VOV4.Sêdang - Hơnăm nah, pơlê Kon Trang Long loi, pơlê kân Đăk Hà, tơring Đăk Hà, kong pơlê Kon Tum hiăng châ mơnhên tối ‘’Pơlê ôm hyô tung kuăn pơlê’’. {ă tơdroăng po môi kơvâ cheăng châ ki nếo, ôm hyô tung kuăn pơlê dế kum kuăn pơlê a Kon Trang Long Loi ai tơ’nôm châ xo liăn mơnhông tung rêh kâ ối. Kố cho rôh ki tro vâ kuăn pơlê pơtối rak vế ki kơnâ ‘na mơhno túa le\m tro tung rêh ối hâi kố. Khoa Điềm, ngế chêh hlá tơbleăng ai chêh tối ‘’Kon Trang Long Loi mơdêk ôm hyô tung kuăn pơlê’’.  

Troh a Kon Trang Long Loi hâi apoăng dêi hơnăm nếo 2021, tơmối châ tâ mâu hyôh ki krúa le\m rơtế [ă tơdroăng ki têm rơpiât, hâk mơnâ kơ tơmối dêi kuăn pơlê a pơlê ki le\m krip a k^ng têa kroăng kố. Sap ing ai hngêi kơmăi on tơhrik Plei Krông châ mơjiâng pro, tơdroăng ki tơru\m dêi têa kroăng Pô Kô ton nah [ă long têa pro Kon Trang Long Loi rế tơ’nôm ai têa hên tơru\m.

Drêng tá kuăn pơlê dêi tơring Đăk Hà, hdrối nah hiăng hên hdroh troh a Kon Trang Long Loi, mê nôkố xuân kơdrâ xua tơdroăng ki hơ’leh hên dêi tíu kố. Pôa Hoàng Ngọc Danh, 70 hơnăm tối: tơdroăng ki tơru\m pơla khôi hmâ ton nah [ă ki rơkê ple\ng nôkố, a kong kế ki chiâng xêh [ă kuăn mơngế akố, pro ăm pôa hlo hơniâp ro:

‘’Hdrối nah tơ-ê, nôkố á hlo hiăng le\m krip khât. Po ăm tơdroăng ôm hyô kố le\m. Kơphế, [ăng klâng, chêm kơneăng, ngo ngối, ngăn le\m krip tơdro\m, vâi krâ nho\ng o akố xuân têm rơpiât hâk mơnâ kơ tơmối. Á hlo ôm hyô a kố rơngiâp le\m khât’’.

Kon Trang Long Loi cho Pơlê ôm hyô pơlê pơla ki apoăng dêi tơring Đăk Hà [ă ối má 3 dêi kong pơlê Kon Tum. Vâ châ mơnhên cho tíu ôm hyô dêi kong pơlê a tơdế hơnăm 2020, 132 rơpo\ng kuăn pơlê [ă vâ chê 800 pơ’leăng mâ mơngế tung pơlê hiăng tơru\m, mơdêk pôu râng hnoăng cheăng tung mơjiâng Pơlê ôm hyô pơlê pơla. Tơdroăng ki hơniâp ro má môi cho mâu vâi pú hơnăm ối nếo đi đo djâ troăng ahdrối veăng kum hên ivá cheăng vâ mơjiâng pro kế tơmeăm ôm hyô. Nâ Y Le ngế ki pêi cheăng đi đo a tíu ôm hyô kơdrum reăng a k^ng têa kroăng ăm ‘nâi, ôm hyô pơlê pơla hiăng kum ai tơdroăng cheăng pêi, [ă pêi lo liăn [ă hên tơdroăng ki hơniâp ro ăm kuăn pơlê tung pơlê, malối cho tung mâu rôh leh, Têt môi tiah kố:

‘’Sap ing ai ôm hyô pơlê pơla, mê vâi krâ nho\ng o ai cheăng pêi, hiâm mơno dêi kuăn mơngế akố gá le\m khât. Vâi krâ nho\ng o kơhnâ veăng tung mâu tơdroăng cheăng pêi ki tơdah tơmối troh ôm hyô. Mâu hâi mơd^ng, ai mâu rôh tơku\m po tơdroăng mê mâu hơnăm hiăng krâ, mâu ngế hơnăm ối nếo, kuăn kơnốu, kuăn kơdrâi xuân veăng tu\m. Môi tiah hâi kố, a tíu ôm hyô kơdrum reăng kố ai 11, 12 ngế pêi cheăng. Kơnôm pêi lo liăn sap ing pêi cheăng ôm hyô pơlê pơla mê vâi krâ nho\ng o hơniâp ro, tơdroăng rêh ối rơpo\ng hngêi hiăng chía niân tâ hdrối nah hên’’.

Pơlê Kon Trang Long Loi châ Vi [an hnê ngăn kong pơlê Kon Tum mơnhên ‘’Pơlê ôm hyô pơlê pơla’’

Vâ tơdroăng cheăng ôm hyô pơlê pơla dêi Kon Trang Long Loi châ tơniăn, pro hâk vâ, tơ’mot tơmối ôm hyô sap ing pơxiâm vâi troh a pơlê, Vi [an hnê ngăn pơlê kân Đak Hà hiăng mơjiâng Tôh tơru\m Ôm hyô pơlê pơla [ă Khu rak ngăn Ôm hyô pơlê pơla tung mê ai tá mâu ngế cheăng veăng kơhnâ, mâu ngế ki xiâm dêi pơlê. Xua tơdroăng xing xoăng dêi Tôh tơru\m ôm hyô chía tơtro. Ngoh A Thum, cho ngế ki pêi cheăng pêt reăng a tíu ôm hyô a long têa hngêi kơmăi Plei Krông hơniâp ro ăm ‘nâi:

‘’Á cho ngế ki pêt reăng, pro le\m a tíu ôm hyô pơlê pơla kố. Tâng ai tơmối troh, á xuân cho ngế ki rak ngăn rơxế, ‘măn chôu le\m ăm tơmối. Pêi lo liăn môi khế mê châ 4 rơtuh liăn. Rơpo\ng hngêi á xuân pêt mâu hdrê loăng, nôkố pêi lo tơ’nôm liăn sap ing veăng pro ôm hyô pơlê pơla kố mê tơdroăng rêh ối hiăng chía niân tâ hdrối nah hên’’.

Troh a Kon Trang Long Loi a hâi ki apoăng dêi hơnăm nếo 2021, tơmối châ mot ngăn, hrik xo hyôh le\m [ă châ ngăn mâu tơdroăng ton nah dêi mơngế Bơhnéa. Rơtế [ă kâ tơxông prông, ôu drôu, kâ mâm pôh [ă hên ki ê hía, châ ôu drôu xiâm rơtế [ă idrâp ki hơniâp ro dêi chêng koăng, mâu [ai kơhnhon xuâng, hên mâu rôh mơd^ng khôi hmâ xuân châ kuăn pơlê akố ‘mâi mơnhông vâ tơmối châ ngăn, châ hmâng, môi tiah mơd^ng kleăng kơneăng têa, ôu kâ to hngêi nếo, ôu kâ hlu\m tuăn, ôu kâ chối báu [ă hên ki ê.

Tơdroăng ki hâk vâ [ă túa ôm hyô pơlê pơla, jâ Nguyễn Thị Thắm, kăn pơkuâ [ơrô Mơhno túa le\m tro, tơbleăng tơdroăng kal tơring Đăk Hà ăm ‘nâi, vâ Kon Trang Long Loi chiâng tíu troh ki hơniâp ro, {ơrô mơhno túa le\m tro dế pơtối to\ng kum kuăn pơlê mơdêk hnoăng cheăng xiâm dêi tơná tung tâi tâng mâu tơdroăng cheăng:

