tơkéa vâ tối pin chiâ klôh têng a tô ki iâ gá môi rơnó kong tô hơnăm ki mê lơ hdroh chôu tah lối, tơkéa vâ tối tơku\m mâu xok klêi mê chôu, klêi chôu thế chôu vé ‘nhiê tah klôh ki mê, tâng ôh, drêng pin pêt nếo tiu kô pá vâ hu\n rêi.

Klêi mê xôh puâ [ă pơtối pêt tơmó nếo, thế rơvât hên phon êak ro ki hiăng mơ-u\m. Mê cho tơdroăng thế pêi pro tro mơni kô tơ-[rê [ă tơdroăng pêt tơmó. Thăm nếo kô chiâng xúa pơkeăng hoă hok vâ kơdê mâu pơreăng a mâu tíu ki pêt tơmó mê a poăng rơnó mêi lơ hdrối mâu rôh kong mêi.

Tiô tối, hơnăm kố cho hơnăm kong mêi hên [ă kong re\ng mêi, mê kơdrum tiu tơ’lêi trâm mâu tơdroăng tâ tú pơreăng kâ ‘nhiê, malối cho pơreăng ki pro re\ng hlâ hrá hlâ, tơdjâk kân troh tơdroăng ki mơnhông mơdêk kơdrum loăng [ă ‘na cheăng kâ dêi mơngế ki pêt.

Xua mê, tơdroăng ki kal vâi krâ nho\ng o thế hbrâ rơnáu mâu tơdroăng rak ngăn kơdrum tiu vâ hbrâ mơdât pơreăng, kơdroh pơreăng kâ ‘nhiê loăng pêt.

H’Xíu Hmok chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng