Tâi vâ chê 5 hâi lăm tăng mơngế pêi cheăng a ‘’kơchơ pêi cheăng’’ lăm krí kơphế hlo hlối a troăng kân Hồ Chí Minh, pơla 4 hơlâ troăng dêi thôn 5, cheăm Hà Mòn, mê pôa Trương Đức Sức, hngêi ối a tôh kơpho# 2A, tơring Đăk Hà xuân hâi châ tăng mơngế vâ pêi cheăng.

Pôa Sức ăm ‘nâi, rôh krí kơphế hơnăm nah tăng mơngế pêi cheăng hiăng pá, hơnăm ối pá tâ:

‘’Prôk tăng hiăng vâ chê 5 hâi kố la hâi châ tăng ngế ki lâi. Kơphế hiăng tum xuân hiăng hên troh 70, 80% la mơngế ki vâ veăng krí iâ ‘nâng la mơngế pêt kơphế hên xua mê hiăng lăm tăng to lâi hâi kố ôh tá kâi châ. Kơphế oh tá ai plâi, yă hlối rơpâ há’’.

Tăng mơngế pêi cheăng a kơchơ pêi cheăng krí kơphế

Xua troh rơnó cheăng [ă mơngế vâ pêi cheăng ôh tá ai, mê ngế ki pêt kơphế a tơring Đăk Hà kong pơlê Kon Tum dế tro mơngế ki pêi cheăng ‘’pro yă’’. Nâ Văn Thị Hoài, hngêi ối a thôn 5, cheăm Đăk Mar chiâng klâi, oh tá hêng vâ lăm tăng, plâ măng t^ng mơngế a kơchơ pêi cheăng’’ la ôh tá hlo khu ki lâi tiâ vâ tung pơla mê 1 ha kơphế dêi rơpo\ng hngêi hiăng tum hên a loăng:  

Kơphế hiăng tum tơpok a loăng la tá hâi ai ngế ki vâ veăng krí

‘’Kơxo ki lâi xuân tơkôm akố. Hiăng tăng mơngé krí djâ trôh akố la ôh tá ai ngế ki lâi chiu vâ veăng krí. Vâi pâ ki kố, ki mê, thế yă kơnâ thế ai tíu ối, ai hngêi ối, ai on tơhrik, ai têa thế ai tu\m ki kố ko mê. Tâng vâ vâi krí, tâng oh tá vâ vâi vêh’’.

Mơhé vâ [lut tung hiâm [ă kăn kơdrum kơphế a tơring Đăk Hà, kong pơlê Kon Tum xuân thế tơpui pơkâ híu vâ tro tuăn mơngế ki pêi cheăng. Tơdrêng [ă liăn mơhá ăm vâi krí tung rêm tă kloăng ối drêh troh 80-90 rơpâu liăn, ngế ki pêt kơphế thế ăm liăn kâ hmê, ôu têa ‘’ai‘’ drôu vâ ôu drêng hiăng klêi krí xua tơ-brêi’’ klêi rêm hâi krí hlối ăm mơngế ki pêi cheăng mê liăn trêng têa kơxăng.

Ai khu ki ‘nâ ối thế kăn kơdrum krâ ‘măn wifi vâ xah po ăm drêng pơtê hlối tơdjêp măng. Pôa Đoàn Văn Bình, Kăn pho\ pơkuâ Ko\ng ti kơphế Đăk Uy, a tíu pêi cheăng a cheăm Hà Mòn, tơring Đăk Hà, khu mơdró ai vâ chê 400 ha kơphế, môi tuăn tối:

Mâu ngế ki pêi cheăng krí kơphế ăm kăn kơdrum a cheăm Ngọc Wang, tơring Đăk Hà

‘’Xua troh rơnó krí kố mơngế pêi cheăng vâi troh lăm krí kơphế ăm pin vâi hdjip yă. Apoăng rơnó 75 rơpâu liăn 1 tă la nôkố 80 rơpâu liăn, ki ‘nâ 90 rơpâu liăn [ă ai drêng ‘nâ vâi hdjip troh 100 rơpâu liăn. Vâi tối thế pro to kơnâ yă tâng ôh tá pro to kơnâ vâi vêh oh ta vâ krí, ‘nâ hía vâi lăm pêi cheăng tíu ê. Xua dế troh rơnó krí híu lông vâi, mê vâi nếo vâ krí kơphế pin’’.

Cho kơpong ki xiâm pêt kơphế dêi kong pơlê Kon Tum, [ă ai lối 9 rơpâu ha kơphế dế ai plâi, rơnó krí kơphế hơnăm kố a tơring Đăk Hà kal thế ai rơpâu ngế lăm krí. Tiô mâu kăn [ă mơngế ki pêt kơphế a tơring kố tối, ki xiâm khoh chiâng ôh tá ai mơngế lăm krí hơnăm kố xua mơngế ki tro hơnăm pêi cheăng ing mâu kong pơlê peăng kơnho\ng mot, lơ ing mâu ngê lo ing kong pơlê Quảng Nam, Quảng Ngãi iâ troh pêi cheăng.

Tung pơla mê, mơngế ki dế tro hơnăm pêi cheăng akố rế pá ai, xua tung péa pái hơnăm achê kố mâu ngế ki pêi cheăng a tơring kố hiăng lăm pêi cheăng a mâu hngêi kơmăi [ă lăm pêi mâu tơdroăng cheăng ki ê.

Khoa Điềm chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng