Pôa Lê Bá Thắng, hngêi ối a troăng Ung Văn Khiêm, pơlê kong kơdrâm Plei Ku ai 1 ha kơphế hiăng châ 21 hơnăm. Xua kơdrum kơphế kố hiăng krâ, ôh tá ai plâi kơtốu hên xếo tung mâu hơnăm achê kố bu châ sap 6 troh 7 ta#n tung môi ha. Ôh tá ai liăn vâ pêt ki nếo, mê hơnăm kố, pôa Thắng, tơmiât vâ mơdêk ki dâi le\m ăm kơphế kố [ă túa mơdêk ki rơvât phon [ă xôh pơkeăng kơdê oâ hdrong a kơdrum. Tiô pôa Thắng, rêi dêi xiâm loăng kơphế hiăng krâ, mê ivá ki hrik xo mâu trếo kơhiâm gá xuân kơdroh, tâng ôh tá pêi pro tu\m tơdroăng ki vâ ai trếo kơhiâm tung pơla lo reăng, mê ôh ti xê to lo reăng iâ, mê nếo, drêng kơ’muăn plâi xuân tro tơruih plâi kơbâng. Pôa Lê Bá Thắng tối:

‘’Mơdêk ki dâi le\m [ă túa ki rơvât hên phon. Rơvât hên xua tơkâng gá hriăng krâ, [ă mâu tơkâng ki le\m tâ, mê gá kô ai hên oâ hdrong kâ ‘nhiê tâ há. Pơtih, hdrối kố nah á tơvât 2 kg tung 1 xiâm mê nôkố á ai tơvât tơ’nôm 2,5 kg troh 2,8 kg. Rơvât môi hdroh, malối cho athế ai NPK, ai pơkeăng kơdê oâ prâp, pơreăng kâ ‘nhiê ki ê, reăng gá hlá ho\n athế xôh pơkeăng oâ prâp, mơdêk ki dâi le\m, rak vế tơdroăng ăm tơkâng gá kâi trâng, tơxui reăng, tơxui plâi gá kơtô’’.

Tiô nâ Nguyễn Thị Bẩy, ối a kơxo# hngêi 66, troăng Phù Đổng, pơlê kong kơdrâm Plei Ku, mê drêng kơphế lo reăng, rơhêng vâ gá kơ’muăn hên plâi, kơxo# phon [ă túa phon rơvât gá kal khât. Nôkố, kơchô tê mơdró ai tê hên phon ki ôh tá xê khât, ôh tá dâi le\m. Xua mê, vâ rak tơniăn ăm tơdroăng ki xông kân dêi hdrê loăng xua rơvât ôh tá tro túa phon, phon ki ôh tá dâi, kuăn pơlê kal rah xo mâu inâi phon NPK ki loi tơngah, tơdrêng amê, a mâu rôh rơvât phon, kal rơvât tơ’nôm mâu túa phon vâ reăng [ă plâi gá le\m, rơdêi. Nâ Nguyễn Thị Bẩy tối:

‘’Tiô tơdroăng ki rơkê ple\ng, athế tôh têa hên. Tung pơla kố, pin athế choi phon ure, đăm vâ ăm tơkâng gá ngiât le\m. Drêng gá hiăng lo reăng, mê kơtăn ai 20 hâi pin tôh têa pá 1 hdroh nếo, pin choi phon NPK rơnó mơdrăng vâ gá ai ivá rơdêi’’.

Ô vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ, vâ kuăn pơlê ai kih thuât rak ngăn kơphế pơla lo reăng, tơ’môn trếo kơhiâm ăm loăng kơphế pơla kố, ngế chêh hlá tơbeăng chêh ‘na tơdroăng kố ai tơpui tơno [ă kih sư ngăn ‘na chiâk deăng Lê Thị Thu Thảo, kăn [o# kih thuât dêi khu xiâm ngăn ‘na pêi chiâk deăng Gialai, pó vâi krâ nho\ng o kô tơmâng.

Êng: Ô kih sư, tơdroăng ki rơvât phon ăm kơphế tung pơla loăng lo reăng [ă kơ’muăn plâi gá kal môi tiah lâi?

Kih sư Lê Thị Thu Thảo:Tơdroăng ki rơvât phon ăm kơphế tung pơla lo reăng [ă kơ’muăn plâi gá kal khât. Má môi, pin hiăng ‘nâi, xiâm loăng kơphế cho xiâm loăng pêt ton hâi. Xua mê, tung plâ xông kân, gá pơrá kal ai trếo kơhiâm. Ôh ti xê to pin tơtro\ng troh tơdroăng ki rơvât phon tung rơnó mêi, mê pin athế tơtro\ng tung rơnó mơdrăng, tơkéa vâ tối cho tung pơla lo reăng, kơ’muăn plâi. Má péa nếo, [ă xiâm loăng kơphế, klêi kơ’nâi krí mê kơphế hiăng kơdroh hên trếo kơhiâm. Xua mê, pin athế rơvât phon vâ ăm ai trếo kơhiâm, tơdrêng amê hnối ‘mâi mơnhông ăm kơdrum kơphế gá le\m tâ. Tâng rơvât phon tung pơla kố, pro ăm rôh kơphế lo reăng, kơ’muăn plâi kô tơ’lêi hlâu tâ, mê rơnó kơ’nâi ah kơphế kô ai plâi kơtốu hên tâ.

Êng: A pơla kố, mơngế ki pêt kơphế kal thế pơkâ mơnhên phon rơvât môi tiah lâi, mâu trếo ki kơhiâm gá ti lâi vâ loăng ro leăng kơ’muăn plâi, ô kih sư?

Kih sư Lê Thị Thu Thảo: Loăng kơphế xông kân [ă xông rơdêi kal ai hên trếo kơhiâm. Rêm tơdroăng mê ai môi hnoăng ki tơtro tung pơla xông kân, pro ăm loăng kơtóu plâi kơphế. {ă pơla loăng lo reăng mê, mâu tơdroăng ki kal má môi cho kal hên mâu trếo kơhiâm [ă đăm. Tơkéa vâ tối loăng xúa hên trếo đăm, lân, kali. Pak^ng mê, cho mâu trung lươ\ng, tơkéa vâ tối xúa iâ tâ môi tiah calci, magiê, lưu huỳnh, lơ mâu trếo vi lươ\ng, loăng xúa iâ la kal môi tiah [o, kẽm, sắt [ă hên trếo ki ê. Pơla kố, pin kô chiâng rơvât tơmôi túa phon lơ rơvât phon NPK ki hiăng hơ’lâk a rơnó mơdrăng, [ă trếo đăm hên, môi tiah ko\ng thưk 20-5-5 +TE. Tung mê tá đăm, lân, kali [ă TE, tơkéa vâ tối mâu trếo vi lươ\ng, kum ăm tung pơla loăng lo reăng, kơ’muăn plâi [ă kum ăm loăng xông dâi le\m. To [ă mâu kơdrum loăng ki ai plâi hên, drêng pin hiăng klêi krí gá kô ôh tá rơdêi le\m xếo. Xua mê, pin thế rơvât tơ’nôm ăm gá phon hlá, vâ teăm tơ’nôm ăm loăng trếo kơhiâm mê ki tơ-[rê dêi tơdroăng hrik xo trếo kơhiâm kô re\ng tâ [ă xông rơdêi ăm loăng le\m tâ.

Êng:Nôkố, vâ pôi tá ai tơdroăng ki tro rôe phon oh tá xê khât a mâu tíu mơdró, mâu ki pơkuâ kơdrum loăng lăm rôe tơmôi túa phon klêi mê hơ’lâk NPK tiô ki tơtro. Pâ kih sư ăm ‘nâi hnê [ă tối ăm vâi krâ nho\ng o ‘na túa ki pêi pro mê.

Kih sư Lê Thị Thu Thảo: Nôkố, hlo tê hên túa phon. Tung mê, hên mâu phon ki oh tá xê khât, ki oh tá le\m vâi tê tơvât. Xua mê, mâu rơpo\ng kuăn pơlê pêi pro tơdroăng ki tơniăn cho rôe tơmôi túa phon klêi mê nếo hơ’lâk. La [ă túa pêi pro kố ai ki tro, la xuân ai ki oh tá tro kal thế rơkê túa hơ’lâk mê, thế ‘nâi nhên kih thuât mê gá tro, tơniăn pro ti lâi vâ pôi tá ai tơdroăng ki hía phon, ah lơ ai mâu trếo ki ‘nâ rơlối, mâu trếo ki ‘nâ ôh tá bê. Tâng pin hơ’lâk u-rê [ă lân trếo dêi phon kô tơ’lêi hê tiô hyôh. Xua mê, pin chiâng hía dêi phon la tơná pin oh tá ‘nâi. Pó vâi krâ nho\ng o thế tơtro\ng drêng hiăng klêi hơ’lâk, pin thế chói phon hlối, thế hơ’lâk ăm tơ’mô kum ăm tơdroăng rơvât phon ăm kơdrum loăng ki tơtro tâ. To phon NPK ki hiăng tơvât hdrối ki le\m gá drêng mâu khu mơjiâng pro hiăng tơmiât nhên hdrối rơvât ki hên iâ gá to lâi tung mê, pak^ng mê, ối tơvât tơ’nôm trung to#, vi lươ\ng nếo. Pơla kố kal iâ, la kal ‘nâi hnoăng, pơxúa dêi phon hên tâ. La, drêng xua phon NPK a rơnó mơdrăng kố, vâi krâ nho\ng o thế tơtro\ng troh rah rôe mâu phon ki ai inâi vâi hmâ ô eăng tê phon. {ă kơ’nâi rơvât thế ‘măn kơxâk ki mê, rak ‘măn iâ phon vâ pro hdrê ki pin vâ ‘nâi kơnó, mơnhên tâng kơ’nâi mê lơ tro rôe phon ki oh tá xê khât, ki oh tá le\m vâ pơchông ngăn.

Hôm mơnê kơ kih sư!

Gương prế Katarina Nga tơplôu [ă pơchuât