‘’Vâ mơjiâng pro pơlê ôm hyô pơlê pơla rơtế [ă kế tơmeăm ki kơnía mơnhông krá tơniăn ton tah hrâ mơnguâ, kơdroh kơtiê, ngin tối tơbleăng, mơhnhôk kuăn pơlê pêi pro tro hnoăng cheăng rak vế krúa le\m kong prâi tơnêi tíu Krúa – Ngiât – Le\m. ‘Mâi rơnêu hngêi trăng, hngêi ối dêi tơná vâ pro tro tơdroăng homestay. Pêi pro tro hnoăng cheăng rak vế, mơdêk tơdroăng ki hnê ăm mâu vâi muăn kuăn ‘ne\ng vâ ôh ti xê to mâu ngế ki krâ mê vâi hdrêng xuân chiâng vâ veăng tung tơdroăng ki pro ôm hyô’’.

Mê tung hâi ki apoăng dêi hơnăm nếo, tối ‘na túa pơkâ dêi khu kăn pơkuâ tung tơdroăng ki mơnhông Pơlê ôm hyô Kon Trang Long Loi, pôa Nguyễn Chí Anh, kăn hnê ngăn pơlê kân Đăk Hà ăm ‘nâi, tơring dế pơtối ‘no liăn ăm pơlê pro troăng prôk tung thôn, troăng prôk tung pơlê, on ơhrik xúa, ‘mâi rơnêu Kuât khôi hmâ [ă hên ki ê mơ-eăm troh mơ’nui hơnăm 2022 kô klêi tâi tâng mâu tơdroăng pơkâ ki mê. Vâ mơdêk tơdroăng ki rơkê ple\ng tung mâu tơdroăng cheăng ôm hyô pơlê pơla, Vi [an hnê ngăn pơlê kân xuân hiăng ai túa pơkâ xiâm, tơtro ăm pơlê Kon Trang Long Loi:

‘’Ki hdrối tâ cho athế rak tơniăn tơdroăng pơkâ kơpong kuăn pơlê rêh ối, pơkâ pơlê pơla tơ’lêi hlâu rế pêi cheăng kâ cho tíu ôm hyô hlối. Tung mê, ai hngêi trăng, troăng klông, on tơhrik [ă mâu kơvâ cheăng ki ê vâ ăm vâi krâ nho\ng o châ tơniăn. ‘Na rak vế khôi túa le\m tro hdroâng kuăn ngo mê ngin riân ngăn tu\m, chêh inâi nhên vâ ai túa pơkâ ‘no liăn pêi pro nhên tơdroăng ki hnê tơ’nôm cheăng vâ ăm mâu ngế pêi cheăng ki nhên má môi cho kơvâ khôi hmâ dêi hdroâng kuăn ngo’’.

Hiăng pơkâ nhên troăng prôk tro tung mơnhông mơdêk ki ai hlâu, ki rơdêi, [ă tơdroăng ki pêi klêi túa pơkâ, mơdêk ki rơkê ple\ng tung tơdroăng ki tơ’mot tơmối, kuăn pơlê Kon Trang Long Loi xuân dế tơmiât vâ pro hên tơdroăng ki kân tâ tung hơnăm nếo 2021. Mê cho mơjiâng pro 6 toăng hngêi trá khôi hmâ tâ tá kơpong Kuât dêi pơlê; rơnêu [ă xúa tung tơdroăng ki pro homestay a 5 rơpo\ng; veăng tung mâu lâm hnê hriâm, hnê cheăng tung tơdroăng cheăng ôm hyô vâ 200 ngế pêi cheăng dêi pơlê ai cheăng pêi tơniăn [ă pêi lo liăn sap ing tơdroăng cheăng ôm hyô pơlê pơla. Troh Kon Trang Long Loi Hơngui kố, pin hlo nhên môi tơdroăng ivá nếo a kuăn mơngế, kế tơmeăm a tíu kố.

Khoa Điềm chêh

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng